Stanisław Dębicz
DĘBICZ Stanisław (12 XII 1887 Warszawa - 14 VII 1948 Iwonicz), aktor, reżyser. Był synem Szymona i Julii D., mężem aktorki Bronisławy Bronowskiej. Ukończył gimn. w Warszawie i studiował tu następnie na Uniwersytecie. Do zawodu aktorskiego przygotowywał się pod kier. A. Bednarczyka. Debiutował w sez. 1912/13 na scenie t. łódz. w roli Zbyszka ("W gołębniku") i grał tu następnie role amantów, m.in. Wacka ("Wicek i Wacek"), Gustawa ("Śluby panieńskie"); w sez. 1913/14 występował w T. Polskim w Poznaniu, gdzie m.in. grał Mazepę ("Mazepa"), Stańczyka ("Złote więzy"), Alfreda Clapsona ("Dom wariatów"). Podczas I wojny świat. występował w sez. 1914/15 w T. Artystycznym w Warszawie, od kwietnia 1915 z zespołem M. Przybyłko-Potockiej w Rosji (m.in. w Odessie, Moskwie, Charkowie), a następnie w objazdach z K. Adwentowiczem i M. Mrozińską. Powróciwszy w 1915 do Warszawy, występował w T. dla Wszystkich (od lipca), T.Ludowym (sierpień) i T. Współczesnym (od września 1915 do maja 1916), gdzie także reżyserował. W 1916 należał do zespołu objazdowego J. Górnickiego, następnie występował znowu w Warszawie: od 1917 w T. Współczesnym, a w 1919-20 w T. Powszechnym. W 1920-21 należał do zespołu T. Min. Spraw Wojskowych pod kier. J. Leśniewskiego i występował z tym t. w Wielkopolsce, Krakowie, na Śląsku Cieszyńskim (luty 1921). Następnie zaangażował się do T. Miejskiego w Łodzi, w którym występował do 1932; tu dał się poznać jako zdolny reżyser (reżyserował stale od 1924). Ważniejsze role z tego okresu: Chlestakow ("Rewizor"), Szambelan ("Pan Jowialski"), Papkin ("Zemsta"), Generał Bourgoygne ("Uczeń szatana"), Szarmancki ("Spazmy modne"). W 1927 wystąpił w filmie pol. "Dzwony wieczorne". W 1932-37 występował w teatrach pod kier. I. Galla: T. Kameralnym w Częstochowie (1932-35), Stołecznym T. Powszechnym w Warszawie (sez. 1935/36) i T. im. Bogusławskiego w Kaliszu (sez. 1936/37). W tym czasie poślubił Wandę Laskowską. W sez. 1937/38 występował w T. Wołyńskim im. Słowackiego, w sez. 1938/39 w T. Miejskim w Bydgoszczy. Podczas okupacji niem. mieszkał w Częstochowie i pracował jako kelner. Po wyzwoleniu, już od kwietnia 1945 pracował jako aktor i reżyser w T. Miejskim w Sosnowcu (wystawił tu m.in. "Śluby panieńskie", "Zaczarowane koło"). Tu też 12 VI 1946 obchodził jubileusz trzydziestolecia pracy scen. grając w wyreżyserowanej przez siebie sztuce "Papa" rolę Hrabiego de Larzac. Następnie występował w T. Polskim w Bydgoszczy (sez. 1946/47) i w T. Polskim w Bielsku Białej i Cieszynie, gdzie w sez. 1947/48 reżyserował m.in. "Moralność pani Dulskiej", "Ładną historię" i "Dom otwarty". Grał z powodzeniem role charakterystyczne, m.in. Venture'a ("Sułkowski"), Fujarkiewicza ("Dom otwarty"), Jakuba Morella ("Candida"), Dyndalskiego ("Zemsta"), Liapkina-Tiapkina ("Rewizor"), Gordziejowskiego ("Kto mówi, że nie piję"), Barona Antenackiego ("Przyjaciele") - ostatni występ.
Bibl.: Banaszkiewicz, Witczak; Fallek: Cztery sezony; Olszewski: Śląska kronika; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 397; T. Miejski w Łodzi 1922-27 [Łódź 1927]; Dz. zach. 1948 nr 207; Gaz. rob. 1946 nr 158; Kur. warsz. 1915 nr 205, 1916 nr 249, 1937 nr 240, 1938 nr 238; Odra 1946 nr 21; Dziesięciolecie Państw. T. Polskiego Bielsko-Cieszyn 1945-1955 s. 56-59, 74-76, program IS PAN; Maciejewska: Teatr w Poznaniu; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16; Afisze, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
