Barbara Reńska
REŃSKA Eugenia Barbara, zamężna Zagórska (29 VIII 1909 Ostrowiec Świętokrzyski - 14 VI 1975 Londyn), aktorka, reżyser. Była żoną Wacława Zagórskiego. Ukończyła filologię klasyczną na Uniw. Warsz. i podjęła pracę nauczycielską; równocześnie studiowała w PIST, który ukończyła w 1935. Debiutowała 20 VIII 1935 w roli Bianki ("Stare wino") w T. Narodowym. Następnie występowała w T. Wołyńskim im. Słowackiego (1935-37) i w T. Miejskich w Łodzi (1937-39); jesienią 1938 z zespołem łódz. była w Gdańsku. W tym okresie grała takie role, jak: Tessy ("Jutro pogoda"), Helena ("Most"), Nike Napoleonidów ("Noc listopadowa"), Obywatelka Sława ("Gałązka rozmarynu"). L. Kielanowski pisał, że zwracały uwagę "jej pełna wyrazu sylwetka, dźwięczny melodyjny głos i inteligentne prowadzenie dialogu".
W czasie okupacji niem. działała w konspiracji: współpracowała z tajną Radą Teatr., kierowała zespołem łączniczek i kolporterek socjalistycznej organizacji pn. Wolność, Równość, Niepodległość, prowadziła jej tajną drukarnię. W szeregach AK uczestniczyła w powstaniu warsz. (odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem AK i Medalem Wojska). Brała też aktywny udział w akcji pomocy Żydom; w 1974 przyznano jej za to izraelski medal Yad Vashem - Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Po upadku powstania została wywieziona do niem. obozu jenieckiego. Po oswobodzeniu należała do zespołu T. Ludowego im. Bogusławskiego, który pod kier. L. Schillera występował w skupiskach pol. na Zachodzie (grała wtedy Druhnę w "Godach weselnych"). W 1946-48 była w zespole T. Dramatycznego 2 Korpusu; grała m.in. Dosię ("Skalmierzanki"), Gospodynię ("Wesele"). Następnie zamieszkała w Londynie i do końca życia była aktorką i reżyserem T. Polskiego ZASP; od 1961 prowadziła Laboratorium Teatr. Młodych. Konieczność pracy zarobkowej sprawiła, że rzadko występowała na scenie; ważniejsze jej role z tego okresu, to: Ewa ("Displaced Person"), Matka ("Skrzypcowa dusza"), Matka ("Głupi Jakub"). Reżyserowała m.in. "Dwa teatry", "Sędziów", "Ich czworo". Najwięcej czasu poświęcała pracy pedag.; "umiała przekazywać swym uczniom wiele swych umiejętności i przelewać w nich swój entuzjazm. Daleka od efekciarstwa, wpajała w nich miłość do prawdy w sztuce" (Kielanowski).
Bibl.: Mirecki: Wozem Tespisa s. 15, 82, 199, 219; Teatr Wołyński (il.); Wilski: Szkolnictwo; W. Zagórski: Wolność w niewoli, Londyn 1971; Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1975 nr 141, 143, 144; Kur. Warsz. 1935 nr 228, 256, 1937 nr 118, 285; Pam. Teatr. 1988 z. 1-2 (il.; tu błędna data zgonu); Stolica 1976 nr 31 (S. Liliental; il.); Teatr i Widownia (Londyn) 1948/49 z. 1 (il.), 1949/50 z. 4; Tydzień Pol. 1975 nr 28 (L. Kielanowski; il.); Życie Warsz. 1975 nr 145; Programy, MTWarszawa; Turowski: Teatr w Łodzi. Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
