Julia Elsner
ELSNER Julia, 1° v. Pęska, 2° v. Zielińska (28 III 1885 na Podolu- 11 IX 1954 Wrocław), aktorka. Po skończeniu pensji, uczyła się gry aktorskiej pod kier. J. Kotarbińskiego. Debiutowała 28 XII 1904 w T. Miejskim w Krakowie w roli Baronowej d'Audincourt ("Ciężka próba"). Od 17 I 1905 do końca sez. 1904/05 występowała w T. Polskim w Poznaniu, a latem 1905 z zespołem t. pozn. była na występach w Krakowie. Wiosną 1906 występowała w zespole M. Gawalewicza w Warszawie, w sez. 1906/07 w T. Miejskim w Krakowie, 1907/08 w T. Małym w Warszawie, w 1908 w Sosnowcu, a potem w zespole wędrownym K. Kamińskiego, w sez. 1909/10 w T. Miejskim we Lwowie. 15 VII 1911 została zaangażowana do zespołu dramatu WTR. W styczniu 1913 przeniosła się do T. Polskiego w Warszawie i pozostała tu na sez. 1913/14. W okresie I wojny świat. przebywała w Rosji i w 1915-17 występowała w T. Polskim w Moskwie. Po powrocie do kraju należała w 1918-20 do zespołu warsz. T. Polskiego i T. Małego, 1920-22 do zespołu T. Bagatela w Krakowie. Po wyjściu za mąż za inżyniera Franciszka Zielińskiego na kilka lat ustąpiła ze sceny. Powróciła do t. w 1927 i występowała w T. Miejskim w Bydgoszczy (sez. 1927/28), w T. Małym we Lwowie (sez. 1928/29), w T. Aktora w Warszawie (sez. 1934/35), w T. Polskim w Katowicach (sez. 1935/36), w T. Miejskim w Częstochowie (sez. 1937/38), w objazdowym zespole Reduty (1938), w T. Polskim w Wilnie (1939-41). Podczas okupacji niem. pracowała w Wilnie jako pokojówka w hotelu, a po przeniesieniu się do Warszawy zajmowała się handlem. Przez pewien czas współpracowała w 1943 z T. Komedia. Na początku 1945 występowała w T. Miejskim w Sosnowcu, a od grudnia tego roku do końca życia w T. Dramatycznych we Wrocławiu. Miała dobre warunki zewnętrzne i duże poczucie stylu. Początkowo grała role komediowych amantek, głównie w tzw. komedii salonowej; potem występowała też w rolach charakterystycznych. Pisano, że znakomicie opanowała sztukę mówienia wiersza, wyróżniając się dzięki temu w komediach Fredry. Ważniejsze role: Klara i Pani Dobrójska ("Śluby panieńskie"), Podstolina ("Zemsta"), Katarzyna ("Poskromienie złośnicy"), Helena ("Lekkomyślna siostra"), Lady Undershaft ("Major Barbara"), Hrabina Linowska ("Polityka"), Helena ("Tajfun").
Bibl.: Lorentowicz: T. Polski; Scena i Sztuka 1908 nr 18 (il.); Teatr 1955 nr 6; Akta SPATiF nr 602.
Ikon.: E. Głowacki: E. jako Linowska (Polityka), karyk., rys., repr. Tyg. ilustr. 1919 nr 42-44; Fot. pry w. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
