Autorzy

Jerzy Waldorff
Pseudonimy/kryptonimy: Waldorff; Walldorff; Waldorf, Malldorf, J. Walldorf, J. W-f., J. W.-ff, J. W.-ff, Afi, Afi., AFI, Ciocia Ficia, Jyp., JYP, JYP., W-ff, J. Y. P., Michał Kasprzycki. Właściwa forma imienia i nazwiska: Jerzy Waldorff-Preyss; ur. jako Jerzy Preyss; w 1953 formalna zmiana nazwiska na: Jerzy Waldorff-Preyss.
Ur. 4 V 1910 w Kościelnej Wsi, zm. 29 XII 1999 w Warszawie
Krytyk muzyczny, pisarz, felietonista, dziennikarz radiowy i telewizyjny, redaktor, popularyzator muzyki, twórca kabaretowy, konferansjer, autor scenariuszy filmowych, tłumacz, librecista.
Pochodził ze starej ziemiańskiej rodziny. Jego ojciec, Witold Preyss, był inżynierem, ale od 1900 roku zajmował się głównie zarządzaniem własnym majątkiem ziemskim, najpierw w Kościelnej Wsi pod Włocławkiem, później, po I wojnie światowej, w Rękawczynie w województwie poznańskim. Matka, Joanna (z domu Wróblewska) pochodziła z bogatej warszawskiej mieszczańskiej rodziny Szustrów. Dzieciństwo Waldorff spędził w Rękawczynie. Uczęszczał do gimnazjum w Trzemesznie i Poznaniu. Maturę zdał w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w 1928. Studiował w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu oraz na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, który ukończył w 1932 z tytułem magistra prawa. W 1933 przeszedł przeszkolenie wojskowe, uzyskując ostatecznie stopień podporucznika 11. Pułku Ułanów Legionowym im. Marszałka Rydza-Śmigłego w Ciechanowie. W tym samym roku, po śmierci ojca (zm. 1932) przeniósł się wraz z matką do Warszawy, gdzie mieszkał aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. W stolicy znalazł zatrudnienie w kancelarii adwokackiej Włodzimierza Kozubskiego, w której rozpoczął aplikację adwokacką i pracował do 1937. W 1935 debiutował jako recenzent muzyczny na łamach "Kuriera Porannego". Rok później został szefem działu muzycznego dziennika, a od 1938 redagował również jego dodatek literacki. Z "Kurierem" współpracował do wybuchu II wojny światowej. W 1936 tekstem "Na piwko czy do muzeum" debiutował w endeckim tygodniku "Prosto z mostu", w którym publikował stale do 1938. Swoje artykuły podpisywał pseudonimem Jerzy Waldorff (a także: Jerzy Walldorf, Jerzy Waldorf i Jerzy Malldorf), utworzonym od jednej z nazw herbu szlacheckiego jego rodziny, chcąc oddzielić działalność publicystyczną od pracy zawodowej w kancelarii adwokackiej. W 1938 współtworzył efemeryczny kabaret "Chór piór". Rok później opublikował książkę "Sztuka pod dyktaturą", poświęconą sztuce w faszystowskich Włoszech (drukowaną w latach 1938-1939 na łamach "Prosto z mostu"). Pozycja ta została powszechnie uznana za wyraz fascynacji postacią Benito Mussoliniego, poparcia dla polityki kulturalnej przedwojennych Włoch oraz sympatii profaszystowskich autora.
Już w tym okresie wyraźnie zaznaczyły się cechy jego późniejszej publicystyki muzycznej: żywy, "ostry" język, wyraziste oceny, felietonistyczne zacięcie. Waldorff wspierał m.in. postulat państwowego mecenatu nad Operą Narodową oraz promowanie kultury narodowej jako narzędzia walki z niemiecką ofensywą kulturalną. W tekstach publikowanych w "Prosto z mostu" zajmował się kulturą w szerszym znaczeniu, krytykując brak wsparcia dla kultury wysokiej, jednocześnie postulując dostosowanie oferty instytucji kulturalnej do potrzeb niewyrobionego odbiorcy. Publikował również interwencyjne reportaże (kampania na rzecz wsparcia Olgi Boznańskiej), zapowiadające jego późniejszą aktywność na tym polu.
W czasie kampanii wrześniowej bezskutecznie próbował się zmobilizować. Wojnę spędził w Warszawie, wraz z matką utrzymywał się z wyprzedawania jej ruchomego i nieruchomego majątku. Angażował się mocno w organizację tajnego i jawnego życia muzycznego w okupowanej stolicy. Organizował konspiracyjne obchody rocznicy śmierci Karola Szymanowskiego, liczne koncerty muzyki poważnej, występował też jako konferansjer koncertów; działał w komisji muzycznej warszawskiej filii Rady Głównej Opiekuńczej, m.in. opiekując się dziećmi jeńców wojennych i wspierając więźniów. Współpracował z podziemiem, wspierał rodzinę Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, z którym przyjaźnił się jeszcze od czasów przedwojennych. Kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie, Waldorff przebywał w Łomiankach, współpracował z podziemiem, m.in. prowadząc nasłuch angielskich rozgłośni radiowych. Po klęsce powstania przebywał w dworku Jarosława Iwaszkiewicza w Stawisku, a potem w Ojrzanowie. W 1945 wyjechał do Łodzi, gdzie został zadenuncjowany jako przedwojenny współpracownik sanacji. Skierował sprawę do sądu koleżeńskiego Związku Zawodowego Muzyków, który oczyścił go z zarzutów, stwierdzając, iż w czasie wojny Waldorff "zachowywał się jak prawy Polak, pracował tajnie dla sztuki polskiej i położył dla niej w tym okresie duże zasługi". W tym samym roku rozpoczął w Warszawie pracę w Polskim Radiu, a w grudniu debiutuje w krakowskim "Przekroju" felietonem "Pierwszy nalot". Na przełomie 1945 i 1946 przeniósł się do Krakowa, gdzie został etatowym redaktorem "Przekroju". Z tygodnikiem tym współpracował do 1950, publikując felietony, satyry i humoreski, zebrane później w tomie "Dwie armaty", a także reportaże.
W tym czasie spisuje i redaguje wspomnienia Władysława Szpilmana, które ukazały się w 1946 pt. "Śmierć miasta. Pamiętniki Władysława Szpilmana 1939-1945". Rok później razem z Ludwikiem Jerzym Kernem podjął się nowego tłumaczenia i opracowania libretta "Opowieści Hoffmanna" Jacquesa Offenbacha, wystawionych w tej wersji w 1949 roku w Operze Śląskiej w Bytomiu przy jego współreżyserii. W latach 1946-1947 jako scenarzysta i konferansjer współtworzył krakowski kabaret "Siedem Kotów". W 1948 ukazała się "Godzina policyjna", pierwsza powieść Waldorffa.
Po powrocie w 1950 do Warszawy pracował krótko jako kierownik literacki Państwowej Opery i Filharmonii w Warszawie oraz reporter "Expressu Wieczornego". W tym samym roku współpracował przy scenariuszu "Warszawskiej premiery", filmu w reż. Jana Rybkowskiego, którego premierze rok później towarzyszyło wydanie książki "Warszawska premiera. Opowieść filmowa napisana przez Jerzego Waldorffa". Od 1952 współpracował ponownie z Polskim Radiem, na którego antenie wygłaszał felietony poświęcone instrumentom muzycznym, wydane w 1956 w zbiorze "Sekrety Polihymnii", wielokrotnie później wznawianym. Występował również w kabarecie satyrycznym "Stańczyk" Artura Maryi Swinarskiego i Antoniego Marianowicza (1954).
W 1955 został recenzentem muzycznym tygodnika "Świat", z którym stale współpracował aż do jego zamknięcia w 1969, publikując m.in. felietony w cyklu "Ciach go smykiem". Pod takim właśnie tytułem w 1972 ukazały się felietony i polemiki Waldorffa.z tego okresu. Od 1969 do śmierci współpracował z "Polityką", publikując felietony pod zmieniającymi się winietami: "Muzyka łagodzi obyczaje", "Artyści wszystkich krajów łączcie się" (od 1989), "Z posępnego notatnika" (od 1994), "Okiem sępa" (od 1997). Ostatni felieton Waldorff dla "Polityki" ukazał się 23.10.1999. Publicysta przez krótki okres współpracował również ponownie z "Przekrojem" (1993, rubryka "Notatki starego pana") oraz z "Życiem Warszawy" (od 1998 cykliczne rozmowy z Jerzym Kisielewskim).
Kontynuował działalność pisarską (zbiory opowiadań: "Dolina szarej rzeki", 1985; "Konsul Jego Królewskiej Mości", "Żaby na placu Wareckim", wspomnienia: "Taniec życia ze śmiercią", 1978) i popularyzatorską ("Gorzka sława", 1960 - książka o Karolu Szymanowskim, napisana wspólnie z Leonią Gradstein; "Diabły i anioły", 1971 - na temat słynnych kompozytorów i dyrygentów; "Jan Kiepura", 1974, "Serce w płomieniach: opowieść o Karolu Szymanowski", 1980). Popularyzował muzykę również w telewizji, prowadząc w latach sześćdziesiątych XX w. cykl "Spotkania z cieniem", a następnie "Z muzyką przez lata" oraz "Połowy na rzece wspomnień".
W 1976 podpisał "Memoriał 25" - protest środowiska muzycznego przeciwko planowanym zmianom w Konstytucji PRL. W 1966 opublikował książkę "Krytycy przy okrągłym stole", poświęconą krytyce muzycznej w Polsce, będącą pokłosiem ogólnopolskiej debaty, która odbyła się w tym czasie.
Jako recenzent, publicysta i felietonista Waldorff cieszył się w PRL-u opinią najbardziej wpływowego krytyka muzycznego. Dzięki specyficznemu stylowi, uznawanemu w tym czasie za "przedwojenny", oraz występom najpierw w radiu, a potem w telewizji, był jedną z najbardziej rozpoznawalnych osobowości świata kultury w Polsce. Pisał barwnym językiem, z felietonistycznym zacięciem, choć czasem bywał krytykowany przez specjalistów za brak muzykologicznego warsztatu. Mariusz Urbanek, monografista krytyka, tak charakteryzował jego twórczość krytyczną:
"Chwalono Waldorffa za styl, ale odmawiano mu, zwłaszcza prawdziwi krytycy, kompetencji i wiedzy. Polemiści, oddając, szczerze lub niechętnym półgębkiem, sprawiedliwość talentowi popularyzatorskiemu Waldorffa, na tym samym oddechu odbierali mu prawo do przypisywania sobie muzykologicznej wiedzy. Uwielbiany przez tłumy, lekceważony, a nieraz odsądzany od czci i wiary przez poniektórych znawców - pisał Bohdan Pociej, recenzując wybór felietonów Waldorffa ze Świata. Pociej, sam muzykolog i krytyk, autor wielu książek, potrafił docenić wartość tego, co Waldorff robił dla popularyzacji muzyki. Dostrzegał popełniane w felietonowym ferworze błędy, ale widział, że to właśnie sposób, w jaki pisze, jest największą wartością tekstów Waldorffa. Że bez jego dowcipu, nawet bez tego wyrafinowanego, bez niewyparzonej gęby, pikantnych aluzji, bez kpin, kalamburów, wygłupów, harców, bez czasem bardzo złośliwych ataków i okrutnych porównań muzyce poważnej trudno byłoby przebić się na najbardziej poczytne łamy". (Urbanek, s. 203).
Jako jeden z największych autorytetów w dziedzinie muzyki i kultury w Polsce Ludowej, Walfprff zajmował się nie tylko działalnością popularyzatorską, ale prowadził także liczne kampanie w konkretnych sprawach na wszelkich dostępnych mu łamach. Jeszcze jako publicysta "Świata" bronił osiągnięć Bohdana Wodiczki jako dyrektora Teatru Wielkiego w Warszawie oraz walczył o miejsce dla muzyki poważnej w telewizji. Z jego zakrojonych na szeroką skalę kampanii najgłośniejsze były starania o utworzenie Sekcji Krytyków przy Stowarzyszeniu Polskich Artystów Muzyków, o wykupienie willi Atma w Zakopanem i założenie w niej Muzeum Karola Szymanowskiego, o ratowanie pałacu myśliwskiego Radziwiłłów w Antoninie, o postawienie pomnika Józefa Piłsudskiego w Warszawie, a także akcja zbierania eksponatów dla Muzeum Teatralnego w Teatrze Wielkim w Warszawie. Osobnym rozdziałem była jego wieloletnia kampania na rzecz ratowania cmentarza na Powązkach, rozpoczęta w 1970, działał jako współzałożyciel Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami (od 1974 jako jego prezes), od 1975 organizował coroczne zbiórki na rzecz ratowania cmentarza.
W kwietniu 1992 został mu przyznany tytuł Honorowego Obywatela miasta stołecznego Warszawy, a w 1996 został wybrany przez mieszkańców stolicy "Warszawiakiem stulecia". W 1995 odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Bibliografia podmiotowa:
a) Bibliografia ogólna:
"Dziennik Literacki" 1948, 1949; "Dziennik Polski" 1946; "Echo" 1948; "Express Wieczorny" 1950; "Kurier Poranny" 1935-1939; "Nowa Kultura" 1953; "Odrodzenie" 1949; "Polityka" 1969-1981; 1983-1999; "Problemy" 1946; "Prosto z mostu" 1936-1938; "Przegląd Kulturalny" 1953; "Przekrój" 1946-1950, 1953; "Radio i Świat" 1945, 1953; "Ruch Muzyczny" 1945, 1946, 1949, 1958; "Rzeczpospolita" 1945; "Szpilki" 1953; "Świat" 1955-1969; Tygodnik Powszechny" 1946, 1947, 1957; "Życie Literackie" 1951.
b) Bibliografia szczegółowa:
Teksty w czasopismach:
Na piwko, czy do muzeum, "Prosto z mostu" 1936, nr 25; Szukalski - ale Nieznaleziewicz, "Prosto z mostu" 1936, nr 28; Prawo książki do ulicy, "Prosto z mostu" 1936, nr 35; Wódz młodej Belgii (rozmowa z Leonem Degrelle), "Prosto z mostu" 1936, nr 41; Zaręczyny księżniczki, "Prosto z mostu" 1936, nr 46; Kawiarnia "Pod Wiecznym Odpoczynkiem", "Prosto z mostu" 1936, nr 49; Dwie "Szkoły żon", "Prosto z mostu" 1936, nr 53; Problemy współczesnej twórczości muzycznej (na marginesie "Koncertu" Maciejewskiego), "Prosto z mostu" 1937, nr 20; Listy Chopina, "Prosto z mostu" 1937, nr 24; O dobre rzemiosło, "Prosto z mostu" 1937, nr 33; Olga Boznańska, "Prosto z mostu" 1937, nr 7; "Danzig bleibt deutsch", "Prosto z mostu" 1937, nr 36; Sztuka pod dyktaturą, "Prosto z mostu" 1937, nr 54, 55, 57; 1938, nr 2, 6, 8, 14, 17; Bal, "Prosto z mostu" 1938, nr 7; O Staśka Pietakowym wynagrodzeniu, "Prosto z mostu" 1938, nr 14; Recital Unińskiego, "Kurier Poranny" 1938, nr 39 (podp: Jerzy Walldorf); Popis klasy operowej Konserwatorium. Humperdinck: Jaś i Małgosia, "Kurier Poranny" 1938, nr 41; Zmartwychwstanie opery, "Kurier Poranny" 1938, nr 68; Wołanie na puszczy, "Apel - Dodatek Artystyczno-literacki do Kuriera Porannego" 1938, nr 25; Szymanowski w konserwatorium, "Kurier Poranny" 1938, nr 74; Ibert - Morawski, "Kurier Poranny" 1938, nr 75; Alban Berg, "Kurier Poranny" 1938, nr 82; Uczcijmy pamięć Karola Szymanowskiego, "Kurier Poranny", 1938, nr 87; Walter Rummel, "Kurier Poranny", 1938, nr 88; Piątek w Filharmonii, "Kurier Poranny", nr 88; "Talia kart", "Kurier Poranny", 1938, nr 98; Muzyka Baletu Polskiego, "Kurier Poranny", 1938, nr 98; Koncert kompozytorski Kazury, "Apel - Dodatek Artystyczno-literacki do Kuriera Porannego" 1938, nr 29; Poznań dał odpowiedź Operze stołecznej, "Kurier Poranny", 1938, nr 103; Radio - Opera, "Kurier Poranny", 1938, nr 110; Twórczość Szymanowskiego, "Kurier Poranny" 1938, nr 116; Goldberg - Georgesco, "Kurier Poranny" 1938, nr 116; Cudowne dziecko, "Kurier Poranny" 1938, nr 116; Muzyka dawna, "Kurier Poranny" 1938, nr 119; Suita Palestra, "Kurier Poranny" 1938, nr 120; Opera na manewrach, "Kurier Poranny" 1938, nr 121; Casadeus-Hofman, "Kurier Poranny" 1938, nr 129; Recital Fofmanna. Ciekawy Koncert, "Kurier Poranny" 1938, nr 135; Pieśni szalonego Muezzina, "Kurier Poranny" 1938, nr 137; Muzyka Szymanowskiego. Zamknięcie Filharmonii. Stagione Milanese, "Kurier Poranny" 1938, nr 143; Egzamin pedagogów, "Kurier Poranny" 1938, nr 150; Krysia Leśniczanka, "Kurier Poranny" 1938, nr 159; Szkoła im. Chopina, "Kurier Poranny" 1938, nr 162; Ziarna i plewy, "Kurier Poranny" 1938, nr 176; Moniuszko-Pękiel-Chopin, "Kurier Poranny" 1938, nr 179; Śpiewał Kiepura, "Kurier Poranny" 1938, nr 188; Sezon muzyczny w Warszawie, "Kurier Poranny" 1938, nr 197; Mecz opera-operetka 2:5, "Kurier Poranny" 1938, nr 252; Księżna Czardaszka, "Kurier Poranny" 1938, nr 256; Otwarcie Opery, "Kurier Poranny" 1938, nr 275; Inauguracja w Filharmonii, "Kurier Poranny" 1938, nr 281; Koncert Mohaupta, "Kurier Poranny" 1938, nr 284; Recital H. Szłompki, "Kurier Poranny" 1938, nr 291; "Korsarz" czyli demon wody sodowej, "Kurier Poranny" 1938, nr 296; Witold Małcużyński, "Kurier Poranny" 1938, nr 305; Cyrulik Sewilski. Muzyka okresu przejściowego, "Kurier Poranny" 1938, nr 306; Opera pod Messalką, "Kurier Poranny" 1938, nr 311; XX lat muzyki polskiej, "Kurier Poranny" 1938, nr 317; Pięść Wilkołaza, "Kurier Poranny" 1938, nr 325 [rec. "Fausta" w Teatrze Wielkim]; Na recitalu Schipy - nie byłem, "Kurier Poranny" 1938, nr 326; Kameralistyka, "Kurier Poranny" 1938, nr 330; Nowy dyrygent, "Kurier Poranny" 1938, nr 332; Madame Pompadour, "Kurier Poranny" 1938, nr 350; Chór lipskiego Gewandhausu, "Kurier Poranny" 1938, nr 354; Operowe i nieoperowe rozgrywki, "Kurier Poranny" 1939, nr 2; Antoni Szalowski, "Kurier Poranny" 1939, nr 10; Piątek w Filharmonii, "Kurier Poranny" 1939, nr 13; Budżet muzyczny, "Kurier Poranny" 1939, nr 25; Niezapomniany wieczór, "Kurier Poranny" 1939, nr 38; Plebiscyt w Operze, "Kurier Poranny" 1939, nr 48; Dwa oblicza Strawińskiego, "Kurier Poranny" 1939, nr 52; Łotewski festiwal w Teatrze Wielkim, "Kurier Poranny" 1939, nr 55; Trzy recenzje - odkrycia w antykwariacie, "Kurier Poranny" 1939, nr 66; W drugą rocznicę. Witold Małcużyński, "Kurier Poranny" 1939, nr 97; Od niedzieli do niedzieli, "Kurier Poranny" 1939, nr 98; Cyganeria odgrzewana, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 104; Czarna msza i mysz, "Kurier Poranny" 1939, nr 105; Współczesność polska, "Kurier Poranny" 1939, nr 108; Cicho! sza!=Nie wypada! , "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 111; "Straszni mieszczanie" , "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 118; Polonez Pis-mol, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 125; Dowcipasy Dziabandosia, "Kurier Poranny" 1939, nr 125; Myśl czy bezmyślność, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 132; Cavalleria Rusticana, "Kurier Poranny" 1939, nr 137; Czeremchy, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 139; Zamknięcie sezonu w Filharmonii, "Kurier Poranny" 1939, nr 143; Pęczek za grosz, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 146; Od niedzieli do niedzieli, "Kurier Poranny" 1939, nr 152; Popis narybku, "Kurier Poranny" 1939, nr 154; Biblioteki oświatowe, "Kurier Poranny" 1939, nr 156; Olga Boznańska, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 159; Judeofobia, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 166; Perpetuum mobile, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 173; Słowiczy głos, "Kurier Poranny" 1939, nr 177; Noce anińskie, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 180; Pech, że się nie psuje, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 188; Mój kuzyn Adolf, , "Kurier Poranny" 1939, nr 194; Matejko, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 194; Burza, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 201; Od niedzieli do niedzieli. S. p. Czy - rekonwalescent? Noctes aninenses, "Kurier Poranny - Dodatek Literacki" 1939, nr 208; Obuszek, "Radio i Świat" 1945, nr 7; Pierwszy nalot, "Przekrój" 1945, nr 34; [Inc.]j Trudno dziś jeszcze mówić, "Ruch Muzyczny" 1945, nr 1; [Inc.] W związku z rozpoczęciem, "Ruch Muzyczny" 1945, nr 2; [Inc.] Życie muzyczne Warszawy, "Ruch Muzyczny" 1945, nr 3; Ze świata, "Ruch Muzyczny" 1946, nr 3, 6, 8/9; [Inc.] Czytelnicy kroniki warszawskiej, "Ruch Muzyczny" 1945, nr 4; Łosoś i demokracja, "Przekrój" 1946, nr 43; Francuskie gazety, "Przekrój" 1946, nr 44; [Inc.] Sądząc po zdjęciach, "Przekrój" 1946, nr 52 [o repertuarze teatrów polskich]; My i oni, "Przekrój" 1946, nr 63 [not. w związku z pogrzebem Gerharta Hauptmanna]; Faust, "Przekrój" 1946, nr 65 [felieton satyryczny z fot. z przedstawienia w operze warszawskiej]; Tylko dla melomanów, "Przekrój" 1946, nr 72; Mariusz Maleszyński, "Przekrój" 1946, nr 73; Czarna polewka, "Przekrój" 1946, nr 80 [o spektaklu "Mąż i żona" Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego w Katowicach]; Straszne skutki popularności i co z tego wynikło, "Przekrój" 1946, nr 81 [o Irenie Kwiatkowskiej i Tadeuszu Olszy]; Jubileusz Rzeszutki, "Przekrój" 1946, nr 84 [art. z okazji 50-lecia pracy Tomasza Rzeszutki]; Plotki teatralne, "Przekrój" 1946, nr 85 [not. o wyjeździe Ludwika Sempolińskiego do Warszawy]; Media i duchy, "Przekrój" 1946, nr 89/90; Messalka, "Przekrój" 1946, nr 89/90 [O Lucynie Messal]; Pod rybkę, "Przekrój" 1946, nr 90/91 [współaut. Marian Eile]; Warszawa, "Ruch Muzyczny" 1946, nr 1, 2; Krytyka w opałach, "Ruch Muzyczny" 1946, nr 4; [Inc.] Okres sprawozdawczy, "Ruch Muzyczny" 1945, nr 5; Encyklopedia wymyślań (Wybrał i przełożył), "Ruch Muzyczny" 1946, nr 7; W przededniu katastrofy, "Ruch Muzyczny" 1946, nr 8/9; Masz prawo śmiechu "Radio i Świat" 1945, nr 2; Dawna i przyszła opera, "Radio i Świat" 1945, nr 3; Muzyka w eterze, "Radio i Świat" 1945, nr 3; Ważny bilans, "Rzeczpospolita" 1945, nr 70; Otwarcie Opery w Warszawie, "Rzeczpospolita" 1945, nr 335; Tristan i Izolda. [Z tego cyklu"] Żaby na Placu Wareckim, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 13; Równocześnie, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 13; Ułani Wieniawy, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 18; Nieznana śmierć, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 24; Weryfikacja, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 29; Gdzie sens, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 32; Ziemie tragiczne, "Tygodnik Powszechny" 1946, nr 51/52; Opera, "Problemy" 1946, nr 1; Teatr, "Problemy" 1946, nr 1 [o spektaklu "Obcym wstęp wzbroniony" Teatru Małego w Warszawie]; Kronika kulturalna, "Problemy" 1946, nr 3; Opera w Krakowie, "Dziennik Polski" 1946, nr 208; Chaplin, "Dziennik Polski" 1946, nr 343 [z historii teatrzyku warszawskiego "Ali Baba"]; Tosca, "Dziennik Polski" 1946, nr 215 [rec. przedstawienia w operze krakowskiej]; Ficio, "Przekrój" 1947, nr 91; Dzikie listy, "Przekrój" 1947, nr 92; "Soczewica koło miele młyn" , "Przekrój" 1947, nr 92 [o spektaklu "Soczewica koło miele młyn" Teatru Powszechnego TUR w Krakowie; Fatalny temat, "Przekrój" 1947, nr 93; Pieniędzy, pieniędzy! , "Przekrój" 1947, nr 94; Sąd nad filmem "Zakazane piosenki: Waldorff J.: Głos ma oskarżyciel. Kamyczek J. [Iphorska Janina]: Głos ma obrońca, "Przekrój" 1947, nr 94; Medycyna walczy z obłędem, "Przekrój" 1947, nr 95; Moja sprawa, "Przekrój" 1947, nr 97; Panie Ministrze Poczt i Telegrafów, "Przekrój" 1947, nr 98 [o popularności Ireny Kwiatkowskiej, aktorki "Siedmiu kotów"]; Jestem chory, "Przekrój" 1947, nr 99; Wieczory z Andersem, "Przekrój" 1947, nr 99; Dawne gry towarzyskie, "Przekrój" 1947, nr 100; Poznajmy się, "Przekrój" 1947, nr 101; Nagrody, "Przekrój" 1947, nr 102; Siódme przykazanie, "Przekrój" 1947, nr 102; Dziwne miasto, "Przekrój" 1947, nr 103/104; Termin, "Przekrój" 1947, nr 105; Ple-ple i koturny, "Przekrój" 1947, nr 106; Łowcy garderoby, "Przekrój" 1947, nr 107; Wiosna! , "Przekrój" 1947, nr 107; Wzruszyłem się, "Przekrój" 1947, nr 108; Trupy w kanapie, "Przekrój" 1947, nr 109; Tygrysy Buchenwaldu, "Przekrój" 1947, nr 110; Krzeszowice, "Przekrój" 1947, nr 111; Papierowy skandal, "Przekrój" 1947, nr 111; Szlachaj czy machay? , "Przekrój" 1947, nr 112; Zęby i w ogóle, "Przekrój" 1947, nr 113; Skoro już się tak stało, "Przekrój" 1947, nr 114; Film, "Przekrój" 1947, nr 115; Krowy w górę, "Przekrój" 1947, nr 115; Dobra i stalowa wola, "Przekrój" 1947, nr 116; Jedzmy dorsze, "Przekrój" 1947, nr 117; Streptomycyna, "Przekrój" 1947, nr 117; Droga z Cluj, "Przekrój" 1947, nr 118 ; Konie i literatura. W 25-lecie pierwszej klapy, "Przekrój" 1947, nr 119; "Wyć albo nie wyć?" , "Przekrój" 1947, nr 120; "Musikberichterstatter" , "Przekrój" 1947, nr 121; Otello, "Przekrój" 1947, nr 121; Cham-my, cha-my, cha-my, "Przekrój" 1947, nr 122; Nogi i niechlujstwo, "Przekrój" 1947, nr 122; Króliki z Ravensbrück, "Przekrój" 1947, nr 123; 14.000.000, "Przekrój" 1947, nr 124; Do trzeciego pokolenia, "Przekrój" 1947, nr 126; Pies a demokracja, "Przekrój" 1947, nr 127; Szkoda, o Samuelu! , "Przekrój" 1947, nr 128; Klacz jako taka, "Przekrój" 1947, nr 129; Sprawa taktu, "Przekrój" 1947, nr 130; Podczas, gdy leje, "Przekrój" 1947, nr 131; Tu mówi, "Przekrój" 1947, nr 132; Fryzjer Guś, "Przekrój" 1947, nr 133; Czcigodny jubilacie!, "Przekrój" 1947, nr 134 [3-lecie działalności "Czytelnika"]; "Otwarte głowy i zamknięte kawerny". Wielki reportaż "Przekroju" , "Przekrój" 1947, nr 135; Epidemia biurocratica, "Przekrój" 1947, nr 137; Kapitan Mękal, "Przekrój" 1947, nr 137 [krytyka widowiska scenicznego Józefa Watry-Przewłockiego pt. "Partyzanci]; Polityka i bemole, "Przekrój" 1947, nr 138; Św. Mikołaj, "Przekrój" 1947, nr 139; Uśmiech, złotówka i zgroza, "Przekrój" 1947, nr 140; Był czy nie był? "Tygodnik Powszechny" 1947, nr 1 [o Stanisławie Piaseckim]; Ostatnia noc, "Przekrój" 1948, nr 174 [współaut. Kazimierz Koźniewski]; "Bez lipy". Felieton sentymentalny, "Przekrój" 1948, nr 145; Jak Matka Boska chciała wykupić Syna za pisanki, "Przekrój" 1948, nr 154-155; Klub średnich picia skrzypu, "Przekrój" 1948, nr 158; Temat pod szczury, "Przekrój" 1948, nr 159; O byku, słoniu i słowiku, czyli dlaczego drukujemy "Fernanda" , "Przekrój" 1948, nr 162; Grafomani, "Przekrój" 1948, nr 171; "Księga świata" czyli, "Przekrój" 1948, nr 173; 75 lat P. T. T. czyli triumf Klimka, "Przekrój" 1948, nr 176; Kochany Panie Redaktorze! , "Dziennik Polski" 1948, nr 133; Spadek po feldmarszałku, "Dziennik Literacki" 1948, nr 16; Pan z prowincji, "Dziennik Literacki" 1948, nr 52; Saga rodu morderców, "Echo" 1948, nr 6-7; Więc ja nie mogę! , "Przekrój" 1949, nr 196; Do redaktora "Rozmaitości"! , "Przekrój" 1949, nr 197; Nauka z byka, "Przekrój" 1949, nr 195; O kichaniu i przyzwoitości, "Przekrój" 1949, nr 198; Karnawał mamy w pełni, "Przekrój" 1949, nr 199; Prachucie nagiej duszy, "Przekrój" 1949, nr 200; Książki i kolor fioletowy, "Przekrój" 1949, nr 201; Do szpitala, "Przekrój" 1949, nr 202; Z dziewicą na bal, "Przekrój" 1949, nr 203; Spokój pod piecem, "Przekrój" 1949, nr 205; Granice konfesjonału, "Przekrój" 1949, nr 206; Luty czy marzec? , "Przekrój" 1949, nr 206; Julek bez oliwy, "Przekrój" 1949, nr 208; Tak było naprawdę, "Przekrój" 1949, nr 209/210; Tatusiu, ja cię zarżnę! 20-lecie filmu dźwiękowego, "Przekrój" 1949, nr 209/210; "Gościu, siądź pod mym liściem!" , "Przekrój" 1949, nr 211; Na Zatopka do Poznania, "Przekrój" 1949, nr 212; Na niedzielę dzisiejszą, "Przekrój" 1949, nr 213; Ferdek wypychacz, "Przekrój" 1949, nr 214; Zaduma w balii, "Przekrój" 1949, nr 215; Precz z flejtuchami, "Przekrój" 1949, nr 216; "Za wami pójdą inni" , "Przekrój" 1949, nr 216; Hallo: tu koniec świata! , "Przekrój" 1949, nr 218; Czy mam podpowiedzieć, "Przekrój" 1949, nr 219; W sprawie karabeli, "Przekrój" 1949, nr 220; Buzi kochani!, "Przekrój" 1949, nr 225; Dwa cudy, "Przekrój" 1949, nr 225; Do ciężkiej Anielki, "Przekrój" 1949, nr 227; Z Berdyczowa do Bishopsbourne, "Przekrój" 1949, nr 228; Wnioski z ryb, "Przekrój" 1949, nr 229; Co zrobić? , "Przekrój" 1949, nr 230; Wrak i lotnisko, "Przekrój" 1949, nr 230; Nie strzelać! , "Przekrój" 1949, nr 231; Pasikonik, "Przekrój" 1949, nr 232; Ojciec Bonifacy, "Przekrój" 1949, nr 233; E, E, E, E, F, E, C, E czyli Czwarta walka o Chopina, "Przekrój" 1949, nr 234; Rita z Perdanii, "Przekrój" 1949, nr 235; Zaklinam w imię żab! , "Przekrój" 1949, nr 236; 18 fortepianów, "Przekrój" 1949, nr 238; Lukier i tęsknica, "Przekrój" 1949, nr 239; Echa zaduszek, "Przekrój" 1949, nr 240; Jak Janosicka diabły krasali, "Przekrój" 1949, nr 241; Meee, "Przekrój" 1949, nr 242; Kiedy się ma lat, "Przekrój" 1949, nr 243; Od a do żyżmory, "Przekrój" 1949, nr 244; Sprawa o człowieka, "Przekrój" 1949, nr 245; Piąty szczupak, "Przekrój" 1949, nr 246; Nowe libretta, "Ruch Muzyczny" 1949, nr 11/12; "Szkoła polska", "Dziennik Literacki" 1949, nr 49; W sprawie "Dzieł wszystkich" Chopina, "Odrodzenie" 1949, nr 15; E. T. A. Hoffmann. "Program Państwowej Opery Śląskiej w Bytomiu" 1949/1950; O "Artosie" i innych, "Życie Literackie" 1951, nr 22; Pofestiwalowe obrachunki, "Życie Literackie" 1951, nr 24; Abendroth, "Świat" 1952, nr 1; Wynalazek Bartolomea, "Świat" 1952, nr 2; Potomstwo kobzy, "Świat" 1952, nr 3; Nowe utwory, "Świat" 1952, nr 5; Karol Szymanowski [oprac.] Gradstein Leonia, Iwaszkiewicz Jarosław, Łobaczewska Stefania, Waldorff Jerzy, "Świat" 1952, nr 12; Porwanie Frycka, "Świat" 1952, nr 14; "Skarbie ty spełń me sny" czyli o operetce, "Świat" 1952, nr 21; "Cisza dokoła" Moniuszki, "Świat" 1952, nr 22; O pracy i odwiedzinach, "Świat" 1952, nr 24; W lewym skrzydle Teatru Wielkiego, "Świat" 1952, nr 26; Co kraj, to inna muzyka "Świat" 1952, nr 28; Tajemnica torreadora, "Świat" 1952, nr 40; Chopin, radio i złodzieje, "Świat" 1952, nr 44; W ciepłym kącie, "Świat" 1952, nr 47; Tysiączna pozycja czyli jak się robi nuty, "Świat" 1952, nr 50; Lira królowej i 13 smyków, "Świat" 1953, nr 1; Orkiestra w łachmanach, "Świat" 1953, nr 3; Turski, "Świat" 1953, nr 5; Czarodziej Glinka, "Świat" 1953, nr 8; Wielki Enrico, "Świat" 1953, nr 10; "Dama pikowa" na 35 wyciągach, "Świat" 1953, nr 16; O Schubercie trzeba inaczej, "Świat" 1953, nr 17; Malwy i kolce, "Świat" 1953, nr 19; Skandal w 3 odsłonach, "Świat" 1953, nr 21; Grzegorz Fitelberg, "Świat" 1953, nr 25; Ostatnia dynastia, "Świat" 1953, nr 32; List otwarty do Juliana Tuwima, "Świat" 1935, nr 34; Paweł-oboista, "Świat" 1953, nr 35; 200 razy sprzedana, "Świat", 1953 nr 40; Znakomite "Jezioro", "Świat" 1953 nr 43; 34 operetki Lehara, "Świat" 1953 nr 44; Męka na dwa pióra [współaut. Wiechecki Stefan], "Świat" 1953, nr 51/52; "Trafione dzieci", "Szpilki" 1953, nr 18; Żółwia sprawa, "Przegląd Kulturalny" 1953, nr 14; Słowniczek muzyczny, "Radio i Świat" 1953, nr 17, 19, 21, 22, 25, 26, 27, 39, 40, 42, 43, 44-49, 51/52; Od A do W. Ryszard Wagner - twórca dramatu muzycznego, "Przekrój" 1953, nr 426; "Upominki noworoczne" [dyskusja o Szopce Noworocznej; uczestn.: Brzechwa Jan, Marianowicz Antoni, Minkiewicz Janusz], "Nowa Kultura" 1953, nr 6
Książki:
Sztuka pod dyktaturą, Warszawa 1939; Warszawska premiera. Opowieść filmowa według scenariusza filmu, do którego pomysł dała Mira Zimińska, Warszawa 1951; Moniuszko, Warszawa1952; Dwie armaty, Warszawa 1955; Sekrety Polihymnii, Warszawa 1956; Gorzka sława, Warszawa 1960; Zbuntowane uszy, Kraków 1962; Krytycy przy okrągłym stole, Warszawa 1966; Harfy leciały na północ, Warszawa 1968; Diabły i anioły, Kraków 1971; Ciach go smykiem!, Kraków 1972; Jan Kiepura, Kraków 1974; Taniec życia ze śmiercią, Kraków 1978; Moje cienie, Warszawa 1979; Serce w płomieniach: opowieść o Karolu Szymanowskim, Warszawa 1980; Wielka gra. Rzecz o Konkursach Chopinowskich, Warszawa 1980; Muzyka łagodzi obyczaje. Artykuły, recenzje, felietony, Kraków 1982; Czarne owce dla Apolla, Kraków-Wrocław 1984; Fidrek, Warszawa 1989; Uszy do góry. Felietony i szkice, Warszawa 1993; Wielka gra. Monografie, Warszawa 1993; Ciernie i korona, Warszawa 1993; Reszta jest milczeniem, Warszawa 1994; Słowo o Kisielu, Warszawa 1994; Ósme sekrety Polihymnii, Warszawa 1994.
Bibliografia przedmiotowa:
Joanna Biegalska, Arystokratyczny Gorszyciel, "Akcent" 2000, nr 1-2; Marek Bielacki: Słowo o Waldorffie, "Tygiel Kultury" 2000, nr 10/12; Andrzej Biernat i Michał Łukaszewicz: Jam nie z roli ani z telewizji, rozmowa z Jerzym Waldorffem, "Nowe Książki" 1995, nr 1; Tadeusz Kaczyński: Pojedynek z Jerzy Waldorffem, "Nowe Książki" 1971, nr 11; Jarosław Kurski: Aliści Waldorff, "Gazeta Wyborcza" 2000, nr 18; Marek Saryusz Wolski: Pamięć mam olbrzymią, rozmowa z Jerzy Waldroffem, "Rzeczpospolita" 1990, nr 1; Krystyna Starczak-Kozłowska: Jego lampki oliwne, "Przegląd Artystyczno-Literacki" 2000, nr 10; Mariusz Urbanek: Waldorff. Ostatni baron Peerelu, Warszawa 2008; Waldorff-Dobrowolski, "Dziś i Jutro" 1947, nr 28 [oskarżenie J. W. przez St. R. Dobrowolskiego o faszyzm].
Oprac. Jacek Mikołajczyk