Zofia Nakoneczna
NAKONECZNA, Nakonieczna, Zofia Aleksandra, zamężna Dobija, pseud. Zarańska (5 VI 1910 Kraków - 19 X 1976 Nowy Jork), aktorka. Byta córką Jana Aleksandra Nakonecznego i Agnieszki Justyny z domu Czech, żoną Kazimierza Dobiji, przed wojną dyr. koncernu "Ilustrowanego Kuriera Codziennego". Pseudonim podaje S. Łoza, w innych dostępnych źródłach nie spotykany. Ukończyła seminarium nauczycielskie. Studiowała w Miejskiej Szkole Dram. w Krakowie i tam występowała w sez. 1930/31 i 1931/32 w T. im. Słowackiego, nast. w t. warsz.: Narodowym, Letnim i Nowym (sez. 1932/33 i 1933/34), na scenach TKKT (od 1934), w T. Polskim i Małym (w sez. 1937/38 i 1938/39). Grała w filmach "Przebudzenie" (1934), "Amerykańska awantura" (1936). We wrześniu 1939 wyjechała za granicę. Od marca 1940 grała w T. Polskim w Paryżu. W 1942/45 należała do zrzeszenia aktorskiego w Nowym Jorku pn. Polski T. Artystów; zespół występował na terenie Stanów Zjednoczonych i wyjeżdżał do Kanady. W l. powojennych należała wraz z mężem do polonijnego środowiska kulturalnego w Stanach Zjednoczonych; zarabiała też jako modelka.
Obdarzona efektownymi warunkami zewnętrznymi, wg J. Lorentowicza "szybko opanowała swe środki wyrazu i zapowiadała się jako talent interesujący". Kolejne jej role były życzliwie odnotowywane przez recenzentów, pisano o "wiośnianym wdzięku", "finezji", "szczerym sentymencie". Grała m.in. w Krakowie: Mary Baxter ("Roxy"), Diamentynę ("Odnalezione serce"); w Warszawie: Mariannę ("Skąpiec"), Marysię ("Wesele"), Alę ("Mieszkanie Zojki"), Pannę Kazimierę ("Cudzik i Ska"), Laurę ("Ludzie w bieli"), Annę ("Był sobie więzień"), Florę ("Tessa"), Podstolinę ("Fircyk w zalotach"), Gwendolenę ("Brat marnotrawny"); w Nowym Jorku: Ewę ("Pastorałka"), Kamilę ("Józia"), Zosię ("Pierwsza lepsza"), Annę ("Warszawianka"), Helę ("Polska podziemna"), Letycję ("Niemiec).
Bibl.: Almanach 1976/77; Boy: Pisma t. 24 s. 392, 424, t. 25 s. 87, 113; Hist. filmu t. 2; Iwaszkiewicz: T. Polski; Korzeniewski: Spory; Lechoń: Świat teatru (il.); Lorentowicz: Oczarowania; Lorentowicz: T. Polski; Łoza: Czy wiesz; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny (il.); Słonimski: Gwałt; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 42 (il.); Tyg. Powsz, 1977 nr 12; Życie Warsz. 1977 nr 54; Afisze i programy (min. program: Polski T. Artystów Nowy Jork 1943-1945; tu il), IS PAN; Afisze, programy, wycinki prasowe (sygn. D 381, 384 IV), MTWarszawa; Akt urodzenia nr 94/I910.VI./W.W.św.). USC Kraków-Śródmieście.
Ikon.: I. Łuczyńska-Szymanowska: Portret, olej, 1934, repr. Bluszcz 1934 nr 50, Tyg. Ilustr. 1935 nr 1; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
