Marian Mikuta
MIKUTA Marian (9 VII 1908 Stary Sącz - 12 X 1976 Częstochowa), aktor, recytator. Był synem Gustawa M. i Antoniny z Jankowskich, mężem aktorki Krystyny Mikuta-Gręda. Gimnazjum skończył w Nowym Sączu, nast. zdobywał eksternistycznie kwalifikacje nauczycielskie (był nauczycielem w Nowym Sączu) i uczył się aktorstwa u M. Jednowskiego. W 1929 występował w Krakowie w kabarecie Gong i dawał koncerty recytatorskie dla młodzieży szkolnej. W 1. trzydziestych studiował na Uniw. Jagiell. i uzyskał w 1938 dyplom magistra filozofii. Brał też udział w pracach półamat. t. objazdowego grającego na Nowosądecczyźnie. W 1929 zdobył w Krakowie nagrodę na konkursie radiofoniczności głosu i od tej pory współpracował z PR jako spiker, recytator, aktor i reżyser słuchowisk. Od 1933 pracował jako instruktor teatr, w Krak. Kuratorium Okręgu Szkolnego; był wykładowcą na kursach oświatowo-teatralnych dla nauczycieli, kier. artyst. Małopolskiego Związku T. Ludowych, organizował także objazdowy t. kukiełek występujący w pow. nowosądeckim. Reżyserował widowiska regionalne wystawiane z okazji Dni Krakowa, m.in. "Wesele krakowskie" w Barbakanie, "Franusiową dolę" graną w 1935 z okazji jubileuszu J. Cierniaka. Redagował "Biuletyn Komisji Repertuarowej dla Teatrów Ludowych". W czasie okupacji niem. zorganizował chór międzyszkolny, który śpiewał w kościołach pol. pieśni religijne. Od 3 V 1944 prowadził jawny Krakowski Polski T. Kukiełek, w którym zatrudniał m.in. uciekinierów z Warszawy. W 1945 kierował Krak. T. Robotniczym im. I. Fika, a w 1946 objazdowym T. Miniatur. W sez. 1945/46 był też kier. lit. T. Kukiełek przy RTPD w Łodzi, gdzie był nast. kier. wydz. kulturalno-artystycznego Centralnego Robotniczego DK i kier. naukowym Szkoły Aktywu Świetlicowego Woj. Urzędu Informacji i Propagandy; w 1949-51 wykładowcą PWSA i Państw. Szkoły Instruktorów T. Ochotniczych w Łodzi. W 1950 reżyserował pierwsze masowe widowisko na stadionie Wojska Pol. w Warszawie, od września do końca 1951 reżyserował widowiska noworoczne na zlecenie TPD w Katowicach. Od 1 II 1952 do 1 V 1953 był aktorem i konferansjerem w zorganizowanym przez ARTOS estradowym zespole "Malwy". W szkołach i ośrodkach wczasowych dawał wiele koncertów recytatorskich. W sez. 1954/55 był aktorem T. im. Bogusławskiego w Kaliszu, a w 1955-59 T. Młodego Widza (od 1957 pn. Rozmaitości) we Wrocławiu. W 1955 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. Grał m.in. Puchalskiego ("Imieniny pana dyrektora"), Bartola ("Wesele Figara"), Poraja ("Dom na Twardej"), Rektora ("Żeglarz"). Cały czas prowadził działalność estradową i w 1957 obchodził jubileusz trzydziestolecia pracy artyst. (dał ok. ośmiu tysięcy recitali). Po reaktywowaniu Związku T. i Chórów Ludowych wznowił współpracę z tą organizacją. Był pracownikiem Wyższej Szkoły Pedag. w Katowicach, gdzie prowadził Studium Kultury Żywego Słowa i T. Szkolnego, wykładał też w Studium Nauczycielskim w Tarnowie. Uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych. W ostatnim okresie życia był docentem Wyższej Szkoły Pedag. w Częstochowie. Był autorem scenariuszy widowisk lud. i książek dotyczących t. amat. oraz techniki recytacji, np. "Szkice o teatrze ludowym" Kraków 1937, "Kultura żywego słowa" Warszawa 1961, współred. "Świetlicy Krakowskiej" i red. miesięcznika "Świetlica".
Bibl.: Almanach 1976/77; Kaszyński: Teatr łódz.; Orzechowski: Stary Teatr; M. Waszkiel: Dzieje teatru lalek w Polsce (do 1945 roku), Warszawa 1990; Gaz. Krak. 1957 nr 169; Pam. Teatr. 1987 z. 1-2 s. 128; Scena 1977 nr 3; Teatr 1957 nr 10; Tyg. Kult. 1968 nr 30; Akta (tu fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
