Irma Gulska-Wójcikowska
GULSKA Irma Alicja, 1° v. Eile, 2° v. Wójcikowska (20 V 1919 Włocławek - 30 IV 1977 Warszawa), reżyser, dyrektor teatru. Była córką Jana i Beaty G., żoną aktora Henryka Wójcikowskiego. Od 1936 studiowała filologię poi. na Uniw. Warsz.; ukończyła ją podczas okupacji. W okresie II wojny świat., była żołnierzem AK; brała udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie studiowała reżyserię w PWST w Łodzi (1947-50) i Warszawie (1950-51), nie zrobiła jednak dyplomu. Podczas studiów współpracowała jako asystent reżysera z T. Wojska Pol. w Łodzi i T. Współczesnym w Warszawie. W sez. 1951/52 była asystentką reżysera w T. im. Bogusławskiego w Kaliszu, samodzielnie wyreżyserowała "Wieczór Trzech Króli". Od 1 I do 31 XII 1952 była współkierownikiem amat. wówczas T. Ziemi Krakowskiej w Tarnowie, gdzie reżyserowała "Poemat pedagogiczny". Reżyserowała także w sez. 1952/53 w T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze ("Sprawa rodzinna", "Grzech"), w 1953 w T. im. Jaracza w Olsztynie ("Rodzinka", "Osobliwe zdarzenie", "Małżeństwo Bietugina"), w 1954 w T. im. Bogusławskiego w Kaliszu ("Takie czasy") i w T. Polskim w Bielsku-Białej ("Miesiąc na wsi"), w 1955 w T. Popularnym w Grudziądzu ("Doktor lubelski"). Od 15 II 1955 do 1 X 1958 (kiedy zawieszono działalność z powodu przebudowy gmachu) była dyr. i kier. artyst. już zawodowego T. Ziemi Krakowskiej w Tarnowie (pocz. subwencjonowanego, później upaństwowionego). Ujawniły się wówczas jej zdolności pedag.; stworzyła ustabilizowany zespół tego teatru i pod jej kier. odbywało się stałe szkolenie aktorów. Pracę teatru skierowała przede wszystkim na działalność objazdową, co stało się powodem zarzutów wysuwanych przez tarnowskich działaczy kulturalnych. W Tarnowie reżyserowała m.in. "Śluby panieńskie" (1955), "Eugeniusza Oniegina" (1955), "Ożenić się nie mogę"(1956), "Igraszki z diabłem" (1957), "Przy drzwiach zamkniętych" (1958), wspólnie z I. Erwanem w 1957 "Cyda" oraz "Klątwę". W 1959 pracowała w T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze (praprem. "Buntownicy", 13 III 1959) i w T.Popularnym w Grudziądzu ("Cudzoziemcy"). Po 1960 reżyserowała b. rzadko, m.in. w T. im. Fredry w Gnieźnie "Kosmogonię" (1967) i "Księżyc nad rzeką" (1968).
Bibl.: Almanach 1976/77; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Kapralski: XX lat; Kaszyński: Teatralia; Tyg. Powsz. 1977 nr 31; Akta, MKiS; Akta, ZASP; Programy, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
