Osoby

BARTYZEL Celina, Cecylia (8 listopada 1921 Kraków – 13 lipca 1989 Kraków),

aktorka. 

Była córką Piotra Bartosika i Marii z Pachlów. Szkołę średnią ukończyła w 1938 w Krakowie i tu, po II wojnie światowej, od lipca 1945 była słuchaczką Studia Dramatycznego im. Iwo Galla. Po roku nauki, z grupą uczniów Studia, przybyła do Gdyni i w sezonach 1946/47–1948/49 występowała w prowadzonym przez Galla Teatrze Wybrzeże, od kwietnia 1948 także na scenie Teatru Kameralnego w Sopocie, a od stycznia 1949 w Teatrze Wybrzeże, już z siedzibą w Gdańsku. Od sezonu 1950/51 do końca 1951 należała do zespołu Teatru Miejskiego w Świdnicy, od stycznia 1952 do końca sezonu 1955/56 do Teatru Dramatycznego w Częstochowie, w 1956/57 i 1957/58 była aktorką Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu, w 1958/59 w Teatrze Rapsodycznym w Krakowie. W sezonach 1960/61–1976/77 grała w Teatrze Ziemi Krakowskiej w Tarnowie, od 1977/78 do 30 listopada 1981 w Teatrze Dramatycznym w Legnicy.

Była wysoką, szczupłą brunetką, aktorką użyteczną, powierzano jej role w różnorodnym repertuarze. W rolach dramatycznych często brakowało jej jednak swobody i naturalności, na przykład jako Małgorzata Gautier (Dama kameliowa, Toruń 1957), według J. Szymkiewicza raziła sztucznością i teatralnością gestów i ruchów; sukces odniosła w roli Blanche (Tramwaj zwany pożądaniem, Toruń 1958), w której, zdaniem tego samego autora, potrafiła pokazać bogactwo psychiki i ewolucję uczuć swojej bohaterki. Według Krystyny Zbijewskiej „bardzo piękne partie zaprezentowała” jako Kate Keller (Wszyscy moi synowie, Rzeszów 1971).

Inne jej role to, w Gdańsku: Hania (Temperamenty, 1947), Margot (Król włóczęgów, 1948), Sabina (Żołnierz królowej Madagaskaru, 1949), w Świdnicy: Donna Diana (Zielony Gil), Wala (Okno w lesie) – 1950; Balladyna (1951, powtórzona w Częstochowie w 1952 oraz w Tarnowie w 1962); w Częstochowie: Diana (Faryzeusze i grzesznik, 1952); Zofia (Grzech), Lukrecja Cenci (Beatryks Cenci), Gromiwoja – 1955. W Teatrze Rapsodycznym wystąpiła w roli Penelopy (Odysea, premiera w 1958, grała w kolejnej obsadzie). W Tarnowie zagrała: Weronikę (Kartofel, 1961). Frozynę (Skąpiec, 1962), Izabelę Łęcką (Lalka, 1964); Martę (Fizycy), Elmirę (Świętoszek) – 1965: Lizelottę (Dwa teatry, 1966); Liesel (Niemcy), Kasandrę (Odprawa posłów greckich), Rachel (Wesele) – 1967; Kasztelanową (Mazepa, 1968), Księżniczkę (Uciekła mi przepióreczka, 1969), Panią Dyndalską (Damy i huzary, 1974), Balbinę (Bardzo starzy oboje, 1975); w Legnicy: Pannę de Rosieres (Lato w Nohant, 1977), Erytę (Zapomnieć o Herostratesie, 1980).

Bibliografia

Almanach 1988/89 (tu błędne miejsce śmierci),;10 lat T. Tarnowie (il.); Gall s. 167, 196 (il.); Kotlarczyk, Wojtyła: O T. Rapsodycznym; Kudliński: Przypadki; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich: 50-lecie T. Rapsodycznego; Sempoliński: Druga połowa; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Tarnów z Melpomeną pod rękę. 50 lat Tarnowskiego Teatru im. L. Solskiego, Tarnów 2004 s. 83, 155 (il.); Teatr Dramatyczny w Legnicy 1977–1987, (Legnica 1987), (il.); Dz. Pol. 1961 nr 127, 1971 nr 135 (K. Zbijewska), 1989 nr 165; Gaz. Pom. 1957 nr 10 (J. Szymkiewicz), 1958 nr 8 (J. Szymkiewicz, il.); Akta (fot.), ZASP; Almanach 1944–59.

Ikonografia

Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 1, Instytut Sztuki PAN Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram z Almanachu Sceny Polskiej

Celina Bartyzel (8 XI 1921 Kraków - 13 VII 1989 Katowice), aktorka. Od lipca 1945 była słuchaczką Studia Dram. Iwo Galla w Krako­wie, od sez. 1946/47 występowała pod kier. Galla w T. Wybrzeże w Gdym, Sopocie, potem Gdańsku (w 1948 zdała eksternistyczny egzamin aktorski). Jej pierwsze role to m. in.: Doktorowa ("Żeglarz" Szaniawskiego), Antoinette ("Genewa, Paquis 10" Morozowicz-Szczepkowskiej), Margot ("Król włóczęgów" Mac Carthy'ego), Sabina ("Żołnierz królowej Madaga­skaru" Dobrzańskiego). Opuściwszy Wybrzeże, w l. 1950 - 52 grała w T. Miejskim w Świdni­cy, m. in. Donię Dianę ("Zielony Gil" de Moliny) i tyt. rolę w "Balladynie" Słowackiego. W nast. latach była aktorką T. im. Mickiewicza w Czę­stochowie (1952 - 56), T. Ziemi Pomorskiej w Toruniu (1956 - 58), T. Rapsodycznego w Krakowie (1958 - 59), T. Ziemi Krakowskiej im. Solskiego w Tarnowie (1960 - 77) i T. Dra­matycznego w Legnicy (1977 - 81). Ważniejsze role: tyt. w "Balladynie" Słowackiego, Izabela Łęcka ("Lalka" wg Prusa), Liesel ("Niemcy" Kruczkowskiego), Rachel ("Wesele" Wyspiańskie­go), Kate Keller ("Wszyscy moi synowie" Mille­ra), Dyndalska ("Damy i huzary" Fredry), Na emeryturę przeszła 30 XI 81.

Źródło: Almanach sceny polskiej 1988/89. Tom XXX. Warszawa 1995.