Janina Staszewska-Ćwiklińska
STASZEWSKA Janina Józefa, właśc. Książek, zamężna Ćwiklińska (13 XII 1893 lub 1898 Warszawa - 16 XII 1979 Łódź), aktorka. Była córką Stanisława Książka, pseud. Staszewski (zob. t. 1) i Józefy z Ochockich, żoną Jana Ćwiklińskiego, matką -> Jerzego Ćwiklińskiego. Uczyła się w gimnazjum. Debiutowała w lecie 1914 w T. Nowoczesnym w Wilnie (kierowanym przez ojca). W sez. 1914/15 występowała w wil. T. na Pohulance i w Lutni. W 1916 była w Moskwie w T. Polskim kierowanym przez A. Szyfmana. Po I wojnie świat. zdała egzamin ZASP-u. Występowała w T. Polskim w Łodzi (1919), T. Pomorskim w Grudziądzu (sez. 1921/22 i 1924), T. Miejskim w Inowrocławiu (1922), a także w Kaliszu, Bydgoszczy, Poznaniu, Toruniu, Częstochowie. W okresie okupacji niem. była w Warszawie; pracowała w sklepie. Od października 1944 była w żołnierskim teatrze Milicji Obywatelskiej, a od sez. 1945/46 w T. Studio MO z siedzibą w Warszawie. W 1947-49 występowała w T. Wybrzeże w Gdyni, 1949-51 w T. im. Mickiewicza w Częstochowie, 1951-64 w T. im. Jaracza w Łodzi. Jej debiut w Wilnie prasa przyjęła życzliwie; pisano o niej: "młodziuchna i pełna wdzięku" ("Kurier Litewski" 1914 nr 188). Przed wojną występowała gł. w wodewilach i operetkach, po II wojnie w rolach charakterystycznych; w ostatnich latach grała przeważnie epizody. Parokrotnie role jej zwróciły uwagę krytyki; Marię Łanową ("Dom kobiet") "zagrała w sposób naturalny i przekonywujący" - pisał w 1948 M. Brandys. Jej niektóre role, to m.in.: Odylia ("W szponach niemieckich", 1914), Dioniza ("Pani prezesowa", 1914), Nitouche ("Nitouche", 1919), Milidili ("Eros i Psyche", 1924), Szambelanowa ("Pan Jowialski", 1948), Wuliczka ("Grzech", 1953), Staruszka ("Termitiera", 1960), Pokojówka ("Nigdy nie można przewidzieć", 1962), Babuleńka ("O krasnoludkach i sierotce Marysi", 1960).
Bibl.: Almanach 1979/80; Kaszyński: Teatr łódz.; Stokowa: Wyspiański; Szczepkowska: 20 lat. t. na Wybrzeżu; T. przy ul. Cegielnianej; Dz. Bałt. 1948 nr 134 (M. Brandys); Kur. Litew. 1914 nr 188, 191, 214, 222; Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 18; Scena Pol. 1922 z. 8-10, 11-12; Akta (tu fot.), ZASP; Programy, IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1978 - Granica (f.).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
