Zygmunt Dąbrowski
DĄBROWSKI Zygmunt (27 XI 1896 Pruszków k. Warszawy - 20 III 1973 Warszawa), tancerz. Byt synem Ludwika D. i Stefanii z Jankowskich. W 1910-17 uczył się w warsz. szkole baletowej. Już od 1915 występował w tańcach solowych na scenie T. Wielkiego. Latem 1915 występował z zespołem tego teatru w ogródku Bagatela, gdzie 26 VIII t.r. pierwszy raz tańczył pas de trois (z M. Sznarowską i M. Lucas) z "Jeziora łabędziego" (13 II 1916 po raz pierwszy wystąpił w tym pas de trois na scenie T. Wielkiego). Od 15 I 1917 partnerował A. Gaszewskiej w partii Rybaka ("Córka Neptuna"). Zaangażowany do zespołu baletu warsz. jako koryfej, wkrótce awansował na stanowisko pierwszego solisty i zajmował je w 1917-21. Tańczył w tym okresie m.in. Czarnego Niewolnika ("Szeherezada"), Zygfryda ("Jezioro łabędzie"), Niewolnika ("Kleopatra"), Colina ("Lizetta, czyli Córka źle strzeżona"), Niewolnika ("Pan Twardowski" L. Różyckiego, prem. pol. 9 V 1921). Na otwarcie t. Qui Pro Quo 4 IV 1919 tańczył z H. Szmolcówną "Bachanalia" z baletu "Rajmonda". W 1921-22 należał do zespołu A. Pawiowej i występował m.in. w Londynie, Paryżu, USA i Kanadzie. W maju 1922 powrócił do Warszawy; 12 IX t.r. tańczył w T. Wielkim główną partię baletową w obrazie wokalno-tanecznym "Pieśni miłosne Hafiza" K. Szymanowskiego. W 1922-25 był solistą zespołu pn. Balet Jana Cieplińskiego i występował z nim w sez. 1922/23 w T. Polskim w Katowicach, 1923/24 w T. Wielkim w Poznaniu, 1924/25 w T. Wielkim w Wilnie. W Katowicach tańczył m.in. Istotę Męską ("Prometeusz" L. van Beethovena), w Poznaniu: Satyra ("Zefir i Flora"), Arlekina ("Karnawał"), Fauna ("Popołudnie Fauna"), oraz w "Preludium" K. Szymanowskiego, w Wilnie tyt. partię w "Don Juanie" Ch. W. Glucka. W październiku 1924 z zespołem Cieplińskiego występował w Wiedniu w programie tańców polskich. W 1925 powrócił na stałe do zespołu baletu warsz. T. Wielkiego i do 1939 był jego pierwszym tancerzem klasycznym, znakomitym partnerem primabalerin H. Szmolcówny i I. Szymańskiej. "Miał doskonałe warunki fizyczne" pisała B. Mamontowicz-Łojek - "Wysoki, dobrze zbudowany, o nienagannych proporcjach; dysponował precyzyjną techniką klasyczną oraz siłą niezbędną przy partnerowaniu". Tańczył główne partie męskie w większości baletów wystawianych w T. Wielkim w okresie międzywojennym; oprócz wymienionych do wybitnych należały także: Dafnis ("Dafnis i Chloe", 1926), Królewicz ("Kupała", 1926), Albert ("Giselle", 1928), Coviello ("Pulcinella", 1928), Szatan ("Święto ognia", 1930), Kneź Ryś ("Świtezianka", 1931), Wódz Harnasiów ("Harnasie", 1938) oraz Franciszek ("Coppelia") i Poeta ("Chopiniana"). Występował też dorywczo na innych scenach warsz., m.in. w T. 830 (listopad 1932), Alhambra (luty 1933), Wielka Rewia (czerwiec 1935). W okresach letnich tańczył gościnnie m.in. w Rumunii, na Węgrzech, w Niemczech i we Francji oraz w wielu miastach Polski. W 1937, gdy Ciepliński założył zespół pn. Balet Warszawski, był w pierwszej grupie tancerzy tego zespołu i wiosną t.r. odbył z nim tournee po Polsce, Węgrzech (był m.in. w Budapeszcie) i Czechosłowacji. Po 1939 już nie występował jako tancerz. Zasłużył się również jako wieloletni pedagog. Jako jeden z pierwszych domagał się wprowadzenia do programu szkół baletowych kształcenia ogólnego w zakresie szkoły średniej. W 1934-39 i 1940-44 prowadził w Warszawie przy ul. Nowy Świat 64 własną szkołę pn. Prywatne Zawodowe Kursy Baletowe Zygmunta Dąbrowskiego; szkoła ta, w której uczono przede wszystkim klasycznej techniki tańca, wyróżniała się wysokim poziomem. W 1945-50 kierował (wraz z T. Dobrowolską) pryw. Szkołą Baletu i Tańca Artyst., najpierw w Łodzi (do 1947), a nast. w Warszawie (1947-50). W 1950-65 był pedagogiem Państw. Średniej Szkoły Baletowej w Warszawie. Po 1950 współpracował też z Państw. Szkolą Baletową w Gdańsku. W 1952-56 był pedagogiem Zespołu Pieśni i Tańca "Skolimów". Na zlecenie Min. Kultury i Sztuki opracował program nauczania obowiązujący we wszystkich szkołach baletowych. Od 1 IX 1965 przeszedł na emeryturę, ale współpracował jeszcze do 27 XI 1969 ze szkołą warszawską. Uroczysty jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artyst. połączony z koncertem, w którym występowali jego uczniowie, obchodził 30 IV 1965 w Warszawie. Jako tancerz, a nast. pedagog zajmował przez kilkadziesiąt lat czołowe stanowisko w pol. balecie.
Bibl.: Almanach 1972/73; Ciepliński: Szkic dziejów s. 55-58, 60, 62, 68, 79 (il); M. Komorowska: Szymanowski w teatrze, Warszawa 1992; Krasiński: Warsz. sceny (il.); Mamontowicz-Łojek: Szkolnictwo baletowe; Mamontowicz-Ło-jek: Terpsychora (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Świtała; Turska: Almanach; Turska: Przewodnik; WEP; Wysocka: Dzieje (il.); Kur. Warsz. 1916 nr 45, 1919, nr 96, 1922 nr 148, 1924 nr 289, 1925 nr 97; Ruch Muz. 1973 nr 9; Afisze i programy, IS PAN: Akta (tu. fot.), ZASP; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
