Osoby

NEUBELT Władysław Józef (1 II 1879 Elżbietów pow. Sokołów Podlaski lub 5 II 1879 Warszawa - 9 VII 1965 Kraków), aktor, reżyser. Był synem Józefa Neubelta i Katarzyny z domu Czeszajko, mężem -> Antoniny N. Ukończył gimn. klasyczne w Siedlcach, następnie (w 1900) szkołę dram. w Warszawie. Debiutował 22 IV 1900 w warsz. T. Ludowym w "Majstrze i czeladniku" i występował tam do 1905, w sez. 1905/06 w T. Miejskim w Łodzi, w 1906-11 i 1913-18 w T. Małym w Warsza­wie, w 1911 w T. Artystycznym, 1912 w T. Zjednoczonym, w 1918-26 w warsz. T. Polskim i Małym, w sez. 1926/27 w T. Miejskim w Lublinie, w 1927-29 w T. im. Słowackiego w Krakowie, 1929-31 w T. Narodowym i Nowym w Warszawie, 1931/32 w T. Polskim, Małym i Letnim. W 1932-37 występował w T. Miejskim w Wil­nie, 1937 w T. Malickiej w Warszawie, 1938-39 znowu w T. Polskim. Grał też w filmach. Okres okupacji spędził w Warszawie pracując jako kel­ner w kawiarni "Gospoda włóczęgów". Po powstaniu warsz. mieszkał w Krakowie i w 1945, po wyzwoleniu miasta, zaczął występować w T. im. Słowackiego. W 1945-48 występował i reżyserował w T. Polskim w Poz­naniu, od września 1948 w Miejskich T. Dramatycz­nych w Krakowie. W 1962 przeszedł na emeryturę. Był działaczem ZASP od jego powstania, a w 1959 przyzna­no mu tytuł zasłużonego członka. Grał gł. role cha­rakterystyczne. A. Grzymała-Siedlecki zwracał uwagę, że w odtwarzanych przez N. postaciach były na "apte­karskiej wadze odmierzone wszystkie szczegóły i wszy­stko z roli wydobyte, co się wydobyć dało dla celowości wyrazu". Role: Prezes ("Wyzwolenie"), Ojciec Chrzestny ("Nie-boska komedia"), Tubal ("Kupiec wenecki"), Dziad i Żyd ("Wesele"), Król ("Mazepa"), Poloniusz ("Hamlet"), Dyndalski ("Zemsta"), Kapelan ("Damy i huzary"), Rotnicki ("Wicek i Wacek"), Łatka i Twardosz ("Dożywocie"), Dulski ("Moralność pani Dulskiej"), Pagatowicz ("Grube ryby"), Małowieski ("Uciekła mi przepióreczka"), Ziemlanika i Liapkin Tiapkin ("Rewizor"). Reżyserował m.in. "Moral­ność pani Dulskiej", "Pana Beneta", "Roxy". Drugą jego żoną była Klara z Pachmanów (ślub 7 VI 1934).
Bibl.: Almanach 1964/65; Banaszkiewicz, Witczak; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Lorentowicz: T. Polski (il.); Łoza: Czy wiesz I (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Sto lat Starego Teatru; T. Polski 1913-23; Proscenium sez. 1969/70; Teatr 1965 nr 20; Akta SPATiF; Akta Starego Teatru w Krakowie; Akt zgonu 1966/65, USC Kraków.
Ikon.: W. Dunin-Marcinkiewicz: N. w roli (Sprawa Dreyfusa), akw., 1932 i N. jako Żyd (Mirla Efros), akw., 1933 - MTWarszawa; E. Głowacki: N. jako Krotowski (Polityka), karyk., repr. Tyg. ilustr. 1919 nr 45/46; A. Bilski: N. jako Pagatowicz (Grube ryby), rys. - MTWarszawa; A. Stopka: N. jako Hofrat (Epidemia), rys., 1953 - MHKraków; Fot. pryw. i w ro­lach - IS PAN.
Film.: 1931- Dziesięciu z Pawiaka; 1932 - Księżna Łowic­ka; 1937 - Dziewczyna szuka miłości; 1938 - Geniusz sceny.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973