Marian Winter
WINTER Marian (7 XII 1900 Warszawa - 19 IX 1973 Warszawa), tancerz, choreograf. Był synem Stanisława W., kier. działu w fabryce Lilpopa, i Kazimiery z Winiarskich. W 1909 wstąpił do warsz. szkoły baletowej, którą ukończył w 1917. W 1916- 19 tańczył w zespole baletu warsz. T. Wielkiego, m.in. wykonywał główną partię króla leśnego Amarami ("Baśń leśna", 1917); wg S. Strausa został zaangażowany do tego zespołu już w sez. 1915/16. W 1919-21 był tancerzem baletu opery poznańskiej. Jesienią 1921 podpisał kontrakt z Ballets Russes S. Diagilewa, gdzie tańczył jako solista do 1929, z dwuletnią przerwą 1925-27, kiedy to występował z londyńskim zespołem A. Pawłowej. Po powrocie do Warszawy był w 1929-34 solistą baletu opery warszawskiej. W 1930 występował we Lwowie, m.in. w balecie "Szeherezada". W Warszawie tańczył także w teatrzykach rewiowych, m.in. w 1931 w t. Wesoły Wieczór oraz w 1933 w t. Alhambra. W sez. 1934/35 współpracował z Baletem Parnella, występował m.in. w Paryżu i Dreźnie. W 1935-37 był asystentem choreografa w Les Ballets de Woizikovsky i z zespołem tym objechał Europę. W sez. 1937/38 tańczył w Les Ballets Russes du Colonel de Basil. Na sez. 1938/39 zaangażowany został jako asystent choreografa do Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, wówczas pod kier. L. Wójcikowskiego. W czasie II wojny świat. występował w 1941-44 w Warszawie w jawnym t. Nowości. Walczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie, w 1945 był choreografem w Operze w Krakowie. W sez. 1946/47 pracował jako asystent choreografa Sceny Muzyczno-Operowej w Warszawie, 1947/48 w tym samym charakterze był zatrudniony w T. Nowym w Warszawie. Od listopada 1946 do lutego 1948 kierował też zespołem tanecznym I Dywizji Wojska Pol. im. Kościuszki. W sez. 1948/49 był zaangażowany w operze pozn.; w Poznaniu był też pedagogiem studia baletowego przy Wyższej Szkole Muzycznej. W lipcu 1949 wykładał na kursie dla pedagogów choreografów, zorganizowanym w Augustowie przez MKiS. W 1949-50 był prof. tańca klasycznego w Państw. Lic. Choreograficznym w Warszawie. W sez. 1950/51 pracował w Operze we Wrocławiu jako asystent choreografa i pedagog baletu. Po powrocie do Warszawy wykładał od 1951 do 31 XII 1954 w warsz. Szkole Baletowej taniec klasyczny, prowadził także zajęcia z tańca charakterystycznego. W lutym 1954 zaangażowany został jako choreograf do Zespołu Pieśni i Tańca "Warszawa", od maja 1954 przeszedł do Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze", w którym pozostał do 31 V 1959. Współpracował także z amat. ruchem artyst.; w 1959-62 był instruktorem zespołu tanecznego w DK Kolejarza w Pruszkowie. Był wybitnym tancerzem charakterystycznym odznaczającym się świetnymi warunkami scenicznymi. Wykonywane przez niego partie baletowe były b. zróżnicowane pod względem stylistycznym i wymagały bądź dużej dynamiki, bądź wyrazistego aktorstwa. B. Mamontowicz-Łojek scharakteryzowała go jako "znakomitego wykonawcę tańców ludowych i charakterystycznych, dysponującego świetną aparycją i wysokim skokiem". Spośród kreacji W. za najbardziej udaną uważa się partię Siłacza ("Le beau Danube", 1937). Inne cenione jego role to m.in.: Wojownik ("Tańce połowieckie"), Chińczyk ("Dziadek do orzechów"), Rosyjski woźnica ("Pietruszka"), Książę Stefan ("Święto ognia"), Król Indii i Eunuch ("Szeherezada"), Żyd ("Pan Twardowski"). W Operze wrocł. opracował m.in. choreografię do opery "Rigoletto". Zagrał także dwie role dram.: Pugowicyna ("Rewizor") w T. Nowym w Warszawie oraz Górala I ("Krakowiacy i Górale") w T. Narodowym (1950). Był cenionym pedagogiem baletowym.
Bibl.: Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Sempoliński; Wielcy artyści; Świtała; Turska: Almanach; Życie Warsz. 1973 nr 226; Akta, Opera Wrocław; Akta, ZASP; Akta. Państw. Szkoła Baletowa w Warszawie; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
