Marian Mariański
MARIAŃSKI Marian, właśc. M. Łopatko (8 XII 1890 Warszawa - 19 X 1967 Kraków), aktor, reżyser, dyrektor teatru. Był synem Emilii i Jana Łopatków, mężem Heleny Rawicz-Łopatko (zob. t. 1). W sez. 1908/09 pod nazwiskiem Łopatko występował w półamat. zespole t. przy ul. Mokotowskiej w Warszawie. W 1909, wg własnej relacji, uczęszczał do warsz. Szkoły Aplikacyjnej, statystując równocześnie w przedstawieniach T. Rozmaitości. Wkrótce zaangażował się do Lublina, a nast. do Kielc, gdzie grał do wybuchu I wojny świat. Podczas wojny występował w Kijowie w T. Polskim. W 1918 kierował amat. t. rzemieślników w Wilnie, w sez. 1918/19 występował w t. płockim pod kier. M. Winklera i S. Czapelskiego. W sez. 1920/21 został zaangażowany przez Czapelskiego do T. Objazdowego nr 1 Min. Spraw Wojskowych, z którym odwiedził m.in. Toruń, Grudziądz, Gdynię, Wejherowo, Gdańsk grając Majora ("Damy i huzary").
W sez. 1921/22 występował u B. Skąpskiego w Grodnie. W lecie 1922 prowadził zespół objazdowy "Artyści Warszawscy" w Sieradzu, Inowrocławiu, Gnieźnie i Ostrowiu, zapewne po raz pierwszy pod nazwiskiem Mariański. W sez. 1922/23 grał (znów jako Łopatko) w T. Polskim w Katowicach takie role, jak: Rotmistrz ("Damy i huzary"), Condulmero ("Sułkowski"), Pan ("Ten, którego biją po twarzy"); 1924/25 występował w T. Miejskim w Płocku, gdzie też reżyserował. Odtąd używał już stale nazwiska Mariański. W 1926-28 należał do zespołu T. Miejskiego w Toruniu. Grał wówczas m.in. Prokuratora ("Pani X"), Sforkę ("Horsztyński"), Pastora ("Dzień bez kłamstwa"), Piotra ("Judasz z Kariothu"), Rembę ("Damy i huzary"), Brabancja ("Otello"), Oronta ("Szkoła Żon"), Bartłomieja ("Krakowiacy i Górale"). W 1. trzydziestych występował m.in. w T. Popularnym w Kaliszu (styczeń-luty 1932), w T. Polskim i Ateneum (sez. 1932/33) oraz T. Nowa Komedia (sez. 1933/34) w Warszawie, w objazdowym T. Podolsko-Pokuckim z siedzibą w Stanisławowie (sez. 1934/35); od wiosny 1935 znów w Warszawie: w T. Polskim, a nast. T. Narodowym i Nowym (1936-38), w takich rolach, jak: Jozjasz ("Judasz z Kariothu"), Prefekt ("Król"), Świętosz ("Horsztyński"), Champlain ("Zielony frak"). W czasie okupacji niem. utrzymywał się z handlu, podczas powstania warsz. został ranny. Po wojnie grał pocz. w T. Miejskim w Sosnowcu (od maja 1945 do 1947), nast. w Krakowie: w T. Powszechnym TUR (sez. 1947/48) i w T. Młodego Widza, potem pn. Rozmaitości (1948-67). Niektóre role powojenne: Wistowski ("Grube ryby"), Birbancki ("Dożywocie"), Grzegorz ("Kordian"), Dyndalski ("Zemsta"), Pustelnik ("Balladyna"). Jedną z ostatnich i najlepszych jego ról była wstrząsająca postać ojca, Łona Dennisona ("Drewniana miska"). W 1966 obchodził pięćdziesięciolecie pracy artystycznej.
Bibl.: Almanach 1967/68; Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku (tu jako A. Łopatko); Krasiński: Teatr Jaracza; Kwaskowski; Nawrat: Repertuar; 70 1. t. w Sosnowcu 1897-1967; Dz. Kuj. 1922 nr 179; Echo Krak. 1961 nr 23 (il.); Kur. Warsz. 1921 nr 252; Pam. Teatr. 1965 z. 2 s. 177; Scena i Szt. 1909 nr 1; Za i Przeciw 1966 nr 6 (il.); Afisze, programy (m.in. 10-lecie T. Młodego Widza w Krakowie; il.), IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP; Wosiek: Teatry objazdowe.
Ikon.: Fot. - ZASP.
Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
