Osoby

KRUGŁOWSKI Konstanty (3 I 1885 Wilno - 23 I 1966 Gorzów Wielkopolski), śpiewak, reżyser, aktor. Był synem Michała i Marii Krugłowskich. Według własnej relacji ukończył szkołę w Kiszy-niowie, tam też rozpoczął edukację muz., a w sez. 1912/13 wystąpił w Winnicy, później zaś w Wilnie, Kijowie i Odessie, gdzie też kontynuował naukę w konserwatorium. Głos kształcił we Włoszech, wy­stępował na estradach i scenach w Belgradzie, Sofii i w operetce w Bukareszcie (1917-19). Około 1919 ten "pół-Rumun, pół-Rosjanin nieznanymi losami zawędrował do Polski, gdzie pozostał do śmierci" (H. Małkowska). Od 17 IV do 26 V 1920 śpiewał w operze lwow. Amonatra ("Aida"), tyt. partie w "Eugeniuszu Onieginie" i "Rigoletcie" oraz Chłopickiego ("Warszawianka" A. Stadlera), 26 V wystąpił ponadto w Tow. Muzycznym we Lwowie. Podobał się zwła­szcza w Onieginie. Recenzent "Dziennika Ludowe­go" S. Lipanowicz napisał: "Baryton p. Krugłowskiego posiada ciepłe i szlachetne brzmienie, emisję należycie wyrównaną, a przy tym wolny jest od patosu, jaki zazwyczaj śpiewacy sceniczni posiadają. Postać Oniegina w jego ujęciu była naturalna i szczera, wytworna i stylowa, służyć może za wzór". Zauważył też głos o skali bardzo obszernej, ale w skrajnych rejestrach brzmiący słabo. W dniu 15 XI 1920 wystąpił na koncercie wagnerowskim w Po­znaniu. W grudniu został zaangażowany do warsz. T. Wielkiego, gdzie dał się poznać jako doskonały wykonawca barytonowych ról charakterystycznych, najlepszy w tyt. partiach Demona i Rigoletta. W sez. 1921/22 został solistą i reżyserem nowo otwar­tego Miejskiego T. Opera i Operetka w Krakowie i we wrześniu przygotował tu m.in. "Hrabinę", "Jasia i Małgosię", "Rigoletta" (partia tyt.), a w 1923 (maj-grudzień) "Bal maskowy", "Cyrulika sewilskiego", "De­mona i Don Juana, czyli Gościa kamiennego" (partia tyt.). Występował w tym okresie na koncertach Krak. Tow. Muz.; ponadto w czerwcu 1922 go­ścinnie w lwow. T. Wielkim jako Amonatro ("Aida"), Rigoletto (tyt.) i Scarpia ("Tosca"), w lipcu 1922 z W. Kawecką w Sopocie oraz w warsz. t. Stańczyk, we wrześniu t.r. w "Aidzie" i "Rigoletcie" w operze pozn., w czerwcu 1923 w T. Letnim w Wilnie ("Wesoła wdówka", "Kapłanka ognia"), w sierpniu t.r. na koncertach estradowych w Ciechocinku; w grudniu kierował zrzeszeniem artystów byłej opery kra­kowskiej. Od pocz. 1924 należał znów do zespołu opery warsz., ponadto brał udział w wieczorach operetkowych m.in. w Płocku (maj) i Siedlcach (wrzesień). Jesienią 1924 przyjechał do Wilna i jako reżyser i solista przyczynił się do ożywienia miejscowego t. muz., szczególnie opery. Na otwar­cie sez. 1924/25 wystawił w T. Wielkim na Pohulance "Verbum nobile", a nast. "Żydówkę", "Toskę", "Aidę", "Demona", "Cyrulika sewilskiego", "Pajace", "Halkę" oraz operetki: "Za oceanem", "Noc Bachusowa" (partia Ne­rona). Z zespołem operetkowym wiodło się K. go­rzej, po serii gościnnych przedstawień "Manewrów jesiennych" pod jego kier. we Lwowie w 1925 popadł w kłopoty finansowe. Pokazane w Wilnie w tym samym roku (czerwiec) "Potęga miłości" i "Baron Kimmel" w jego reżyserii zostały przyjęte b. kryty­cznie. W 1925-27 był solistą i głównym reżyserem opery i operetki w T. Miejskim w Toruniu. Przy­gotował na tej scenie m.in. "Halkę" (partia Janusza), "Rigoletto", "Carmen", "Madame Butterfly", "Aidę", "Pajace" (Silvio), "Cyrulika sewilskiego" (Figaro), "Fausta" (Me­fisto), "Straszny dwór" (Miecznik), "Demona", a z re­pertuaru operetkowego m.in. "Kapłankę ognia". Z ze­społem toruńskim grał też w Bydgoszczy (1926) i Grudziądzu (1927), a także gościnnie w Łodzi i Ciechocinku (latem 1926). W sez. 1927/28 ubiegał się bez powodzenia o dyrekcję T. Miejskiego w Bydgoszczy i w rezultacie znalazł się ponownie na scenie opery lwow. (do 1930). Śpiewał wówczas m.in. Janusza ("Halka") i Scarpię ("Tosca"). W sez. 1930/31 z zespołem warsz. opery objazdowej pod dyr. T. Wierzbickiego występował m.in. w Kaliszu. Od sez. 1931/32 do 1934 znów występował w Toruniu, gdzie grał dużo ról charakterystycznych w repertuarze dram., przeważnie w komediach i far­sach, np. Bullę ("Hulla di Bulla"), Zdzieralskiego ("Mąż z grzeczności"), Simonowa ("Bęben"), Von Bindera ("Pieniądz to nie wszystko"), Żardeckiego ("Urlop małżeński"), a także w komediach muz. ("Artyści", "Moja siostra i ja") i operetkach, m.in. jako: Parker ("Bajadera"), Hrabia Rene ("Hrabia Luksemburg"), Hra­bia Piotr ("Baron cygański"). Reżyserował tylko raz - "Rigoletto" (11 VIII 1932) i śpiewał partię tytu­łową. Gościnnie występował m.in. w operze pozn. (Walenty w "Fauście", kwiecień 1932), w Bydgoszczy (Escamillo w "Carmen", lato 1932), w T. Zdrojowym w Ciechocinku w repertuarze operetkowym (lato 1934). Następnie zaprzestał śpiewania i występował dorywczo jako aktor dram. w Warszawie, m.in. w czerwcu 1935 w warsz. T. Comoedia zagrał Rad­cę Policyjnego ("Bohater naszych czasów"), w sez. 1935/36 występował w Stołecznym T. Powszech­nym, nast. w półamat. T. Misterium pod kier. E.E. Stryckich i w Reducie. W 1936-37 grał w filmach "Straszny dwór", "Tajemnica panny Briwc", "Pan reda­ktor szaleje". W sez. 1937/38 wrócił na scenę T. Wielkiego w Warszawie, m.in. w kwietniu wystę­pował w "Manewrach jesiennych", a w sez. 1938/39 gł. na koncertach we Lwowie. Po wybuchu II wojny świat., do 1941 śpiewał w ukr. Lwow. Państw. T. Opery i Baletu. Później mieszkał w Warszawie. Po powstaniu wywożony do Niemiec zbiegł z transpor­tu w Starachowicach. W okresie powojennym wy­stępował w repertuarze dram.; w sez. 1945/46 w Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie, na sce­nie T. Comoedia zagrał Sołtysa ("Placówka") i Kazimierza ("Portret generała"), a równocześnie w tym samym sez. był w zespole T. Dramatycznego Woj. Gdańskiego w Sopocie, w sez. 1946/47 w T. Akto­rów Woj. Gdańskiego w Gdyni. Na sez. 1947/48 przeniósł się do Gorzowa Wielkopolskiego, gdzie na scenie T. Miejskiego 5 VI 1948 obchodził trzy­dziestopięciolecie pracy artyst. w roli Mąckiego ("Żołnierz królowej Madagaskaru"). W sez. 1948/49 grał w T. Miejskim w Białymstoku, w 1949-65 w T. Dramatycznych w Szczecinie (m.in. Twardosza w "Dożywociu", 1956). Pod koniec życia, ze względu na zły stan zdrowia, grał przeważnie epi­zody.
Był typem kresowiaka o bujnym temperamencie i wrodzonych zdolnościach aktorskich. Zmieniał sce­ny z instynktem wędrownego komedianta, ulegał licznym namiętnościom. Według H. Małkowskiej "był rosłym mężczyzną, takim o którym się mówi, że jest bardzo męski". Miał "świetny barytonowy głos i odznaczał się bezbłędną muzykalnością. Jako reżyser operowy tworzył wierne kopie przedstawień, które widział, lub w których brał udział w dobrych teatrach operowych". Używał osobliwej polszczy­zny, nigdy nie nauczył się mówić poprawnie (za­ciągał też śpiewnie). W poł. lat dwudziestych "za­czynająca się tusza czyniła go nieco ociężałym w ruchach".
Bibl.: Almanach 1965/66; Ciesielski: Teatr Pol. w Gdańsku; Formanowicz; Hist. filmu t. 2; Irzykowski: Recenzje; Jewsiewieki: Materiały; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Kaszyński: Teatralia; Kraków muz. 1918-39; Kwaskowski; Matkowska: Teatr; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Mrozek s. 259, 289; Sempoliński: Wielcy artyści; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Świtała; Dz. Lud. 1920 nr 95, 101 (tu cyt), 106, 108, 1922 nr 128, 1927 nr 212; Głos Szcz. 1966 nr 20; Kur. Szcz. 1957 nr 273; Kur. Warsz. 1921 nr 165, 1922 nr 193, 1923 nr 219; Muzyka 1925 nr 1; Prz. Teatr, i Kinematogr. 1921 nr 33, 1922 nr 25; Przyjaciel Narodu 1924 nr 45/46; Słowo 1923 nr 129, 131, 1924 nr 252, 267, 270, 297, 1925 nr 23; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP; Prosnak: T. Wielki.
Film.: 1936 - Straszny dwór (f.), Tajemnica panny Brinx (f.).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994