Osoby

WASILEWSKI Ryszard Gustaw, pseud. Rdzawicz (1 XI lub 1 XII 1890 Kraków - 23 IV 1966 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatru. Był sy­nem cieśli, Władysława W. i szwaczki Józefy z Filipowskich, mężem aktorek: najpierw Marii Makarczykówny (ślub 2 II 1921), potem -> Celiny Kubicówny. Ukończył gimn. w Krakowie oraz tam­tejszą szkołę dram. M. Przybyłowicza i w 1910 brał udział w popisie. Podjęte studia na Wydz. Prawa Uniw. Jagiell. wkrótce przerwał. W 1910 debiutował w krak. T. Ludowym pod pseud. Rdzawicz. Wkrótce przeniósł się do zespołu E. Majdrowicza w Sosnowcu, gdzie występował zapewne w 1910-12. W sez. 1912/13 należał, być może, do zespołu Cz. Janowskiego w Lublinie, a od maja 1913 kierował tam T. Miniatur, ale wiadomości te mogą też dotyczyć Karola Rdzawicza (zob. t. 1). Potem służył w wojsku austr. i w czasie I wojny świat. dostał się do niewoli ros., skąd uciekł. W 1918 brał udział w obronie Lwowa. W 1919 wrócił na scenę i do 1921 (już pod nazwiskiem W.) wy­stępował w T. im. Słowackiego w Krakowie. W 1921-23 grał w T. Polskim w Poznaniu, w sez. 1923/24 w T. Miejskim w Lublinie, 1924/25 w T. Bagatela w Krakowie, 1925/26 zapewne w T. No­wym w Poznaniu, w lecie 1926 z objazdowym zespołem S. Wysockiej i I. Solskiej, m.in. we Lwowie. W sez. 1926/27 był współdyr. (wraz z S. Wysocką) T. Miejskiego w Lublinie. W sez. 1927/28 występował w T. Miejskim w Płocku, 1928/29 był głównym reżyserem w T. Miejskim w Toruniu, w 1929-31 grał i reżyserował w T. Miejskich w Wilnie, w sez. 1931/32 ponownie w Toruniu, 1932/33 w T. Miejskich we Lwowie, w 1933-37 w T. im. Moniuszki w Stanisławowie, w 1937 w T. Nowym i Polskim w Poznaniu, w sez. 1937/38 w T. Miejskim w Częstochowie, potem ponownie w Stanisławowie. Po wybuchu II wojny świat. znalazł się we Lwowie i grał tam w 1940-41 w Polskim T. Dramatycznym. Później przedostał się do Warszawy, gdzie pracował jako robotnik i magazynier. Po powstaniu warsz. przebywał w Zalesiu k. Warszawy. Wiosną 1945 podjął pracę artyst. w T. m.st. Warszawy, ale jeszcze w tymże roku przeniósł się do T. Nowego w Poznaniu. W 1946-47 nie miał stałego engagement, grał i reżyserował dorywczo, m.in. w Częstochowie, Sosnowcu, Białymstoku i w T. Wesoła Gromadka w Krakowie. Od pocz. 1948 do końca 1950 pracował jako aktor i reżyser w t. w Jeleniej Górze; tam 2 IV 1949 obchodził jubileusz trzydziestopięciolecia pracy w roli Kapelana ("Damy i huzary"). W 1951-52 występował i reżyserował w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, w 1952-53 w Jeleniej Górze, potem znów w Katowicach, w pierwszej poł. 1955 ponownie w Jeleniej Górze. Od sez. 1955/56 był zaangażowany w T. Wybrzeże w Gdańsku jako aktor i reżyser, w zespole tym pozostawał formalnie do 1964, ale już od 1959 zły stan zdrowia nie pozwalał mu na występy. Ostatnie lata życia spędził w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie. W okresie międzywojennym grał takie role, jak: Kochanek ("Ich czworo"), Dziennikarz ("Wesele"), Senator ("Dziady"), Higgins ("Pigmalion"), Teofil ("Głupi Jakub"), a po II wojnie świat. m.in.: Daum ("Panna Maliczewska"), Sonnenbruch ("Niemcy"), Telembecki ("Wielki człowiek do małych interesów"), Burmistrz ("Ptak"). Duże zasługi położył jako b. czynny i fachowy reżyser. Kilkakrotnie wystawiał "Dziady" wprowadzając pewne innowacje do insc. S. Wyspiańskiego. Reżyserował też wiele innych sztuk zarówno z wielkiego repertuaru (m.in. "Wesele", "Sen nocy letniej", "Kordiana", "Noc listopadową", "Romea i Julię"), jak i współcz. (m.in. "Głaz graniczny", "Burmistrza Stylmondu", "Wczoraj i przedwczoraj", "Romans z wodewilu"). Wg E. Kozikowskiego "poza teatrem nic go nie obchodziło. To był jego świat, w którym wyżywał się bez reszty". Bibl.: Almanach 1965/66; Dąbrowski: Na deskach t. 1; Kwaskowski s. 97-104, 123 (il.); Małkowska: Teatr; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Osiński: Repertuar; Pięć studiów z dziejów scenicznych dramatów Mickiewicza, Wrocław 1968; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Wydrzyński s. 204, 262, 264, 266, 371, 372; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 266, 1984 z. 3-4 s. 429, 453-455; Teatr 1966 nr 13, 1967 nr 15 (E. Kozikowski; il.); Afisze, IS PAN; Afisze, Uniw. w Poznaniu; Wosiek: Teatry lud. Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994