Róża Gella-Czerska
GELLA-CZERSKA Róża, właśc. Rozalia (ur. 30 VIII 1891 - działała do 1959), aktorka, reżyser, dyrektor teatru. Według nie potwierdzonej wersji S. Hebanowskiego była siostrą - Marii Gelli. [W rzeczywistości Maria Gella była siostrą Kazimierza Gelli, męża Róży, zmarłego w 1954 roku w Londynie - przyp. red.]. Zapewne data urodzenia, którą podała w aktach ZASP-u jest nieprawdziwa, bo wg tego samego kwestionariusza, po ukończeniu lic. we Lwowie już w 1906-07 uczyła się aktorstwa w szkole przy lwow T. Miejskim, a na scenę wstąpiła w 1907 w Poznaniu; w t. pozn. musiała występować pod innym nazwiskiem, może jako -> Gałecka (1908-09), bo żadne spisy aktorów pozn. nie notują jej nazwiska. Również przebieg jej itinerarium (do 1927) jest wg ankiety ZASP-u i większości podanych niżej faktów nie udało się poświadczyć w źródłach. Prawdopodobnie po pobycie w Poznaniu była od 1911 w zespole T. Pilarskiego (także w krak. T. Nowości), bo w 1912 z aktorami T. Nowości grała w październiku w Zakopanem (wg notatki w "Teatrze"). Potem podobno była w krak. T. Miejskim, w 1913-14 w zespołach objazdowych, 1915-16 w zespole pod dyr. D. Baranowskiego, m.in. w Zakopanem, gdzie w 1916-17 pracowała w intendenturze Legionów Polskich. W 1917-18 występowała w T. Nowości w Krakowie, 1918-19 w T. Popularnym w Tarnowie, 1919-20 nie grała z powodu choroby. W 1920-25 występowała pocz. w żołnierskim t. frontowym, potem w t. Colosseum we Lwowie i dorywczo w objazdach na prowincji, w 1925-27 w T. Małym we Lwowie. Od 1927 dłuższy czas nie występowała; pracowała m.in. w biurze i jako kier. pensjonatu. Na scenie pojawiała się sporadycznie, m.in. w sez. 1936/37 występowała w T. Ziemi Krakowskiej pod dyr. T. Pilarskiego. W czasie okupacji niem. mieszkała w Krakowie, zajmowała się handlem. W 1951 została pierwszym dyr. i kier. artyst. nowo utworzonego. T. Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (funkcję tę pełniła od 15 X do 31 XII 1951); reżyserowała pierwszą prem. tego teatru - "Zemstę" (24 XI 1951). Była aktorką tej sceny do 1954, a nast. w sez. 1957/58 i 1958/59. Grała wtedy m.in. Podkomorzynę ("Powrót posła"), Fominową ("Kruk krukowi oka nie wykole"), Pokojową ("Jan Gabriel Borkman").
Bibl.: Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Teatr 1912 z. 1, 1937 nr 2; Akta, ZASP; Programy, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
