Walerian Bierdiajew
BIERDIAJEW Walerian (7 III 1885 Grodno - 28 XI 1956 Warszawa), dyrygent, dyr. teatru. Był synem Waleriana B. i Aleksandry z Sokołowskich. Po ukończeniu politechniki w Kijowie odbył studia muz. w konserwatorium w Lipsku. Debiutował w 1906 w Lipsku dyrygując wykonaniem opery "Eugeniusz Oniegin". Potem był dyrygentem wielu orkiestr symfonicznych i operowych w Rosji, m.in. w Petersburgu, Odessie, Charkowie, Kijowie, Moskwie i Kisłowodsku. Do Polski przyjechał w 1921; zamieszkał w Warszawie i pracował jako dyrygent orkiestr symfonicznych. W 1925 na zaproszenie rządu radzieckiego wyjechał do ZSRR. Był tam dyrygentem Filharmonii w Leningradzie, a następnie oper w Kijowie, Charkowie, Odessie i Swierdłowsku oraz profesorem konserwatorium w Kijowie. W 1927 powrócił do Polski i został dyrygentem Filharmonii Warszawskiej. Dyrygował też dorywczo w T. Wielkim w Warszawie, m.in. wykonaniem "Damy pikowej" (5 II 1927), "Eugeniusza Oniegina" (11 II 1927), "Aidy" (26 IV 1928) i "Carmen" (29 III 1930). We wrześniu 1930 został przez A. Popławskiego zaangażowany na stałe do T. Wielkiego. Dyrygował tu do 1939, m.in. wykonaniem oper: "Konrad Wallenrod", "Borys Godunow", "Lohengrin", "Parsifal", "Madame Butterfly", "Hugonoci", "Cyrulik sewilski", "Jazzband, murzyn i kobiety", "Świtezianka", "Legenda o Józefie". W 1930 został także prof. Konserwatorium Warszawskiego. Wykształcił wielu znanych pol. dyrygentów, m.in. T. Kiesewettera, A. Malawskiego, T. Wilczaka i B. Wodiczkę. Dyrygował także wykonaniem kilku przedstawień studentów konserwatorium: "Wesele Figara" (1933), "Don Juan", "Wesołe kumoszki z Windsoru" (1935), "Jaś i Małgosia" (1938), "Il Matrimonio Segreto" (1939). Podczas II wojny świat. był dyrygentem orkiestry T. Miasta Warszawy. W 1945-1949 był dyr. Filharmonii Krakowskiej. Równocześnie (od 1948) prowadził scenę operową w Krakowie. Od 24 IX 1949 objął dyrekcję Opery Poznańskiej i kierował nią do 1954. Wystawiono tam wówczas m.in. "Halkę", "Borysa Godunowa", "Śnieżynkę", "Bunt żaków", "Straszny dwór", "Kniazia Igora" oraz balety "Swantewit" i "Z chłopa król". 20 V 1952 B. obchodził jubileusz czterdziestopięciolecia pracy artystycznej. Od 21 XII 1952 do 3 I 1953 zespół pozn. pod jego kier. występował gościnnie w Moskwie. Od października 1954 do końca życia B. był dyr. Opery Warszawskiej. Posiadał w swym repertuarze ponad sto zrealizowanych oper. Rozwijał szeroką działalność koncertową występując m.in. w Szwecji, Niemczech, Bułgarii, Rumunii, na Łotwie i na Węgrzech. Od 1945 był prof. dyrygentury w wyższych szkołach muzycznych w Krakowie, Poznaniu i Warszawie. Uczniami jego byli w tym czasie m.in.: H. Czyż, J. Kurczewski, S. Stuligrosz, J. Wiłkomirski. Dwukrotnie otrzymał Nagrodę Państwową (1951 -II st., 1955 - I st.).
Bibl.: Błaszczyk: Dyrygenci (il.); EdSII; Łoza: Czy wiesz II (il.); SMP; Muzyka 1951 nr 8, 1953 nr 1-2; Teatr 1952 nr 9, 1957 nr 1; Prz. kult. 1956 nr 49.
Ikon.: L. Grabowski: Portret, olej, 1952 - MTWarszawa; Fot.- MTWarszawa.
Film.: 1951 -Warszawska premiera.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
