Osoby

Pseudonimy: J.K., J. Kg., jk, jkg, (Jkg), (jkg), kn, (kn), Jan Jerek, jerek.

Pseudonimy zbiorowe: Nemo (Jerzy Koenig i Andrzej Stawar); Jerzy Koetim (Jerzy Koenig i Jerzy Timoszewicz); KiW (Jerzy Koenig i Elżbieta Wysińska).

Ur. 21 listopada 1931 w Łodzi, zm. 11 lipca 2008 w Warszawie.

Krytyk teatralny, tłumacz, publicysta, redaktor, pedagog.

Był synem prawnika Erwina Koeniga i Anny z domu Bujanowskiej, urzędniczki. Uczęszczał do Gimnazjum im. S. Żeromskiego w Łodzi. Po maturze w 1951 rozpoczął studia na Uniwersytecie Łódzkim (filologia rosyjska), zaś magisterium uzyskał w 1955 roku na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1954–56 był korektorem w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych. Jako krytyk teatralny zadebiutował recenzją sztuki E. Mac Colla Zatrzymać pociąg, opublikowaną w 7 numerze „Teatru” z 1955. Należał do Koła Młodych Krytyków Teatralnych, powstałego przy SPATiF-ie, prowadzonego przez Edwarda Csató.

Różnorodna działalność redakcyjna, pisarska, krytyczna, przekładowa, pedagogiczna i organizacyjna pozwala określić Jerzego Koeniga mianem „człowieka instytucji”. W środowisku ludzi teatru dał się poznać przede wszystkim jako redaktor naczelny uznanych czasopism specjalistycznych, np. „Teatru” (1968–1972) czy „Dialogu” (od 1972 zastępca redaktora naczelnego, a w 1989 – redaktor naczelny), kierownik literacki różnych teatrów i członek rad programowych ważnych festiwali, przenikliwy komentator życia teatralnego w Polsce, przede wszystkim zaś – współinicjator powołania Wydziału Wiedzy o Teatrze w warszawskiej PWST, organizator i wieloletni pedagog tego Wydziału. Był jednak również osobą znaną i łatwo rozpoznawalną dzięki pracy na stanowisku redaktora do spraw programu Teatru Telewizji w Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej (wcześniej, w latach 1983–85 oraz 1987–94 był dyrektorem naczelnym Redakcji Teatru i Programów Literackich TVP). Cykliczne wystąpienia przed emisją spektakli Teatru TV, mające charakter rzeczowych wprowadzeń w problematykę kolejnych przedstawień, zapewniły mu dużą popularność w szerokim gronie widzów telewizyjnych. Wyrazem tej rozpoznawalności była nagroda Super Wiktora, którą Koenig otrzymał w kategorii osobowość telewizyjna za całokształt swej działalności w 1993.

Wieloletnią, aktywną pracę twórczą i organizacyjną tego „człowieka teatru” można uporządkować, wyodrębniając kilka najważniejszych obszarów działalności. Są to przede wszystkim: praca w zespołach redakcyjnych, m.in. „Dialogu” (1990–91 stały felieton pt. Sprawy bieżące), „Teatru”, „Miesięcznika Literackiego”, „Współczesności” oraz „Almanachu Sceny Polskiej” i kwartalnika „Teatr Lalek”; liczne publikacje artykułów, szkiców i felietonów na łamach „Nowej Kultury”, „Dialogu”, „Przeglądu Kulturalnego”, „Kultury” (tu w 1965 redagował wspólnie z Elżbietą Wysińską „Kronikę teatralną”), „Expressu Wieczornego”, „Obserwatora Codziennego”, „Gazety Wyborczej”, „Rzeczpospolitej, „Teatru”, „Foyer” (w 2004–05 stały cykl felietonów „Palarnia”), „Dziennika Polska Europa Świat”, a także „Polityki”; przekłady z języka rosyjskiego, głównie dramaturgii współczesnej (np. sztuki Aleksandra Gelmana); pracę w różnych teatrach na stanowisku kierownika literackiego: Teatr Narodowy (1961–62), Teatr Dramatyczny w Warszawie (1972–81), Teatr im. S. Żeromskiego w Kielcach (konsultant literacki w latach 1982–85), Teatr Wybrzeże w Gdańsku (1985–86), Stary Teatr w Krakowie (1998) oraz na stanowisku dyrektora artystycznego (Stary Teatr w Krakowie 1998–2002); udział w radach programowych wielu festiwali teatralnych, np. Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu, Klasyki Polskiej w Opolu, Warszawskich Spotkań Teatralnych, a także sprawowanie funkcji dyrektora artystycznego Ogólnopolskiego Festiwalu Dramaturgii Rosyjskiej i Radzieckiej (1981) i przewodniczącego jury Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Kontakt” w Toruniu (1992–1999).

Ważny rozdział w biografii krytyka stanowi praca w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (PWST) w Warszawie, którą rozpoczął w 1966 jako wykładowca historii teatru i dramatu; był prodziekanem Wydziału Aktorskiego, prorektorem PWST (1975–81) oraz prodziekanem Wydziału Reżyserii (1981–82). Wraz z Tadeuszem Łomnickim zainicjował powstanie w 1975 Wydziału Wiedzy o Teatrze (był dziekanem tego wydziału w latach: 1975–1981, 1987–90 i 1993–96 oraz prodziekanem: 1996–99). W 1993 został profesorem nadzwyczajnym PWST (obecnie: Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza); pracował na tej uczelni jeszcze po przejściu na emeryturę w latach 2002–2007. W październiku 2008, trzy miesiące po śmierci pedagoga, na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej ustanowiono Nagrodę im. Jerzego Koeniga, która przyznawana jest absolwentom uczelni za osiągnięcia w ciągu trzech lat od ukończenia studiów.

Był laureatem wielu nagród, m.in. Nagrody Krytyki Teatralnej SDP (1975), Nagrody Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej za przekłady z literatury rosyjskiej (1976), Nagrody Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji (1988). W 2006 otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia twórcze i dydaktyczne. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1986) i Krzyżem Oficerskim (2003) Orderu Odrodzenia Polski.

Krytyka teatralna Jerzego Koeniga

Dorobek pisarski Koeniga stanowią liczne felietony, szkice krytyczne i artykuły o teatrze, mniej w nim natomiast recenzji przedstawień. Część z tych tekstów powstała jako referaty wygłaszane podczas festiwali czy przeglądów teatralnych, dopiero później zostały one upowszechnione w formie drukowanej. Zaznaczyć bowiem warto, że to właśnie słowo mówione było domeną krytyka. Potrafił błyskotliwie opowiadać o spektaklach i ich twórcach, mówić o sprawach niełatwych w sposób przyciągający uwagę różnych odbiorców, nie tylko ludzi obeznanych ze sztuką teatru. Miał przyjemny, a zarazem stanowczy ton głosu, co w połączeniu ze spowolnionym tokiem mowy i jej starannością budowało napięcie w przebiegu wypowiedzi, wzmacniało oczekiwanie słuchaczy na pointę.

W sposobie pisania o teatrze dał się poznać jako zwolennik przedstawień powstałych z inspiracji dobrą literaturą dramatyczną, jako admirator teatru myśli, będącego efektem uważnej lektury dzieł klasycznych. Nie interesowały go parafrazy i adaptacje, na przykład dramatów Szekspira czy Czechowa. I choć uważał, że równie istotna w teatrze jest obecność współczesnych utworów dramatycznych, to nie kibicował autorom najnowszych tekstów scenicznych z przełomu XX i XXI wieku, bo raziły go one swą doraźnością i niedoskonałością warsztatu. Nie był również zwolennikiem przepychu inscenizacyjnego, zgodnie z założeniem, że teatr ma zadziwić widza niebanalną atmosferą świata przedstawionego (budowaną na przykład w opozycji do przyzwyczajeń interpretacyjnych publiczności), a nie zaskakiwać go nadmiarem efektów scenicznych. Dlatego też w recenzjach zwracał uwagę na kwestię znaczeń, które tworzy reżyser swą propozycją artystyczną, wydobywał tym samym atuty przekazu scenicznego na poziomie sensów ogólnych, a nie sytuacyjnego czy przedmiotowego szczegółu. Jeśli pisał o wystroju scenicznym, to dla wskazania roli przestrzeni, w której wiarygodnie zobrazowany został konflikt wartości i starcie racji bohaterów. Jeśli wspominał o aktorstwie, to dla podkreślenia fascynującego procesu kreacji postaci na podstawie tekstu dramatycznego. Jeśli zaś uwagę poświęcał innym tworzywom scenicznym, jak na przykład światło czy dźwięk, to z zamiarem pochwały, jak sugestywnie zbudować można niezwykły nastrój świata fikcyjnego, który frapuje i pochłania widza.

Dużo miejsca poświęcał w swych wypowiedziach krytycznych roli teatru w życiu społecznym i różnym aspektom życia teatralnego w Polsce. Często podkreślał, że siłą teatru są jednostki twórcze, a nie sprawnie funkcjonujące zaplecze instytucjonalne; że scena jest miejscem rozrywki, ale również dyskusji i pełni ważną rolę w kształtowaniu świadomości widzów. Doceniał przy tym wartość bogactwa konwencji teatralnych, był przekonany, że w tej różnorodności tkwi siła teatru, ale nie szczędził krytyki spektaklom wyłącznie rozrywkowym, bezrefleksyjnym. Wierzył w dialog pokoleń, w naturalną wymianę idei artystycznych, a nie konflikt przedstawicieli różnych generacji (przykładem tego jest słynny artykuł Młodzi, zdolni z 1969, prezentujący dokonania reżyserów rozpoczynających wówczas praktykę twórczą w teatrze). Zaznaczał również w sposób przenikliwy, że ewolucja estetyk teatralnych jest naturalnym procesem w historii kultury, więc nie można zanadto przywiązywać się do kanonicznych opinii i obowiązujących w danym momencie historyczno-politycznym hierarchii artystycznych. Pobrzmiewało w tym poglądzie dość sceptyczne przekonanie krytyka, że bezpowrotnie mija model sztuki, który był mu szczególnie bliski, a mianowicie – czas wielkich teatrów dramatycznych i teatr reżyserów, zafascynowanych tekstami wybitnych autorów. Pisał na przykład o postawie twórczej Jerzego Jarockiego: „Świat sztuki traktował zawsze na sposób inteligencki, co ma dość obowiązujące znaczenie. Teatr jest po coś, dla kogoś, skądś. To znaczy ma coś ważnego do powiedzenia swoim czasom. Zwraca się nie do publiki gapiącej się na cudaczność sceniczną, ale do współmyślącego partnera.” (Jarocki: widzialna ręka reżysera, „Teatr” 2008, nr 10). Słowa te potraktować można również jako wyraz własnych przekonań Koeniga.

Wiele uwag poświęcił współczesnej krytyce teatralnej. Słynny jest jego Regulamin krytyki teatralnej, opublikowany w „Dialogu” w 1960, w którym z właściwą sobie ironią z domieszką uszczypliwości wyłożył najważniejsze zadania i powinności krytyka, podkreślając jego opiniotwórczą rolę. W poszczególnych częściach tego tekstu, spisanego stylem przypominającym regulamin BHP z zakładu pracy, wypunktowane zostały zasady pisania i postępowania, jakie powinny obowiązywać każdego szanującego się krytyka. Wśród dowcipnych uwag na temat hierarchii recenzentów i ich higieny osobistej, znalazły się postulaty szczególnie bliskie Koenigowi w jego myśleniu o krytyce. To przede wszystkim: odpowiedzialność osoby piszącej o teatrze – wobec widza i wobec sztuki sceny, swego rodzaju odwaga i niezależność sądów (nawet wbrew polityce kulturalnej gazety, na łamach której publikuje krytyk), a także – pisanie o przedstawieniach w perspektywie długiego trwania zjawisk artystycznych, ze znajomością tradycji, a nie tylko na podstawie subiektywnych spostrzeżeń i chwilowych wzruszeń. Koenig wielokrotnie przywoływał te uwagi w swoich kolejnych wypowiedziach o teatrze; jego szkice i felietony pełne są fragmentów metakrytycznych. Często przypominał również o cennej umiejętności krytyka, jaką jest konieczność dystansowania się wobec własnych wcześniejszych opinii, niekoniunkturalna, lecz spowodowana głęboką świadomością zmian artystycznych w procesie przekształcania się sztuki teatru, pojmowanej zarówno jako zjawisko kulturowe, jak i społeczne. Tę zależność teatru od wielu okoliczności zewnętrznych (w tym politycznych) często podkreślał, i wielokrotnie również jej boleśnie doświadczał jako redaktor czasopism teatralnych i znana osoba publiczna.

We wspomnieniach współpracowników i uczniów (m.in. Tadeusza Nyczka, Janusza Majcherka, Barbary Osterloff czy Jacka Sieradzkiego) Koenig zapisał się jako niezwykle błyskotliwy rozmówca o przenikliwym spojrzeniu spod grubych oprawek okularów, ironista pełen dystansu do świata. Był erudytą wiernym etosowi inteligenta, sympatykiem kultury wysokiej i teatru, którego misją jest upowszechnianie wartości wyższych. Spośród jego licznych postulatów krytycznych dwa przekonania nadal brzmią bardzo aktualnie – o polityczności jako istocie teatru (w znaczeniu ideowym, a nie propagandowym) oraz o różnorodnych, zmiennych w czasie potrzebach wykorzystania utworu dramatycznego w inscenizacji – w zależności od typu teatru i odmiany tekstu.

Niewielka część artykułów i szkiców Koeniga, rozproszonych w różnych czasopismach, została opublikowana w dwóch antologiach. Pierwsza z nich to wybór tekstów z lat 1966–1977 pt. Rekolekcje teatralne (Warszawa 1979), przygotowany przez samego autora. Druga, obszerniejsza, to zbiór szkiców i felietonów teatralnych z lat 1978–2008 pt. Kto ma mieć pomysły?, zredagowany przez Pawła Płoskiego (Kraków – Warszawa 2014). Obszerny dorobek pisarski oraz rozległa działalność redakcyjna i publiczna autora nie doczekały się jeszcze gruntownego opracowania monograficznego.

Bibliografia podmiotowa

a) bibliografia ogólna

„Teatr” (1955–57, 1966–72, 1986); „Dialog” (1956–66, 1972–91); „Pamiętnik Teatralny” (1958–75); „Współczesność” (1965–68); „Miesięcznik Literacki” (1965–70); „Nowa Kultura” (1961–1962); „Przegląd Kulturalny” (1960–63); „Kultura”; „Express Wieczorny” (1969–70); „Almanach Sceny Polskiej” (1968–69); „Teatr Lalek” (1968–69); „Obserwator Codzienny” (1992); „Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita”, „Teatr” (2000, 2006–07); „Foyer” (2004–05); „Dziennik Polska Europa Świat” (2006–07); „Polityka”

b) bibliografia szczegółowa

Artykuły i felietony

Nowa sztuka Pogodina, „Dialog” 1956, nr 1; Interpretacja i autor, „Dialog” 1956, nr 2; Recenzenci i krytycy teatralni, „Dialog” 1956, nr 5; Książka o teatrze, „Dialog” 1956, nr 7; Drogi i rozdroża teatru, „Dialog” 1957, nr 4; Z poradnika dla dramatopisarzy, „Dialog”1957, nr 7; O Paryżu naiwnie, „Dialog” 1957, nr 9; Kilka odpowiedzi, „Dialog” 1957, nr 10; O samoposkramianiu, „Dialog” 1957, nr 11; Kłopoty współżycia, „Dialog” 1958, nr 2; Doroczne rewelacje, „Dialog” 1958, nr 4; Melchingera traktat o współczesnym teatrze, „Dialog” 1958, nr 5; Krytyk na co dzień, „Dialog” 1959, nr 2; Książka naprawdę o teatrze, „Dialog” 1959, nr 4; Teorie, teorie, „Dialog” 1959, nr 5; Rzecz o Wachtangowie, „Dialog” 1959, nr 6; Pamiętnik Iljińskiego; „Dialog” 1959, nr 7; Recenzja z dygresjami, „Dialog” 1959, nr 9; Amerykański elementarz współczesnego teatru, „Dialog” 1959, nr 10; Kali i jego broda, „Dialog” 1960, nr 1; Notatka z Budapesztu, „Dialog” 1960, nr 3; O Brechcie na trzeźwo, „Dialog” 1960, nr 4; Craig, czyli paradoksy marzyciela „Dialog”, 1960, nr 5; Regulamin krytyki teatralnej, „Dialog” 1960, nr 6; Teatr radziecki: sezon pierwszy, „Dialog” 1960, nr 7; Teatr radziecki: okres Łunczarskiego, „Dialog” 1960, nr 9; Raporty czyśćcowe Pomianowskiego, „Dialog” 1960, nr 11; Teatr radziecki: Wachtangow, „Dialog” 1960, nr 12; Teatr radziecki: Tairow, „Dialog” 1961, nr 3; Trochę pretensji o „Kucharki”, „Dialog” 1961, nr 5; Teatry studenckie A.D. 1961, „Dialog” 1961, nr 6; Drozdowski: debiut nietypowy, „Dialog” 1961, nr 10; Refleksje moskiewskie, „Dialog” 1962, nr 2; W stronę „Płatonowa”, „Dialog” 1962, nr 5; Krytyk, jaki mógłby być, „Dialog” 1962, nr 7; Dziesiąty sprawiedliwy: może autor? „Dialog” 1962, nr 11; Od Arystofanesa do STSu, „Dialog” 1963, nr 5; Teatr Planchona, „Dialog” 1963, nr 6; Jurandot, teatr i krytycy, „Dialog” 1963, nr 8; Teatr radziecki: repertuar na co dzień, „Dialog” 1964, nr 1; Premiery moskiewskie, „Dialog” 1964, nr 2; Teatr radziecki: przykład Brechta, „Dialog” 1964, nr 9; Notatki – nota ed., „Dialog” 1964, nr 11; Pisma Bogusławskiego, „Dialog” 1966, nr 4; Pomagać?, „Dialog” 1972, nr 6; Zwyciężyliśmy, „Dialog” 1972, nr 10; Z perspektywy pięćdziesięciolecia, „Dialog” 1972, nr 12; Z czym są kłopoty?, „Dialog” 1973, nr 9; Trzydziestolecie teatru, „Dialog” 1974, nr 7; Bardzo stary problem, „Dialog” 1975, nr 8; „Bo ja wiem…” Jana Kosińskiego, „Dialog” 1975, nr 9; Co z młodą krytyką? „Dialog” 1976, nr 4; Protokół pewnego zebrania partyjnego, „Dialog” 1976, nr 4; A wydawcy obiecują, „Dialog” 1976, nr 5; Dwa i pół sezonu we „Współczesności”, „Dialog” 1977, nr 6; „Mały” Raszewski, „Dialog” 1978, nr 2; „Equus” czyli mechanizm sukcesu, „Dialog” 1978, nr 8; To, co zmienne i to, co trwałe, „Dialog” 1978, nr 10; Z doświadczeń Einsteina w teatrze, „Dialog” 1979, nr 10; Nie tylko recenzje, „Dialog” 1980, nr 8; Władimir Wysocki, „Dialog” 1980, nr 10; Firma „Dialog”, „Dialog” 1981, nr 5; Urok zaścianka, „Dialog” 1982, nr 3; Meyerholda „Październik teatralny”, „Dialog” 1982, nr 6; Jouvet i pan Robineau, „Dialog” 1982, nr 7; Teatr i pieniądze, „Dialog” 1982, nr 8; Ze Steinem o wspominaniu, „Dialog” 1984, nr 6; Białe plamy? „Dialog” 1984, nr 7; Sytuacja dramatu, „Dialog” 1985, nr 4; Piscator po raz drugi, „Dialog” 1986, nr 1; Korespondencja, „Dialog” 1986, nr 4; Po co miesięczniki?, „Dialog” 1986, nr 5–6; Konkurs, „Dialog” 1986, nr 8; To nie takie proste, „Dialog” 1986, nr 10; Notatki prelegenta, „Dialog” 1987, nr 3; Kaloryferów skrzek, „Dialog” 1987, nr 4; O Kazimierzu Korcellim, „Dialog” 1988, nr 1; Mistrz czy maniak?, „Dialog” 1989, nr 5; Kim był Puzyna?, „Dialog” 1990, nr 4; Historia teatru, teatr historii, „Dialog” 1990, nr 5; Sprawy bieżące, „Dialog” 1990, nr 5; Sprawy bieżące, „Dialog” 1990, nr 6; Ta rewolucja została zjedzona, „Dialog” 1990, nr 6; Sprawy bieżące, „Dialog” 1990, nr 7; Sprawy bieżące, „Dialog” 1990, nr 8; Sprawy bieżące, „Dialog” 1990, nr 9; Lepszy Mrożek niż twarożek, „Dialog” 1990, nr 10; Sprawy bieżące, „Dialog” 1991, nr 1; Sprawy bieżące, „Dialog” 1991, nr 3; Quodlibet Raszewskiego, „Dialog” 1991, nr 4; Korespondencja, „Dialog” 1992, nr 4; Dwie rozmowy wokół Brechta, „Dialog” 1992, nr 7; Po Kontakcie, „Dialog” 1993, nr 8; Postscriptum, „Dialog” 1993, nr 8; Nie widzę powodu, żeby ubliżać ludziom, „Dialog” 1994, nr 9; Nauki z kontaktu, „Dialog” 1995, nr 8; Inkubator? „Dialog” 1996, nr 2; Pięć razy Kontakt’96, „Dialog” 1996, nr 8; Palec do kontaktu, „Dialog” 1998, nr 8;

Druki zwarte (wybór szkiców, recenzji i felietonów)

• Rekolekcje teatralne. Warszawa 1979. [Teksty drukowane w prasie w 1966–1977.] 
  Zawartość: Co to jest? [wstęp]; Sprawa pierwsza: dramat; Temat drugi: krytyka teatralna; Teatr jest sztuką; Prowincja?; Repertuar; Młodzi, zdolni; Teatr z kalendarza; Polityka – dokument – teatr; Bardzo modne „Wyzwolenie” [Teatr Narodowy w Warszawie, reż. A. Hanuszkiewicz]; „Woyzek” Swinarskiego [Stary Teatr w Krakowie]; Krakowski Witkacy [„Bezimienne dzieło” w Teatrze im. J. Słowackiego, „Oni” i „Nowe Wyzwolenie” w Starym Teatrze w Krakowie]; Teatr Przybyszewskiej; Kto to jest Erwin Axer?; „Bo ja wiem…” Jana Kosińskiego; Teatropisanie [uwagi dotyczące roli krytyki i recenzji teatralnych]; Wróżyć – ale z czego?; Pomagać? [o dramaturgii współczesnej]; Zwyciężyliśmy [sezon teatralny 1971/1972]; Z czym są kłopoty?; [o debiucie dramaturgicznym]; Sprawa otwarta; Inscenizacja i inscenizatorzy; Dwa i pół sezonu we „Współczesności” [dział krytyki teatralnej w latach 1966–1968]. – IV. Regulamin krytyki teatralnej (projekt).

• Kto ma mieć pomysły? Szkice i felietony teatralne z lat 1978–2008. Wybór i oprac. P. Płoski. Warszawa 2014. 
  Zawartość: I. Szkice, artykuły, wspomnienia: Czy pamiętamy o nim [o E. Csató]; „Mały” Raszewski [„Krótka historia teatru polskiego” Z. Raszewskiego]; Nie tylko recenzje [„Interpretacje” E. Csató]; Nie tylko o krytyce; Zajmować się teatrem można bardzo różnie; Piscator po raz drugi; Konkurs [o konkursie na słuchowisko radiowe]; To nie takie proste; Notatki prelegenta; Spowiedź z własnych grzechów. Kim jest dziś Leon Schiller dla polskiego teatru; W gwarze więziennej [„Czapa” J. Krasińskiego]; Teatr TV nie jest wyspą samotną; Mój teatr warszawski; Nie tylko role [o J. Świderskim]; Wieczory Adolfa Rudnickiego [„Wieczór jest sercem dnia” A. Rudnickiego]; Wiedza o teatrze; Kim był Puzyna?; Quodlibet Raszewskiego [„Trudny rebus” Z. Raszewskiego]; Ważna partia szachów [„Polityka i teatr” Z. Hübnera]; Jarocki nie cierpi chyba jednego; Z Łodzi w świat; Nie tylko historia [o jubileuszu „Pamiętnika Teatralnego”]; Zamiast teatru; Bez paniki; Rekolekcje teatralne: wiosna; Aktor Tadeusz Łomnicki (1927–1992); Prosto z Berliner Ensemble [o K. Swinarskim]; Pozdrowienia z przeszłości [„Sto przedstawień w opisach polskich autorów” w opr. Z. Raszewskiego]; I krytyk teatralny także [o krytyce teatralnej T. Słobodzianka]; Są przedstawienia – i jest teatr; Lubiliśmy sobie porozmawiać. Wspomnienie o Andrzeju Wanacie; Najtrudniej jest mówić o kimś, kogo się znało [o Z. Hübnerze]; Siła tajemna [stulecie prapremiery „Wesela” S. Wyspiańskiego]; Różne odcienie szarości; Nasz Dejmek; Coś nam nie bardzo wychodzi; W oczekiwaniu na proroka; Dwa teatry [o teatrze studenckim]; Kilka uwag o nieistniejącym, a wciąż możliwym [o teatrze TV dla dzieci i młodzieży]; Osobność [o E. Axerze]; Gorący kartofel. Refleksje po VI Festiwalu „Dwa Teatry”; Bez Łomnickiego; Wiele lat temu zgrzeszyłem pychą; Jarocki: widzialna ręka reżysera. – II. Felietony: Jouvet i pan Robineau [„Improwizacja paryska” J. Giraudoux]; Teatr i pieniądze; Sprawy bieżące. I-VII; Kto ma mieć pomysły?; Ćwierć wieku [o Wydziale Wiedzy o Teatrze PWST w Warszawie]; Zmierzch inteligencji? [o W. Terleckim]; Jak najdalej od podejrzanych estetów i szarpidrutów; Osobisty rachunek sumienia z Dejmkiem w tle; Kto nie lubi Petera Steina; Nie zadawaj głupich pytań; Ja też mam swoją notatkę; Śni mi się sąd ostateczny; Jak pisać dramaty; Gdzie jesteśmy, co nas czeka?; Więcej pytań niż odpowiedzi; Czytam. Nie wychodzę z domu [„Raptularz” Z. Raszewskiego]; Czterdzieści cztery lata z Jerzym Grzegorzewskim; Od pomysłu do pomysłu; Stare i nowe; Mijają lata, mijają artyści; Redaktor, który odmienił nam teatr [o A. Tarnie].

Prace redakcyjne

• Anty-Dialog. Ukazuje się raz w roku, w kwietniu, jako bezpłatny dodatek do „Dialogu”. 1959, nr 1, red. J. Koenig;
• Pięćdziesiąt lat teatru ZSRR (1917–1967), „Pamiętnik Teatralny” 1967, nr 3/4 (numer monograficzny pod red. B. Korzeniewskiego, Z. Raszewskiego i J. Koeniga]);
• J. Wachtangow, Poszukiwania, wybór i przekład H. Bieniewski, wstęp H. Bieniewski i E. Csató, noty: J. Koenig. Warszawa 1967;
• Teatry studenckie w Polsce, red. J. Koenig, Warszawa 1968;
• Almanach sceny polskiej 1967/68, red. J. Koenig, Warszawa 1969;
• Antologia dramatu, wybór i posłowie J. Koenig. T. 1–2. Warszawa 1976;
• A. J. Tairow, Notatki reżysera i proklamacje artysty, przeł. J. Ludawska, wstęp i noty J. Koenig, Warszawa 1979;
• Spotkania z Meyerholdem. Wybór wspomnień, przeł. E. P. Melach, kom. red. M. A. Walentij [i in.]. Wybór i kalendarium J. Koenig, Warszawa 1981.

Wywiady

• O teatrze, widzach i recenzjach – mówi Jerzy Koenig, „Express Wieczorny” 1969, nr 54;
• Aktor w labiryncie konwencji. Rozmowa z Jerzym Koenigiem, w: Jerzy Niesiobędzki: Rozmowy istotne, Gdańsk 1983;
• Krytyka teatralna: bilard czy strzelnica? Rozmawiała B. Winnicka. „Życie Literackie” 1983, nr 17;
• Wielokąt bermudzki. Rozmowa z Jerzym Koenigiem, dyrektorem Teatru Telewizji. Rozmawiała M. Jarocka, „Argumenty” 1983, nr 19;
• Teatr dla obojętnych? Rozmowa z Jerzym Koenigiem, redaktorem naczelnym Teatru Telewizji, „Życie Warszawy” 1990, nr 215;
• Nie ja robię Teatr Telewizji. Z Jerzym Koenigiem rozmawia W. Majcherek, „Teatr” 1992, nr 11;
• Łatwego sposobu na odnowę nie widzę. Rozmowa z Jerzym Koenigiem, krytykiem teatralnym, szefem Teatru Telewizji. Rozmawiał J.R. Kowalczyk, „Rzeczpospolita” 1996, nr 6;
• Rozstanie z Kobrą. Rozmowa z Jerzym Koenigiem, szefem Teatru TV. Rozmawiał J. Wakar, „Życie Warszawy” 1997, nr 27;
• Dobrze, że to nie paszcza lwicy – mówi Jerzy Koenig, nowy dyrektor artystyczny Starego Teatru, „Gazeta Krakowska” 1998, nr 305;
• Próbowałem zrozumieć teatr. Rozmawiała E. Likowska, „Przegląd” 2001, nr 50;
• Okularnik w teatrze. Rozmawiała J. Godlewska, „Notatnik Teatralny” 2009, nr 52/53.

Bibliografia przedmiotowa

a) ogólna

• Guderian-Czaplińska Ewa, Jerzy Koenig: to nie takie proste, „Dialog” 2014, nr 10;
• Kijowski Andrzej Tadeusz,Opis obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym 1989–2004, Warszawa 2010 [rozdz. Teatr to miejsce spotkania; Paradoks o Ogródkach] [wersja cyfrowa];
• Krawczyk Karolina, Jerzy Koenig. Legenda Teatru Telewizji, 5 lutego 2011, http://www.mapakultury.pl/art,pl,mapa-kultury,95650.html [data dostępu: 12 stycznia 2018];
• Majcherek Janusz, Czy będziemy o nim pamiętać?, w: Jerzy Koenig, Kto ma mieć pomysły? Szkice i felietony teatralne z lat 1978–2008, wybór i opr. P. Płoski, Kraków-Warszawa 2014;
• Majcherek Wojciech, Jerzy Koenig (1931–2008). Notatki do epitafium „Zeszyty Literackie” 2008 nr 4;
• Majcherek Wojciech, Kim był Jerzy Koenig?; Kutz Kazimierz, Pan Jerzy od Teatru Telewizji, „Teatr” 2008 nr 11;
• Majcherek Wojciech, Teatrowi poświęcił życie, „Gazeta Wyborcza Stołeczna” 2008, nr 164;
• Sieradzki Jacek, Jerzy Koenig; Żmij-Zielińska Danuta, Z młodości „Dialogu”; Mitzner Piotr, K. – dziekan Jurek; Nyczek Tadeusz, Panichida dla Jurka, „Dialog” 2009 nr 2;
• Szałagan Alicja, Jerzy Koenig, w: Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku, http://www.ppibl.ibl.waw.pl/mediawiki/index.php?title=Jerzy_KOENIG [data dostępu: 12 stycznia 2018];
• Śliwonik Lech, …miejsce spotkania. Jerzy Koenig. 1931–2008 „Scena” 2008 nr 2;
• Wakar Jacek, Chcieliśmy być tacy jak Jerzy Koenig „Dziennik” 2008 nr 163;
• Wakar Jacek, Testament mimo woli, „Teatr” 2014, nr 7–8;

b) szczegółowa:

Antologia dramatu

• Krzemień Teresa, Kanon jak każdy niedoskonały, „Kultura” 1976, nr 36;

Rekolekcje teatralne

• Domański Piotr J., Eseistyka potrzebna, „Nowe Książki” 1979, nr 19;
• Fik Marta, „Twórczość” 1979, nr 12;
• Greń Zygmunt, Autoportret, „Życie Literackie” 1980 nr 2 (przedruk w: Teatr zamknięty. Kraków. 1984);

Kto ma mieć pomysły?

• Baltyn Hanna, Teatropisanie, „Nowe Książki” 2014, nr 5;
• Pomysł, czyli namysł (W dyskusji udział wzięli: P. Płoski, M. Piekutowa, W. Majcherek, P. Sztarbowski. Rozmawiał J. Kopciński), „Teatr” 2014 nr 7/8;
• Sola Barbara, Coś więcej niż teatr?, „Odra” 2014 nr 12;
• Urbański Robert, Pan w ciemnych okularach, „Nietak-t” 2014, nr 16/17;
• Wakar Jacek, Testament mimo woli, „Teatr” nr 7/8.

Oprac. Beata Popczyk-Szczęsna