Kalendarium

Warszawa, Teatr Współczesny: Erwin Axer reżyseruje Niemców Kruczkowskiego na inaugurację teatru.

Jesienią 1949 roku decyzją ówczesnego ministra kultury i sztuki Włodzimierza Sokorskiego do Warszawy został sprowadzony cały zespół łódzkiego Teatru Kameralnego. Ponieważ w stolicy już istniał Teatr Kameralny, więc przybysze zmienili nazwę na Teatr Współczesny. Na inaugurację sceny w nowej siedzibie przy Mokotowskiej 13 Axer wybrał nowy dramat Leona Kruczkowskiego, który wkrótce w PRL-u należał do najpopularniejszych dramatów rozliczeniowych. Autor zdecydował się pokazać zwykłą, niemiecką rodzinę w miejsce krwawych hitlerowskich zbrodniarzy.

Premiera odbyła się pół roku po szczecińskim zjeździe pisarzy i naradzie twórców w Oborach, kiedy komunistyczna władza zadekretowała socrealizm w sztuce, co odbiło się na kształcie przedstawienia. Pojawił się dopisany na zamówienie władzy publicystyczny epilog, który wymuszał słuszną politycznie interpretację dramatu w duchu nowych czasów. Kompromis twórczy dotyczył też spraw formy i estetyki – lekko ekspresjonistyczną poetykę sztuki przyćmił przesadny realizm.

Ale przedstawienie i tak było skazane na sukces – ze względu na gorącą tematykę i kreacje aktorskie, przede wszystkim Stanisława Daczyńskiego jako Sonnenbrucha i Danuty Szaflarskiej w roli jego ekscentrycznej córki Ruth.