26 listopada 1829
Chłop milionowy, czyli Dziewczyna ze świata czarownego Raimunda w Teatrze Narodowym
Warszawa, Teatr Narodowy: pierwsze przedstawienie „melodramy alegorycznej” w trzech aktach pt. Chłop milionowy, czyli Dziewczyna ze świata czarownego (Das Mädchen aus der Feenwelt oder der Bauer als Millionär) Ferdinanda Raimunda, w przeróbce Józefa Damse, z muzyką Józefa Drechslera i z 14 nowymi dekoracjami Antonio Sachettiego. Postaci ze „świata czarownego” reprezentowali m.in.: Maria Ludwika Żółkowska (Lakrymoza, wróżka skazana na wieczną niewolę), Józefa Pawłowska (Antymonia, wróżka sprzeciwu), Zofia Złotaszewska (Boraks, syn Antymonii), Ignacy Koss (Bustoriusz, czarnoksiężnik chiński), Wojciech Aszperger (Kukunchus, geniusz wesołości), Józef Konstanty Wolski (Zenobiusz, powiernik Lakrymozy). W postaci alegoryczne wcielili się m.in.: Leontyna Żuczkowska (Trakwilia, nimfa ukontentowana), Katarzyna Aszpergerowa (Młodość), Józef Zdanowicz (Starość), Wierzbicka (Amor), Roman Turczynowicz (Satyr), Leon Żurkowski (Hymen), Józefa Baranowska (Noc), Józefa Jaskólska (Poranek). Postaci ziemskie zagrali m.in.: Jan Nepomucen Nowakowski (Fortunat, dawniej ubogi chłop, teraz bogacz milionowy), Teresa Palczewska (Ludwika), Józef Damse (Lorenc, dawniej pastuch, teraz kamerdyner), Ferdynand Baraniecki (Pasztet) i Wojciech Piasecki (Karol, rybak ubogi).
Datę premiery dwukrotnie przekładano „dla zupełnego wykończenia dekoracji”, ale się opłaciło: 26 listopada do teatru przyszło 1350 osób, na czwartym z kolei przedstawieniu (29 listopada) było 1280 widzów. („Kurier Warszawski” 1829 nr 321).
Z początkiem stycznia 1830 młody poeta i (bezpłatny) aplikant w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu pisał do przyrodniej siostry: „Na warszawskim teatrze grają teraz raz po raz nową, a dla nas starą już sztukę pod tytułem Chłop milionowy, o której musiałaś już cokolwiek z gazet słyszeć. Piękność tej sztuki cała zależy na dekoracjach, które prawdziwie są zachwycające, zresztą cała sztuczka dosyć słaba i bez sensu. Chciałbym, żeby ją kiedy na Teatrze Wileńskim wystawiono z waszą godną maszynerią – dopiero by się ładnie wydała”.
(Juliusz Słowacki do Aleksandry Becu, list z 6 stycznia 1830; cyt. za: J. Słowacki, Dzieła, wyd. pod red. Juliana Krzyżanowskiego, Wrocław 1949 Ossolineum, t. 12: Listy do krewnych, przyjaciół i znajomych (1820–1849), oprac. Jerzy Pelc, s. 36–37).
Marek Piekut
