17 czerwca 1988
Samobójca Nikołaja Erdmana we Wrocławiu
Wrocław, Teatr Współczesny: premiera Samobójcy Nikołaja Erdmana w przekładzie Maryli Masłowskiej, reżyserii Jerzego Jarockiego i scenografii Zofii de Ines-Lewczuk.
Bohaterem komedii Erdmana, wystawionej w 1929 przez Wsiewołoda Meyerholda w Moskwie i zakazanej przez sowiecką cenzurę, jest Siemion Podsiekalnikow, który żyjąc z żoną i teściową w komunalnym mieszkaniu postanawia popełnić samobójstwo na znak protestu. Chcą go wykorzystać w celach politycznych opozycyjni inteligenci, kupcy czy duchowni. W trakcie pożegnalnej uczty pijany Podsiekalnikow dzwoni na Kreml i zamierza powiedzieć całą prawdę o życiu w Związku Sowieckim Stalinowi, ale poprzestaje na paru truizmach. Ostatecznie Podsiekalnikow uznany za zmarłego w trakcie przygotowań do pogrzebu budzi się w trumnie i oświadcza, że mimo wszystko woli żyć.
Przedstawienie było przejawem liberalizacji cenzury zarówno w Związku Sowieckim kierowanym przez I sekretarza KPZR Michaiła Gorbaczowa, jak i w PRL.
Wcześniej Jarocki z Zofią de Ines-Lewczuk zrealizowali Samobójcę ze studentami krakowskiej PWST (prem. 5 grudnia 1987); prapremiera w zawodowym teatrze odbyła się w warszawskim Ateneum 14 lutego 1988 (reż. Andrzej Rozhin).
Rafał Węgrzyniak
