Autor: Agnieszka Marszałek
paludament
(ang. proscenium border, fr. manteau d’arlequin, wł. arlecchino, niem. Mantelsofitte)
Element dekoracji, tkanina udrapowana nad sceną, zwieńczenie scenografii mające niekiedy charakter iluzyjny (np. niebo, korony drzew), niekiedy zaś czysto dekoracyjny; stanowi zamknięcie kompozycji plastycznej sceny.
Termin używany w języku polskim pochodzi od łac. paludamentum, oznaczającego rzymski płaszcz drapowany i spinany na ramieniu. Inne nazwy: niebiosa, wierzch.
Paludament służy też do zasłonięcia urządzeń nadscenia, z którego są spuszczane i do którego są podciągane elementy dekoracji. Na ziemiach polskich po raz pierwszy stosowano paludament w teatrze Władysława IV na Zamku Królewskim w Warszawie w latach trzydziestych XVII w. Termin praktycznie tożsamy z sofitem, choć w polskich publikacjach teatralnych wymieniany odrębnie.
Bibliografia
- Cegieła, Anna: Polski słownik terminologii i gwary teatralnej, Wrocław 1992;
- Cegieła, Anna: Polskie słownictwo teatralne 1765–1965, Wrocław 1992;
- Frankowska, Bożena: Encyklopedia teatru polskiego, Warszawa 2003;
- Hansing, Friedrich; Unruh, Walter: Hilfsbuch der Bühnentechnik, Berlin 1942;
- Raszewski, Zbigniew: Przedmowa, [w:] Marie-Antoinette Allevy-Viala, Inscenizacja romantyczna we Francji, przeł. Wojciech Natanson, Warszawa 1958.