Hasła

Współczesna forma sceniczna zawierająca elementy próby czytanej (etap procesu powstawania przedstawienia) oraz wykładu performatywnego (wygłaszanie tekstu przed zgromadzoną widownią).

Jest to szczególne zdarzenie teatralne, polegające na wycofaniu się reżysera na rzecz prezentacji przez aktorów tekstu autora, cechuje je swoista wariantowość – od bardzo ascetycznych form przypominających głośną lekturę tekstu z podziałem na role w pustej przestrzeni sceny do rozbudowanych muzycznie i scenograficznie odczytań głównie utworów współczesnych dramatopisarzy, coraz częściej także rzadko wystawianej klasyki (np. cykl „Nikt mnie nie zna” w Instytucie Teatralnym im. Z. Raszewskiego).

Wyłonienie się czytania dramatów jako autonomicznej formy teatralnej wiąże się z pojawieniem się w latach 90. XX w. fali „nowej dramaturgii”, najpierw w Wielkiej Brytanii (Sarah Kane, Mark Ravenhill), a następnie w Niemczech (Marius von Mayenburg, Dea Loher). Czytanie dramatów od początku związane było z wyrazistą linią repertuarową konkretnych teatrów (Royal Court w Londynie, Schaubühne am Lehniner Platz w Berlinie) i w takim kształcie przeniknęło również do polskich instytucji (Towarzystwo Teatralne w Warszawie, Teatr Rozmaitości w Warszawie, Teatr Polski we Wrocławiu, Teatr Polski w Bydgoszczy), stając się impulsem do poszukiwań podejmowanych przez nowych polskich autorów dramatycznych. Do popularności tej formy scenicznej znacząco przyczyniły się publikacje nowej dramaturgii („Dialog”, seria „Dramat współczesny” pod red. Mateusza Borowskiego, Małgorzaty Sugiery i Anny Wierzchowskiej-Woźniak).

Bibliografia

• Ostermeier, Thomas: Teatr w dobie przyspieszenia, przeł. Katarzyna Wielga, „Didaskalia: Gazeta Teatralna” 2000, nr 36;
• Saunders, Graham: „Kochaj mnie lub zabij”. Sarah Kane i teatr skrajności, przeł. Jan Burzyński, Kraków-Warszawa 2010;
• Sierz, Aleks: In-Yer-Face Theatre. British Drama Today, London 2001;
• Sierz, Aleks: Jak w mordę, przeł. Iwona Kurz, „Dialog” 1999, nr 3.