Hasła

Wystawa projektów dekoracji i kostiumów teatralnych, makiet scenograficznych, modeli, figurynek, szkiców i rycin, zorganizowana w salach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie przez Franciszka Siedleckiego przy współpracy Stanisława Lewandowskiego, Tadeusza Nalepińskiego, Leona Schillera i Edwarda Wittiga.

Wystawiono łącznie 259 eksponatów autorstwa 29 artystów, w tym ponad 40 prac (m.in. modele słynnej moskiewskiej inscenizacji Hamleta) Edwarda Gordona Craiga, który sprawował nieformalny patronat nad ekspozycją i był autorem przedmowy do katalogu wystawy.

Z polskich twórców najwięcej uwagi poświęcono Stanisławowi Wyspiańskiemu – zaprezentowano 14 kostiumów do Bolesława Śmiałego i model dekoracji do I aktu Legendy. Ponadto można było oglądać projekty następujących artystów polskich oraz angielskich, francuskich, niemieckich i rosyjskich: Lew S. Bakst (makiety do Popołudnia fauna, Szeherezady, Ognistego ptaka, Salome), Aleksandr N. Benois (Pietruszka), Aleksander Borawski, G. Bridge, Horace Brodzky, H. Ciolkowski, Marian Dienstl, Henri Doucet, Wincenty Drabik (Erynie), Drésa (A. Salio), Antoni Dzierzbicki, Wojciech Gerson (Goplana), Aleksandr J. Gołowin (Ognisty ptak), Czesław Jankowski, G. Kruger, Stanisław Maksymilian Jasieński, Karol Maszkowski, W. Ratkowski, Konstanty Rayski, Nikołaj K. Roerich, A. Rothenstein, Leon Schiller (Arlekin miłością ugłaskany, Fantazya), Franciszek Siedlecki (Lilla Weneda, Samuel Zborowski, Balwierz zakochany, Sen nocy letniej), Marian Wawrzeniecki, N. Wilkinson, Alfred A. Wolmark, Andrzej Zarzycki. Wstęp do katalogu wystawy napisał Leon Schiller, tekst ten znany jest pod tytułem Myśli o odrodzeniu teatru, nadanym przez pierwszego edytora pism Schillera, Zbigniewa Raszewskiego.

Wystawa była pierwszym na ziemiach polskich tak dużym i reprezentacyjnym przeglądem najnowszych prądów w europejskiej plastyce teatralnej; wzbudziła duże zainteresowanie, wprowadziła do Polski myśl reformatorską i stała się świadectwem przekształcenia malarstwa scenicznego (choć w tytule posługiwała się jeszcze tym sformułowaniem) w nowoczesną scenografię; przyczyniła się też do spopularyzowania idei teatralnych Craiga.

Bibliografia

• Katalog Wystawy Nowoczesnego Malarstwa Scenicznego, Warszawa 1913;
• Marczak-Oborski, Stanisław: Wystawy teatralne w Polsce 1888–1955, [w:] tenże, Obszary teatru, Wrocław 1986;
• Korespondencja Leona Schillera z Edwardem Gordonem Craigiem, oprac. Irena Schiller, „Pamiętnik Teatralny” 1968, z. 4;
• Schiller, Leon: Myśli o odrodzeniu teatru, [w:] tenże: Teatr ogromny, oprac. i wstęp Zbigniew Raszewski, Warszawa 1961;
• Siedlecki, Franciszek: Malarstwo sceniczne i architektura sceniczna, [w:] tenże: O sztuce scenicznej. Artykuły i recenzje z lat 1910–1929, wybór i oprac. Wojciech Dudzik, Wrocław 1991.