William Saroyan
SAROYAN William
(ur. 31 sierpnia 1908, Fresno, Kalifornia, Stany Zjednoczone
- zm. 18 maja 1981, Fresno, Stany Zjednoczone)
Amerykański pisarz, dramaturg, eseista ormiańskiego pochodzenia. Edukację rozpoczął w publicznej szkole we Fresno, z Technical High School został w 1925 roku usunięty, tak że w znacznej mierze był samoukiem. Już od młodości chciał zostać pisarzem, wykorzystując swe armeńskie korzenie Amerykanina, wychowanego w Kalifornii. Jego ojciec Armenak Saroyan był prezbiteriańskim pastorem i miał niewielką winnicę. Gdy zmarł w 1911 matka Takoohi zaczęła pracowała jako pomoc domowa. Mieszkali wówczas w centrum Fresno, w Armenien Town.
Saroyan wykonywał wiele zawodów. Był sprzedawcą w sklepie, pracownikiem winnicy, urzędnikiem pocztowym, operatorem telegraficznym.
W latach 1942-45 służył w Armii Stanów Zjednoczonych. Był dwukrotnie żonaty, od 1943 do 1949 z Married Carol Marcus. Drugi związek trwał zaledwie rok, 1951-52. Miał córkę, poetkę Aram Saroyan i syna.
Pierwszą, opublikowaną w 1928 roku, książką był zbiór skeczy "The overland monthly", wydanie którego umożliwiło mu wyjazd do Nowego Jorku w poszukiwaniu dalszych sukcesów literackich. W 1934 "Story Magazine" wydrukowało znakomite opowiadanie Saroyana zatytułowane "The daring young man on the flying trapeze", którego popularność przyczyniła się do wydania przez Random House zbioru jego opowiadań pod tym samym tytułem ("Chłopiec na lotnym trapezie", tom opowiadań wyd. pol. 1961). Między 1934 a 1949 rokiem Saroyan napisał około pięciuset krótkich opowieści. Ogromnym sukcesem było wydanie w 1936 kolejnych dwóch tomów "Three times three" i "Inhale and wxhale". Jedno z tych opowiadań "My heart's in the Highlands" zostało przerobione na utwór dramatycznym i wystawione na scenie w 1939 roku, zyskując sławę i uznanie. W latach 1939-40 napisał sztukę "The time of your life", za którą dostał nagrodę New York Drama Critics' Circle Award i Pulitzer Prize (polska prapremiera w 1960). Jeszcze w tym samym 1940 roku wydał zbiór opowiadań "My name is Aram", które zostały uznane za najlepszą książkę miesiąca.
W 1941 podjął współpracę z Luisem B. Mayerem w Hollywood, która zaowocowała
dla obu Oskarem za film "The human comedy" (1943), nakręcony według powieści Saroyana,
która została przez niego zaadaptowana na scenariusz filmowy.
Podczas II wojny światowej został wcielony do armii i przez pewien czas stacjonował
w Londynie, gdzie powstawała jego antywojenna powieść "The adventures of Wesle Jackson"
(1946, wyd. Polskie 1961). W 1942 roku został fundatorem i dyrektorem nowojorskiego Sorayan Theater.
W latach powojennych pisze kolejne sztuki, między innymi: "The son" (1950), "The
Slaughter of innocentes" (1952), "Ever been in love with a midget" (1957), "The Paris comedy" (1960), "Dentist and patient, and husband and wife" (1968). Powstają także liczne opowiadania i powieści, jak: "The bicycle rider in Beverly Hills" (1952), "Mama, I love You" (1956), "Papa, You are crazy" (1957), "Saroyan reader" (1958), "Here comes, there goes, You know who" (1961) czy "Obituaries" (1980) nominowana do American Book Award i ostatnia książka poświęcona reminiscencjom z jego życia "Birth", wydana już po śmierci pisarza w 1983 roku.
Jego utwory, ukazujące życie dorosłych jak i dzieci, pełne są humoru i liryzmu,
spontaniczności i marzeń, cieszą się dużą popularnością do dnia dzisiejszego.
Saroyan był członkiem National Institute of Arts and Letters. Jego archiwum znajduje
się w Stanfordzie. Zmarł na raka 18 maja 1981 w Veteran's Hospital w Fresno. Połowę swych
prochów polecił zostawić w Fresno, a połowę przechowywać w Armenii.
