Zygmunt Sarnecki
SARNECKI Zygmunt (20 XI 1837 Hołodki na Podolu - 9 I 1922 Kraków), dyr. teatru, kierownik artystyczny. Był synem Wincentego S. i Melanii ze Scipiów, mężem - Aleksandry Disterlo. Znany publicysta, dramatopisarz, powieściopisarz, krytyk lit. i teatr., znawca literatury franc, współpracownik i redaktor wielu czasopism i dzienników. Do najlepszych jego utworów dram. należą: "Zemsta pani hrabiny", "Febris aurea", "Dworacy niedoli", "Słonecznik", "Urocze oczy i Harde dusze" (adaptacja scen. "Bene nati" E. Orzeszkowej). Był też z W. Noskowskim współautorem libretta wg A. Mickiewicza do opery "Konrad Wallenrod". W lecie 1872 (od 2 V do 22 VII) wraz z J. Tekslem był dyr. t. w Lublinie; od 11 VI zespół ten wyjechał na występy do Siedlec, Łomży i Suwałk. W sierpniu 1872 ubiegał się o objęcie dyrekcji t. w Poznaniu. Pierwszy okres dzierżawy t. pozn. trwał od 1 X 1872 do 31 III 1873, a przedstawienia odbywały się zarówno w t. miejskim jak i w t. letnim. Przedłużenie umowy dzierżawnej pozwoliło kontynuować przedstawienia do 1 V 1873. W końcu kwietnia 1873 S. wyjechał z zespołem pozn. na występy do Gniezna, gdzie dał dwa przedstawienia. W maju 1873 w związku z przebudową gmachu teatralnego spektakle zostały zawieszone, a S. uzyskał pozwolenie na prowadzenie w dalszym ciągu swego t. w sali Bazaru. Od 29 V do 15 VI 1873 dawał tam przedstawienia, przeważnie składane, wiele jednoaktówek, wodewilów, mniejszych operetek. Sez. jego dyr. w t. pozn. należał do lepszych w tym okresie. Mimo licznych trudności (finansowych, brak dobrego zespołu aktorskiego), dbał o poziom artyst. przedstawień, staranność wykonania i właściwą oprawę sceniczną. Starał się o wzbogacenie i ożywienie repertuaru; wystosował apel do pisarzy pol. o nadsyłanie nowych utworów, stworzył "Komitet doradczy" mający na celu organizowanie funduszów na konkursy dramatyczne oraz ocenianie i wskazywanie nowych sztuk pol. do wystawienia. Największą zasługą S. z okresu jego dyr. pozn. było pierwsze w Poznaniu wystawienie "Halki" (8 III 1873) a także wprowadzenie tu na scenę "Flisa" i wzmocnienie zespołu nowo zaangażowanymi śpiewakami. Od 28 VI 1873 przeniósł się z zespołem pozn. do Kalisza i tu objął dyr., ale impreza ta nie powiodła się, przede wszystkim ze względów finansowych. Wyjechał wtedy do Warszawy. Początkowo zajął się organizacją zespołu na nowy sez. do Poznania, z czego jednak wkrótce zrezygnował, a antrepryzę pozn. odstąpił Z. Jaraczewskiemu. Odtąd już w zasadzie w t. nie działał. Tylko w sez. 1885/86 (od października 1885 do 10 I 1886) był kierownikiem artyst. t. krakowskiego. Z tego okresu jedyną zasługą S. było wystawienie cieszącej się dużym powodzeniem "Teodory". Wg wspomnień J. Śliwickiego "Sarnecki, człowiek wyjątkowej kultury, ceniony literat", "praktycznie z reżyserią nie mógł sobie poradzić, choć na próbach dniami całymi najpilniej przesiadywał", "repertuar zaczął szwankować i ostatecznie S. ustąpił ze stanowiska". Inaczej pisał o odejściu S. z t. krak. J.H. Błeszyński: "Cokolwiek bądź można było zarzucić panu Sarneckiemu, jego nerwowość, niedoświadczenie - to przecież rzeczywista, teoretyczna znajomość sceny, ogromne zamiłowanie do teatru, znajomość całej literatury teatralnej europejskiej wrodzona, bardzo dobry, choć nieraz zbyt ekscentryczny smak artystyczny, dawały rękojmię, że teatr krakowski pod takim kierownictwem odpowie swemu zadaniu". Po 1886 S. zajmował się wyłącznie pracą literacką.
Bibl.: Błeszyński: Glikson s. 9-13, 16-19; Dąbrowski: Teatr w Lublinie (il.); Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Koryzna I s. 123-130; Koźmian: Teatr; Obraz literatury, seria IV, t. III (J. Kowalczyk; tu bibl.); 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 329-330; Solski: Wspomnienia (il.); Wspomnienia aktorów (J. Śliwicki); Prz. teatr, i kinematogr. 1922 nr 3/4 (F. Hoesick); Tyg. ilustr. 1922 nr 4 (il.).
Ikon.: A. Mniszech: Portret, 1884 - T. im. Słowackiego Kraków; Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
