Paul Hindemith
Ur. 16 XI 1895, Hanau (pod Frankfurtem n. M.). Zm. 29 XII 1963, Frankfurt n. M.
Paul Hindemith wcześnie rozpoczął praktykę zawodowego muzyka. Mając lat 13 zarabiał już na życie jako skrzypek w kinach (w okresie niemych filmów) i teatrzykach rewiowych, a następnie w orkiestrze operowej. Z czasem opanował również altówkę i jako altowiolista występował w kwartecie smyczkowym Amara; napisał także szereg utworów na ten instrument. W dziedzinie kompozycji był uczniem Arnolda Mendelssohna i Bernarda Seklesa. Nie mając jeszcze lat dwudziestu, uzyskał w Berlinie Nagrodę im. F. Mendelssohna za "Kwartet smyczkowy" (op. 2). Następny jego "Kwartet" (op. 16) odniósł sukces na pierwszym festiwalu muzyki współczesnej w Donaueschingen (w organizacji tych festiwali brał kompozytor następnie nader czynny udział). Stopniowo stał się Hindemith jedną z wybitnych osobistości niemieckiego życia muzycznego; w 1927 został profesorem berlińskiej Akademii Muzycznej. W okresie rządów hitlerowskich twórczość jego uznano za "destrukcyjną" i usunięto z programów koncertowych. Hindemith opuścił wówczas Niemcy - przez pewien czas zajmował się czynnie organizacją życia muzycznego w Turcji, rodzinnym kraju swego przyjaciela i kierownika kwartetu, Licco Amara, następnie zaś wyjechał do USA, skąd powrócił dopiero w 1951, osiedlając się w Zurychu i przyjmując obywatelstwo szwajcarskie. Stamtąd odbywał liczne podróże koncertowe, dyrygując głównie wykonaniami własnych utworów.
Twórczość Hindemitha, jednego z najwybitniejszych kompozytorów XX w., jest poniekąd dalszym ogniwem rozwojowym linii reprezentowanej przez wielkich niemieckich polifonistów - Bacha, następnie Brahmsa, a głównie Regera. Wpływ Brahmsa i Regera zaznacza się silnie we wczesnych utworach Hindemitha; w następnym okresie wykształca już kompozytor swój własny, par excellence ,,konstruktywistyczny" styl i wraz z nim - swoisty typ linearnej polifonii, która odtąd będzie charakterystycznym elementem większości jego utworów. W trzecim okresie twórczości, rozpoczynającym się ok. 1922, Hindemithowski neoklasycyzm nabiera większej jeszcze prostoty i niemal ascetycznej oszczędności środków wyrazu, eliminując prawie całkowicie wpływy romantyzmu - nawet w utworach o tak romantycznej treści, jak np. opera "Cardillac" (na tle opowiadania E. T. A. Hoffmanna). Jednak po 1933 znów dokonuje się w twórczości Hindemitha zwrot. Większe jego dzieła nabierają cech monumentalnych, zaznacza się też w nich jak gdyby pewien nawrót do romantyzmu, a także do tradycyjnej tonalności ("Mathis der Maler", symfonia "Harmonie der Welt").
Nadzwyczaj obfita i wszechstronna twórczość Hindemitha obejmuje dzieła symfoniczne, kameralne, solowe (przede wszystkim na skrzypce i altówkę), cykle pieśni, kompozycje chóralne oraz liczne utwory użytkowe i pedagogiczne. Wśród jego dzieł scenicznych (obok już wymienionych) znajdują się m. in. opery "Morder", "Hoffnung der Frauen" ("Morderca, nadzieja kobiet"), "Święta Zuzanna", "Neues vom Tage" ("Nowości dnia") i "Harmonie der Welt" ("Harmonia świata") oraz balet "Nobilissima Visione" ("Najszlachetniejsza wizja").
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997
