Arthur Sullivan
Ur. 13 V 1842, Londyn. Zm. 22 XI 1900, Londyn.
Twórca angielskiej operetki, zaszczyty i popularność zyskał nie tylko dzięki zabawnym dziełkom scenicznym; Sir Arthur Sullivan był w ogóle najbardziej interesującym, najwybitniejszym kompozytorem angielskim w długim okresie między Haendlem i Elgarem, a przy tym swoją ogromną aktywnością rozruszał środowisko muzyczne Londynu, wyrwał je z marazmu, w jakim pozostawało od czasu londyńskich wizyt Mendelssohna. Muzyczną edukację zaczynał w chórze chłopięcym Royal Chapel; dzięki otrzymanemu stypendium mógł przez dwa lata studiować w Royal Academy of Music (1856-57), po czym wysłano go do Lipska, gdzie uzupełniał wykształcenie w klasach Moschelesa, Hauptmanna i Richtera. Po powrocie (1862) rozpoczął działalność kompozytorską (muzyka do "Burzy" Szekspira - 1862, kantata "Kenilworth" - 1864, "Irish Symphony" - 1864), pedagogiczną (w 1866 został mianowany profesorem w Royal Academy of Music) i muzykologiczną (wraz ze swym przyjacielem, Sir George'em Grove'em, wyjechał do Wiednia w poszukiwaniu zaginionych manuskryptów Schuberta; odnaleźli wówczas partyturę "Rosamundy".
Komponował bardzo wiele. Liczne ilustracje muzyczne do sztuk Szekspirowskich, operę "Ivanhoe" wg Waltera Scotta (1891), kantatę "The Golden Legend" do tekstu Longfellowa (1886), utwory symfoniczne, kameralne, pieśni. Otrzymał tytuły doktora honoris causa uniwersytetów w Cambridge (1876) i Oksfordzie (1879), francuską Legię Honorową (1878), a także tytuł szlachecki od królowej Wiktorii (1883). A przecież - wszystko to byłoby dziś zapomniane, gdyby nie jego operetki.
Pierwszym jego zabawnym utworem scenicznym była jednoaktowa burleska "Cox and Box" (1867), następnymi - "The Contrabandista" (1867) i "Thespis" (1871). Do tego ostatniego libretto napisał William Schwenk Gilbert (1836-1911), i tak rozpoczęła się ich stała współpraca, nad którą - od 1875 - czuwał impresario D'Oyly Carte. On łagodził częste spory współpracowników (nie lubili się, nigdy w życiu nie przeszli na "ty"), on nakłaniał ich do pracy, on... wybudował w Londynie teatr ,,Savoy" (1881 - pierwszy teatr oświetlony elektrycznością!), przeznaczony wyłącznie do wystawiania utworów Gilberta i Sullivana; teatr ten - z tym samym repertuarem - przetrwał sto lat, ciesząc się niezmiennym powodzeniem.
Gilbert i Sullivan napisali razem blisko 20 operetek: "Trial by Jury" (1875), "H. M. S. Pinafore" (1878; pierwszy wielki sukces), "Piraci z Penzancy" ("The Pirates of Penzance", 1879), "Patience" (1881), "Iolanthe or the Peer and the Peri" (1882), "Princess Ida" (1884), "Mikado" ("The Mikado"; 1885 - ich największy, światowy sukces), "Ruddigore" (1887), "Gwardziści" ("The Yeomen of the Guard"; 1888), "Gondolierzy" ("The Gondoliers"; 1889), "Utopia Limited" (1893), "The Grand Duke" (1896), "The Beauty Stone" (1893), "The Rose of Persia" (1899), "Haddon Hall" (1892), "The Emerald Isle" (1901; ukończona przez Edwarda Germana, wystawiona już po śmierci kompozytora).
Źródło: Przewodnik Operetkowy Lucjan Kydryński, PWM 1994
