Karol Szymanowski
Ur. 3 X 1882, Tymoszówka (Ukraina). Zm. 29 III 1937, Lozanna.
Karol Szymanowski pochodził z rodziny, której kultura muzyczna stała bardzo wysoko (siostra kompozytora, Stanisława Korwin-Szymanowska, była znakomitą śpiewaczką, zaś brat, Feliks, biegłym pianistą). Już jako dziecko pisywał utwory fortepianowe i pieśni na użytek domowy. Mając lat 18 - jeszcze przed rozpoczęciem nauki kompozycji - tworzy swe "Preludia op. 1".
Studia kompozytorskie odbywał Szymanowski w Warszawie pod kierunkiem Zygmunta Noskowskiego. W tym czasie zaprzyjaźnił się z Różyckim, Fitelbergiem i Szelutą. (W 1906 odbył się w Warszawie koncert tej grupy kompozytorów - zwanej potem Młodą Polską w muzyce - oceniony przychylnie przez publiczność, a niechętnie przez konserwatywną krytykę.) W latach 1908-26 wyjeżdża wielekroć za granicę, podróżując po krajach Europy, Ameryki i nawet Afryki. W 1927 powołany zostaje na stanowisko dyrektora, a później rektora Konserwatorium Warszawskiego. Na skutek szeregu trudności rezygnuje w 1932 z tego stanowiska i poświęca się wyłącznie kompozycji. Dzieła jego zdobywają coraz większe powodzenie za granicą. Wielki sukces odnosi oratorium "Stabat Mater", Teatr Narodowy w Pradze wystawia operę "Król Roger", "IV Symfonia" wędruje przez wielkie muzyczne ośrodki Europy, wreszcie balet "Harnasie", wystawiony po raz pierwszy w Pradze w 1935, w rok później osiąga międzynarodowy sukces w operze paryskiej. Był to ostatni wielki triumf kompozytora za życia. Wśród kompozycji Szymanowskiego znajdujemy olbrzymie, nie spotykane dotąd u polskich kompozytorów bogactwo form: symfonie, opery, koncerty, muzykę kameralną, pieśni, oratorium, balet. Główne jednak jego zainteresowanie twórcze skupia się na dziełach symfonicznych oraz utworach fortepianowych i skrzypcowych. Twórczość Szymanowskiego - na podstawie założeń ideologicznych, jak i czysto muzycznych - podzielić można na trzy okresy. W pierwszym okresie, który nazywany bywa "romantycznym", pozostaje Szymanowski, pośrednio przez muzykę Skriabina, pod silnym wpływem Chopina, w dalszej zaś fazie tego okresu ulega wpływom Regera, Mahlera, przede wszystkim zaś R. Straussa. W drugim okresie twórczości skala środków artystycznych Szymanowskiego staje się coraz bogatsza. Kompozytor wyciąga tu najdalej idące konsekwencje ze zdobyczy współczesnej muzyki europejskiej; styl jego w tym okresie stanowi mistrzowskie rozwinięcie idei muzycznego impresjonizmu. Trzeci wreszcie okres, nazwany "narodowym", znamionuje znaczne uproszczenie harmoniki oraz faktury instrumentalnej (w dziełach orkiestrowych), przede wszystkim zaś - urzeczenie rodzimym folklorem, zwłaszcza folklorem góralszczyzny. Sposób przetrawienia ludowej twórczości muzycznej we własnej indywidualności kompozytora, uchwycenie jej najgłębszych, najbardziej charakterystycznych cech, bez uciekania się do cytatów i naśladownictwa rytmicznego, czyni Szymanowskiego wielkim kontynuatorem geniuszu Fryderyka Chopina.
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997
