Adam Grzymała-Siedlecki
GRZYMAŁA-SIEDLECKI Adam, właśc. Adam Franciszek Józef Siedlecki (29 I 1876 Wierzbno k. Miechowa - 29 I 1967 Bydgoszcz), kierownik lit., reżyser, dyrektor teatru. Był synem pisarza gminnego Leona Siedleckiego i Julii z Pieprzak-Czajkowskich. W 1894 ukończył gimn. realne w Warszawie; uczęszczał potem do Szkoły Mechaniczno-Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda. Występował w t. amatorskim. Przez krótki okres był więziony w Cytadeli. Jesienią 1897 wyjechał do Krakowa, gdzie kontynuował studia, równocześnie na wydz. matematycznym i humanistycznym Uniw. Jagiellońskiego. W tym czasie rozpoczął pracę dziennikarską. Debiutował w 1896 recenzją z Marcina Luby w warsz. "Dzienniku dla Wszystkich", 1898-99 należał do zespołu redakcyjnego wydawanego w Krakowie akademickiego miesięcznika "Młodość", pisywał w krak. "Życiu", "Krytyce", współpracował z pismami o orientacji chrześcijańsko-demokratycznej. W 1902 odbył półroczną podróż do Włoch, nast. był korespondentem krak. "Głosu Narodu" (1902-04). W tym czasie zaczął dodawać do swojego nazwiska herbowy przydomek Grzymała. Prowadził działalność pedag.: w 1901-03 wykładał na Uniw. Ludowym w Krakowie, 1903-05 uczył historii na tajnych kompletach w Warszawie. W 1905 został kier. lit. nowo utworzonego przez F. Frączkowskiego T. Ludowego w Krakowie (był nim przez pół roku). Od poł. 1905 był nauczycielem literatury w szkole dram. M. Przybyłowicza. Od poł. 1906 do 1911 był kier. lit. krak. T. Miejskiego pod dyr. L. {#os#17751}Solskiego{/#}. Solski wspominał, że obejmując tę funkcję, G.-S. "miał się stać mężem opatrznościowym repertuaru w teatrze krakowskim". Współpracował tu m.in. przy wystawieniu "Cyda" Corneille'a Wyspiańskiego (1907), skomponował wieczór ku czci zmarłego Wyspiańskiego, dostosował do sceny "Cara Samozwańca" (1908) i "Noc listopadową" (1908). Należał do stałych bywalców Zielonego Balonika, w którym sporadycznie występował na estradzie (np. parodia S. Tarnowskiego), napisał także wspomnienia o początkach tego kabaretu ("Ludzie Zielonego Balonika", "Teatr" 1951 nr 9). Był jednym z organizatorów założonego w 1910 Związku Artystów i Artystek Teatrów Polskich w Galicji. W tym czasie prowadził też intensywną działalność krytyczno-literacką. W 1911 odbył podróż do Francji, Szwajcarii i Anglii. W 1913 został kier. lit. zespołu dramatu WTR (głównym reżyserem byl wówczas L. Solski) i pełnił tę funkcję do 1915, kiedy zarząd T. Rozmaitości objęło zrzeszenie aktorskie. W przemówieniu wygłoszonym w T. Rozmaitości przed prem. "Zemsty" (26 XII 1913) sformułował program tego teatru, który miał nawiązywać do tradycji Komedii Francuskiej. Współpracował przy pierwszej insc. warsz. "Nocy listopadowej" (T. Rozmaitości, 1915). Pod koniec 1915 należał do współorganizatorów otwartego w lutym 1916 T. Praskiego. Latem 1916 został dyr. t. miejskich w Krakowie (T. im. Słowackiego i Ludowy). Repertuar oparł w osiemdziesięciu procentach na dramaturgii polskiej. Był pierwszym w Polsce dyr., który wprowadził tantiemy autorskie od każdego spektaklu; przeprowadził podwyżkę płac personelu technicznego i uzyskał dla niego bezpłatną opiekę lekarską, zorganizował specjalne przedstawienia, z których dochód przeznaczył na pomoc dla ludności Lubelszczyzny, dotkniętej klęską głodu i epidemią tyfusu. Jako dyr. posiadał, zdaniem J. Warneckiego, "kwalifikacje wręcz wyjątkowe: krytyk i dramaturg, człowiek wielkiej pracy, energii, polotu, oddany teatrowi bez reszty. Gdyby nie powołanie pisarskie, byłby na pewno jednym ze znakomitszych reżyserów. Te jego analizy na próbach, ta trafność uwag przy omawianiu charakterów postaci scenicznych". W 1918 zrezygnował z funkcji dyr. t. krak., ponieważ nie mógł dojść do porozumienia z krak. Radą Miejską. Przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1921 był współred. "Tygodnika Ilustrowanego", a w 1920-25 "Rzeczpospolitej"; w 1920, w czasie wojny pol.-bolszewickiej, był korespondentem wojennym. Od 1925 do 1939 był publicystą i krytykiem teatr. "Kuriera Warszawskiego", jego recenzje "ujawniały niezwykłą znajomość niełatwego zawodu aktorskiego" (Warnecki); wybór tych recenzji ukazał się pt. "Z teatrów warszawskich 1926-1939" (Warszawa 1972). Od 1922 stale mieszkał w Bydgoszczy, gdzie zajmował się przede wszystkim pracą literacką. Pisał przeważnie komedie i farsy, grywane w wielu teatrach. Do najpopularniejszych należały: "Sublokatorka" (1922), "Popas Króla Jegomości" (1922), "Spadkobierca" (1924), "Mamon do wzięcia" (1929); był też autorem powieści. W 1934 reżyserował w Instytucie Reduty własną komedię "Czwarty do brydża", w 1935 opublikował książkę poświęconą L. Solskiemu z okazji jego jubileuszu. Za pracę pisarską został wyróżniony w 1937 Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury. W 1938 opracował scenariusz filmu o Solskim pt. "Geniusz sceny" (reż. R. {#os#40678}Gantkowski{/#}). W 1939 wyjechał z Bydgoszczy i zamieszkał w Warszawie, 1940-41 pracował w RGO. Aresztowany 11 XI 1942, do 28 II 1943 był więziony na Pawiaku. Po zwolnieniu z więzienia zamieszkał w Grójeckiem, a po zakończeniu wojny wrócił do Bydgoszczy. W 1945-48 wykładał w bydg. Szkole Dram., w sez. 1947/48 był jej dyrektorem. W 1949-52 wykładał historię teatru w bydg. szkole instruktorów t. ochotniczych. Został Honorowym Członkiem Rady Teatr., powołanej przez Ministra Kultury i Sztuki (27 V 1946). Od 1946 był także kier. lit. teatru w Bydgoszczy (do sez. 1959/60). Reżyserował m.in.: "Ożenek" i "Przyjaciół" A. Uspienskiego w 1949 w Rzeszowie (tę ostatnią sztukę również w 1949 w T. Młodego Widza w Krakowie), "Powrót posła" (1951), "Intrygę i miłość" (sez. 1954/55), "Rekina i Syrenę" (1956) w Bydgoszczy. W 1946 obchodził w Bydgoszczy jubileusz pięćdziesięciolecia pracy pisarskiej, w 1956 jubileusz sześćdziesięciolecia, a w 1961 jubileusz sześćdziesięciopięciolecia pracy pisarskiej i pięćdziesięciopięciolecia działalności teatr. - z tej okazji nadano mu tytuł Honorowego Dyrektora T. Polskiego w Bydgoszczy. W ostatnim okresie życia poświęcił się pracy literackiej. Powstały wtedy ważne dla historii teatru i literatury książki wspomnieniowe: "Świat aktorski moich czasów" (Warszawa 1957), "Niepospolici ludzie w dniu swoim powszednim" (Warszawa 1961), zbiór szkiców "Na orbicie Melpomeny" (Warszawa 1966) i opublikowana pośmiertnie przez A. Woycickiego "Tadeusz Pawlikowski i jego krakowscy aktorzy" (Kraków 1971).
Bibl.: Adam Grzymała-Siedlecki. W 70-lecie pracy twórczej, Kraków 1966; Adwentowicz; Almanach 1966/67; Bar; Dzieje t. krak.; Bibliografia dramatu; Grzymała-Siedlecki: Z t. warsz. (B. Frankowska: Recenzent teatralny"Kuriera Warszawskiego"); Krasiński: Warsz. sceny; Michalik: Dzieje t. w Krakowie t. 5 cz. 1-2; A.Okońska: Spotkania z ludźmi niezwykłymi, Łódź 1983; Solski; Wspomnienia; Stokowa: Wyspiański; SWPP seria 1; W kręgu Adama Grzymały-Siedleckiego i dramaturgii polskiej, Bydgoszcz 1970; Warnecki; WEP (il.); T. Weiss: Legenda i prawda Zielonego Balonika, Kraków 1976; Wilski: Szkolnictwo; Wosiek: Historia t. lud.; Programy, IS PAN (m.in. programy: "Wesela" - Rzeszów 1964, T. im. Słowackiego w Krakowie 1893 -1963); Materiały archiwalne, Izba pamiątek A. Grzyma-ly-Siedleckiego Bydgoszcz; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: M. Turwid: Portret, olej - T. Polski Bydgoszcz, repr. M. Turwid: Przygody ze sztuką, Bydgoszcz 1986; E. Gorol: Portret, medal, brąz lany, 1967 - Muzeum Okręgowe Bydgoszcz; K. Frycz: Portret, rys. kolor., 1906 - Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza Warszawa; S.J. Kozłowski: Portret, karyk., akw., 1915 - MTWarszawa; K.Sichulski: Portret, karyk., rys. - MNWarszawa; K. Si-chulski: Portret, karyk., rys. - Bibl. Nar. (Zakład Zbiorów Ikonograficznych), repr. B. Koc: Miriam, Warszawa 1980; A. Kamieński: Portret, rys., 1920, repr. Tyg. Ilustr. 1922 nr 14, 24; Charlie (K. Ferster): Portret, karyk., rys., repr. IKC 1935 nr 278 i Z. Nowakowski: Lajkonik, Kraków 1975; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, ZASP.
Film.: Materiały - Archiwum TV Warszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
Adam Grzymała-Siedlecki
Pseud. i krypt.: A.G.S., A.G., Ags., Ant., Jan z Marnowa, Mus, Q., Quis., Sd., Sdl.
Ur. 4 I 1876 w Wierzbnie pod Miechowem, zm. 29 I 1967 w Bydgoszczy.
Publicysta, krytyk teatralny i literacki, dramatopisarz, dyrektor i kierownik literacki teatru, tłumacz.
Zamiłowanie do teatru przejawiał już w dzieciństwie. Po ukończeniu szkoły realnej założył teatrzyk amatorski, w którym występowali m.in. Aleksander Zelwerowicz i Maria Przybyłko-Potocka. W czasie nauki w szkole technicznej, podjętej po ukończeniu szkoły realnej w Warszawie, nawiązał współpracę z tygodnikiem "Dziennik dla Wszystkich", w którym opublikował pierwszą recenzję przedstawienia dramatu "Marcin Luba" według Ignacego Maciejewskiego (Sewera) i Tadeusza Micińskiego w Teatrze Letnim. Za namową redaktora pisma Henryka Perzyńskiego, który odkrył w nim talent literacki, wyjechał na studia - nie do Lwowa, jak zamierzał, przygotowując sie do egzaminów na Politechnikę Lwowską, lecz do Krakowa. Tu nawiązał bliskie kontakty z przedstawicielami ówczesnej cyganerii artystycznej m.in.: Janem Augustem Kisielewskim, Lucjanem Rydlem, Stanisławem Wyspiańskim, Adolfem Nowaczyńskim. W czasie studiów na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, przerywanych wyjazdami zagranicznymi (na Kaukaz, do Szwajcarii, Włoch, na wschodnie rubieże), aktywnie działał w środowisku akademickim oraz artystycznym i rozpoczął współpracę z redakcjami czasopism. Z jego inicjatywy powstało pismo "Młodość", (organ postępowego ugrupowania młodzieżowego), w którym udzielał się jako członek redakcji i publikował swoje pierwsze artykuły (pełen żarliwości szkic "O Słowackim i o nas", portret Jana Augusta Kisielewskiego) oraz dramat ("Niewolnicy krwi" opowieść sceniczna w trzech odsłonach). W tym samym czasie w "Życiu" redagowanym przez Artura Górskiego pełnił rolę korektora, sporadycznie ogłaszając pod pseud. Quis. przeglądy literatury filozoficznej i recenzje książek. Od 1900 nawiązał współpracę z warszawskim tygodnikiem naukowo-literackim, społecznym i politycznym "Głos". Prócz recenzji w dziale "Z teatru", opublikował na jego łamach cykl artykułów o idealnym i nieidealnym teatrze. Bezpardonowo zaatakował nich styl artystyczny warszawskich Rozmaitości oparty na bezwartościowym repertuarze komediowo-farsowym i "mieszczańsko-warszawskim stylu gry aktorskiej na zewnątrz, na efekt, na widowisko". W 1903 został zaangażowany przez Antoniego Beaupré do redakcji "Głosu Narodu", gdzie mógł dokładnie poznać, jak sam określał "sznyt dziennikarski" i doskonalić się także jako recenzent, wypełniając rubrykę "Z teatru". W tym czasie zaczął dodawać do swojego nazwiska przydomek herbowy Grzymała, dla odróżnienia się od Adama Kowalczewskiego, który posługiwał się pseudonimem Siedlecki. W latach 1901-1903 wykładał na Uniwersytecie Ludowym w Krakowie, uczył historii na tajnych kompletach w Warszawie i aktywnie działał na polu teatru. W 1905 założył Teatr Ludowy w Krakowie, a po roku, kiedy teatr zbankrutował, podjął pracę jako kierownik literacki Teatru Miejskiego (potem Teatru im. Juliusza Słowackiego) w Krakowie. Pełnił tę funkcję do 1911. Był jednym z organizatorów założonego w 1910 Związku Artystów i Artystek Teatrów Polskich w Galicji. Należał do stałych bywalców Zielonego Balonika i sporadycznie występował na estradzie, o czym zaświadczał we wspomnieniach opublikowanych na łamach "Teatru" (1951, nr 9). W tym czasie prowadził także na szeroką skalę działalność przekładową i krytycznoliteracką. W 1908 ogłosił drukiem studium pt. "Wyspiański. Cechy i elementy jego twórczości", które do dzisiaj uznawane jest za skarbnicę wiedzy o autorze "Warszawianki", fundamentalne dzieło dla historyków literatury Młodej Polski i historyków teatru. Pisał do poważnych periodyków młodopolskich, do wychodzącej w Krakowie "Krytyki", do warszawskiego miesięcznika literacko-artystycznego i naukowego "Sfinks" (1908, 1910-1912) oraz do "Museionu" (1911-1913), pisma rozprawiającego się z epigonami literatury modernistycznej. Nawiązał także współpracę z innymi pismami: ze "Słowem Polskim", "Gazetą Warszawską, "Głosem Warszawskim", "Tygodnikiem Polskim", a przede wszystkim z krakowskim "Czasem"(1906-1916), w którym początkowo recenzował książki, a od 1912 także przedstawienia teatralne w dziale "Z Teatru". Nie pełnił już wówczas funkcji kierownika literackiego Miejskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego, gdyż w latach 1913 -1915 rozpoczął pracę w Teatrze Rozmaitości w Warszawie, najpierw jako kierownik literacki, a potem jako wicedyrektor. W 1916 wrócił na krótko do Krakowa i przez dwa lata kierował Teatrem Miejskim. Od 1918 zamieszkał ponownie w Warszawie, a w 1922 przeniósł się na stałe do Bydgoszczy, gdzie oddał się pracy literackiej. Nie przeszkadzało mu to jednak angażować się w życie kulturalne stolicy. Udzielał się głównie jako redaktor i krytyk teatralny; od 1919 był redaktorem naczelnym "Tygodnika Ilustrowanego", a w latach 1920-1925 członkiem zespołu redakcyjnego "Rzeczpospolitej"; w "Kurierze Warszawskim" od 1925 wespół z Tadeuszem Kończycem prowadził stały dział recenzji teatralnych pt. "Z teatru" i "Z recenzyjnego stołu". Publikował także w "Myśli Narodowej", poznańskiej "Tęczy" oraz w "Kronice Polski i Świata" (w dziale "Książka i scena", 1938-1939). Jednocześnie wzbogacał swój dramaturgiczny dorobek o coraz to nowe tytuły, które pojawiały się na afiszach teatrów przede wszystkim w Warszawie i Bydgoszczy. W dwudziestoleciu swe prapremiery miały m.in.: "Sublokatorka", "Popas Króla Jegomości", "Spadkobiercy", "Maman do wzięcia", "Czwarty do brydża" i "Ormianin z Bejrutu". Przyniosły one Siedleckiemu wielkie powodzenie u publiczności, i, jak sam wspominał, "potworne recenzje". Rok przed wybuchem wojny zadebiutował jeszcze jako scenarzysta i komentator w filmie o Ludwiku Solskim "Geniusz sceny", wyświetlanym w kinach w 1939. Wojna zastała go w Warszawie, w 1942 został aresztowany i uwięziony na Pawiaku. Po zwolnieniu schronił sie na Bielanach w Grójeckiem, gdzie kontynuował prace literackie. Po wojnie powrócił do Bydgoszczy, w latach 1949-1952 wykładał w miejscowej Szkole Dramatycznej, a od 1946 był kierownikiem literackim Teatru w Bydgoszczy. Od 1952 roku nawiązał współpracę z dwutygodnikiem "Teatr", jako członek kolegium redakcyjnego i publicysta. Teksty o teatrze, także recenzje teatralne i portrety aktorów umieszczał również na łamach "Za i przeciw" (1965-1967), "Ziemi Pomorskiej" i "Ilustrowanego Kuriera Polskiego". W 1966 obchodził jubileusz siedemdziesięciolecia pracy twórczej. Za zasługi został odznaczony wieloma nagrodami państwowymi (Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim, Orderem Odrodzenia Polski), za osiągnięcia literackie przyznano mu jeszcze w 1937 Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. Pod koniec życia poświęcił się przede wszystkim pracy krytycznoliterackiej i historycznoteatralnej. Swoją uwagę kierował już wówczas na sprawy i ludzi Młodej Polski. Wiele artykułów publikowanych najpierw na łamach prasy Siedlecki uzupełnił, poprawił i zebrał w tomy, które ukazały się jeszcze za jego życia: "Świat aktorski moich czasów" (1957), "Pawlikowski jako reżyser" (1965), "Na orbicie Melpomeny" (1966). Pozostały dorobek częściowo przygotowany do druku ukazał się już po śmierci autora. Siedlecki zmarł w Bydgoszczy ukończywszy dziewięćdziesiąt jeden lat.
Na imponujący dorobek Grzymały składają się zarówno studia krytycznoliterackie, utwory dramatyczne, liczne przekłady, jak również recenzje teatralne, portrety aktorskie oraz artykuły i polemiki. Większość prac (około półtora tysiąca) powstawała w trybie pracy dziennikarskiej, ogłaszał je Siedlecki w dziennikach, czasopismach kulturalnych i periodykach teatralnych. Pisał je przez całe życie, zyskując sobie przydomek nestora krytyki teatralnej i literackiej oraz rangę znamienitego znawcy twórczości Stanisława Wyspiańskiego i Aleksandra Fredry. Mimo braku przygotowania polonistycznego, co często podkreślał, potrafił drobiazgowo analizować dramaty i utwory prozatorskie, wielekroć zdobywając się na ich nowatorskie odczytanie. Uznawano go za wnikliwego interpretatora , a nawet badacza, zaskakującego świeżością i oryginalnością spojrzenia . Dzięki znajomości praktyki teatralnej, której nabył współpracując z zawodowymi teatrami jako sekretarz literacki, dyrektor, pisarz dramatyczny, "reżyser stolikowy" czy wręcz dramaturg, potrafił dostrzec w recenzowanych przedstawieniach zasługi każdego z ich współtwórców, przede wszystkim aktorów. Choć zgodnie z modelem dziewiętnastowiecznej krytyki teatralnej szczególną uwagę poświęcał w swych recenzjach zaprezentowaniu dramatu i jego autora, to nie poprzestawał na tym. Starał się drobiazgowo analizować, opisać i ocenić grę aktorską oraz choćby jednym zdaniem podsumować pracę reżysera i scenografa. Wielokrotnie pisał także przedpremierowe wprowadzenia w problematykę dramatu. Należał w tym względzie do tradycjonalistów, ale to, co wyróżniało go pośród innych recenzentów, to szczególne zainteresowanie publicznością i jej reakcjami na przedstawienie. Spotykał go w związku z tym zarzut schlebiania widzom, których potrzeby starał się zauważać, nie bacząc na obowiązek krytyka wychowywania i przygotowania publiczności do przyjęcia bardziej ambitnego repertuaru. Wyjaśniając istotę i odrębność teatru Siedlecki wielokrotnie podkreślał, że polegają one na "wzajemnym współdziałaniu aktora i widza, współautorstwie w teatralnem misterium, wzajemnym elektryzowaniu się sceny i widowni. W tym tkwi istota teatru i jego psychologiczna odrębność wśród innych sztuk" ("Kurier Warszawski" 1934, nr 134). W sztukach teatralnych najwięcej interesował go ukazywany tam człowiek, dlatego w jego recenzjach poczesne miejsce zajmowała analiza psychologiczna postaci dramatycznych, której dopełnieniem był opis kreacji aktorskich, dzięki którym ożywały i nabierały kolorów nawet papierowe figury.
Na tle bogatej w indywidualności krytyczne epoki Grzymała wyróżniał się rzetelnością i skromnością osobistą. W oddziaływaniu na swą współczesność odegrał mniej znaczącą rolę niż Tadeusz Żeleński -Boy, Karol Irzykowski czy nawet Jan Lorentowicza. Nie zaliczał się do ówczesnych koryfeuszy krytyki, nie praktykował recenzji fachowej, teatrologicznej, co wynikało jak sam twierdził, (...) z dziennikarskiej tendencyjności na usługach publicystyki". Tego rodzaju podejście dyktowało mu służebną rolę wobec odbiorcy, dla którego rzeczy trudne winny stać się dostępne. Taka postawa (utylitarna i pozytywistyczna) nie przeszkadzała Siedleckiemu wdawać się w liczne polemiki, z których najgłośniejsza wiązała się z pracami teatralnymi Leona Schillera, przede wszystkim z inscenizacją "Dziejów grzechu" Żeromskiego w Teatrze Polskim, które zdaniem krytyka obniżały społeczną rangę teatru, deprawowały widza i miały na niego demoralizujący wpływ. Skłonny uznać różne punkty widzenia krytyków i różne kryteria oceny przedstawień, optował za nierozdzielaniem sztuki od życia, estetyki od moralności, dobrego smaku od budującego przesłania. Wiele interwencji miało charakter doraźny i wiązało się z organizacją życia teatralnego, chodziło m.in. o niedoinwestowanie prowincjonalnych scen a także o niedostatki repertuarowe, na co receptą miała być mobilizacja rodzimych twórców choćby w zakresie przeróbek dramatów historycznych pisanych wszakże nie w duchu męczeństwa, lecz optymizmu i wiary w powodzenie. Siedlecki wielokrotnie podkreślał w swych recenzjach i wypowiedziach publicystycznych znaczenie repertuaru polskiego, o którym decydowały nie tylko dzieła dawnych pisarzy: Jana Kochanowskiego, Fredry, Słowackiego, Cypriana Kamila Norwida, Michała Bałuckiego, Józefa Blizińskiego czy Józefa Korzeniowskiego, ale również starania młodych dramatopisarzy. Zainicjowana w 1925 na łamach "Kuriera Warszawskiego" akcja dowartościowania lekceważonego polskiego repertuaru, zarówno klasyki, jak i współczesnej twórczości dramatycznej, już rok później przyniosła pożądane efekty: zagraniczne ramoty zastępowała polska "produkcja" dramatyczna. Siedlecki polemizował zarówno z krytykami (z Boyem, Irzykowskim) jak i z literaturoznawcami (np. z Eugeniuszem Kucharskim) ioraz historykami teatru. Zabierał głos nie tylko w sprawach aktualnych, ale także zasadniczych, np. w sprawie odczytań Fredry, rozumienia prac Wyspiańskiego, dziejów teatru Młodej Polski, a starając się rzeczowo odpowiadać na zarzuty, wykorzystywał swą rozległą wiedzę i bliskie kontakty ze środowiskiem ludzi teatru, zwłaszcza z początku wieku.
Już pierwsze próby recenzenckie świadczyły o talencie literackim Siedleckiego. Nawet w krótkich prasowych wypowiedziach potrafił zajmująco wprowadzić czytelnika w podstawowe treści dramatu i celnie wskazać mu teatralne walory przedstawienia. Dłuższe formy (artykuły i recenzje w odcinkach) rezerwował dla dzieł wybitnych - zarówno należących do klasyki (jak "Cyd" Corneille'a, komedie Fredry, tragedie Słowackiego ), jak i dla osiągnięć współczesnych mu pisarzy: Kisielewskiego, Tadeusza Rittnera, Karola Huberta Rostworowskiego, Jerzego Szaniawskiego, a przede wszystkim Wyspiańskiego. Jako orędownik twórczości rodzimej potrafił doszukać się wartości nawet w dramaturgii użytkowej, w lekkich komediach, farsach, takich autorów jak Stanisław Miłaszewski, Włodzimierz Perzyński, Stefan Kiedrzyński, Stefan Krzywoszewski, Hieronim Morstin. Dowodził wielokrotnie, że z powodzeniem mogą one zastąpić w repertuarze teatrów warszawskich farsy węgierskie i francuskie, wprowadzane dla podreperowania teatralnego budżetu. To przyniosło mu miano zwolennika teatru popularnego, nieprzychylnego teatralnym eksperymentom.
Siedlecki w swej karierze krytycznej recenzował przede wszystkim spektakle wystawiane w Teatrze Miejskim w Krakowie (przed I wojną światową okresowo zasilał działy recenzji w "Czasie" i "Głosie Narodu") oraz sztuki grane na deskach teatrów warszawskich, przez piętnaście lat współpracując jako stały recenzent z "Kurierem Warszawskim". W pierwszym dziesięcioleciu po II wojnie nadal publikował na łamach "Za i przeciw" oraz "Teatru i Filmu" (pod tym tytułem ukazywał sie "Teatr" w latach 1957-1958). Pisał recenzje, ale już zdecydowanie rzadziej, częściej w tych latach kreślił sylwetki aktorów, którzy odeszli, wykorzystując materiały z przygotowywanych publikacji książkowych oraz tworzył studia krytyczne o twórczości pisarzy scenicznych ( Henryku Ibsenie, Włodzimierzu Perzyńskim). Portrety wypełniał nie tylko informacjami biograficznymi, anegdotami, ale także bezcennymi uwagami o pracy teatralnej i kulisach życia teatralnego. Drobiazgowo kreślone prze niego studia postaci teatralnych stworzonych przez wielkich artystów sceny polskiej: Ludwika Solskiego, Helenę Modrzejewską, Mieczysława Frenkla miały, zdaniem Edwarda Csató, walor "intelektualnego ujęcia, a nie tylko opisu faktów", pokazywały "sedno i jadro teatralności", którą dla Grzymały-Siedleckiego było odkrywanie przez aktora istoty granej postaci.(Csato, s. 34)
W przeciągu bez mała siedemdziesięciu lat pisarstwa krytycznoteatralnego ewoluowały poglądy Siedleckiego, sposób pisania, stosowane metody analizy i kryteria oceny dzieła. Początkowo był w swych ocenach bezkompromisowy, tępił przeciętność, błahość treści, z czasem sądy swe złagodził i w recenzowanych dramatach oraz przedstawieniach starał się dostrzec nawet nikłe wartości.
Siedlecki posługiwał sie różnymi gatunkami wypowiedzi prasowej z niezrównaną swobodą, zachowując właściwą dla nich formę i różnorodną stylistykę. Miał talent do interesujących point i celnych określeń (Towarzystwo Krzewienia Kultury Teatralnej współodpowiedzialne za usprawnienie finansowania teatrów nazywał Towarzystwem Krzepienia Kasy Teatralnej). Jego styl wyróżniały: "tęgość i zamaszystość pisarskiej frazy, barwność porównań", a także talent słowotwórczy objawiający się licznymi neologizmami, tworzonymi nie dla efektu, lecz z potrzeby uchwycenia istoty rzeczy (o sztuce W. Grubińskiego pisał, że jest to "pontyfikalny madrygał"). Rzetelnie przygotowywał każdą wypowiedź, o czym świadczy znajomość recenzowanych dzieł i biografii literackich ich twórców, których portrety duchowe starał się tworzyć, wnikając w indywidualny styl dramaturga - wypadkową artystycznych poszukiwań, odwołań do tradycji i zanurzenia w epoce. Cechowała go znajomość przedmiotu i precyzja rozumowania. Pisał jasno, zrozumiale, od czasu do czasu inkrustując wypowiedź zwrotami o charakterze metaforycznym, celnym obrazowym porównaniem, łacińską sentencją. "Krytyk - jak twierdził Michał Rusinek - podszyty był w nim literatem" (M. Rusinek, s. 5). Uprawiał krytykę teatralną nie tyle dziennikarską, ile publicystyczną. Nie starał się tuszować subiektywizmu swych sadów i opinii, świadczyły bowiem one o jego głębokim zainteresowaniu zarówno spektaklem, dramatem, jak i ich twórcami. Ułatwiało mu to nawiązanie bliższych relacji z czytelnikiem. Często wkraczał w swych wypowiedziach recenzenckich, artykułach i portretach twórców na pole historyka teatru. Zyskał sobie tym miano "archiwisty typów ludzkich" i "encyklopedysty życia teatralnego i ludzi teatru."
Bibliografia podmiotowa:
Bibliografia ogólna: "Dziennik dla Wszystkich" 1897; "Młodość 1897-1900; "Życie" 1898, "Głos" 1900-1901; "Głos Narodu" 1902-1905, , "Tygodnik Ilustrowany" 1900-1909, "Czas"1905-1916, "Nasz Kraj" 1906-1907, "Przegląd Poranny" 1906-1908, "Świat" 1906-1908, 1910-1912; "Sfinks"1908,; "Słowo Polskie" 1908; "Gazeta Warszawska" 1910-1913; "Głos Warszawski" 1911-1912; "Museion" 1911-1913; "Tygodnik Polski" 1912; "Tygodnik Ilustrowany" 1918-1919; "Rzeczpospolita" 1920-1925; "Kurier Warszawski" 1925-1939; "Gazeta Warszawska" 1930-1932; "Myśl Narodowa" 1930-1937; "Tęcza" 1930; "Kronika Polski i Świata" 1938-1939; "Ilustrowany Kurier Polski" 1947-1948; "Teatr" 1952- 1966 , "Pomorze"; "Za i Przeciw" 1965-1967; "Teatr i Film" 1957, "Dialog" 1964.
Bibliografia szczegółowa:
Recenzje w tomach zbiorowych:
1/ Na orbicie Melpomeny, Warszawa 1966. (zawartość tomu
Aleksander Fredro. W gnieździe fredrowskim. Ziemia i ludzie, "Rzeczpospolita" 1921, nr 102, 113, 114, 128, 129; Trzy mury graniczne w "Zemście" Fredry, "Myśl Narodowa" 1926, nr 1,2,3; Papkin, "Scena Polska" 1922, nr 5, 6, 7; , O "Ślubach panieńskich", "Tygodnik Ilustrowany" 1921, nr 36, 38, 39, 41, 42, 43; Stanisław Wyspiański. Walewski czy Wyspiański, "Teatr" 1964, nr 1,2; U kolebki "Wesela", "Pamiętnik Teatralny" 1953, z.4; Z bronowickiej chałupy do Pałacu Kultury, [ "Wesele" w Teatrze Wojska Polskiego, reż. M. Broniewska, J. Świderski, Warszawa 1955], "Teatr" 1955, nr20, 21, 23; Prapremiera "Cyda" Wyspiańskiego, [program teatralny z przedstawienia "Cyda" w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1961]; Nad "Sędziami" Wyspiańskiego, "Dialog" 1964, nr 4; Jan August Kisielewski. Rysopis fizyczny i duchowy, "Warszawianka" 1923, nr 101, 104, 106, 107; List do panny Broni, "Warszawianka" 1925, nr 121; Krytyk i teoretyk dramatu,
Warszawianka" 1925, nr 115; Pierwszy dramat, "Warszawianka" 1925, nr 118; Komediopisarz, "Dialog" 1965, nr 11. Na orbicie Melpomeny. Ibsen i ibsenizm, "Teatr" 1956, nr 23, 24; Po zapustach popielec - Flers i Caillavet, "Dialog" 1966, nr 3; Paralela Gorki-Czechow, "Teatr" 1966, nr 7; Jan Lorentowicz, "Za i przeciw" 1966, nr 4; Witold Noskowski, "Za i przeciw" 1966, nr 3; Karol Frycz, "Teatr" 1963, nr 20
2/ Z teatrów warszawskich 1926 - 1939, Warszawa 1972. (zawartość tomu:)
"Wino, kobiet i dancing Kiedrzyńskiego [reż. K. Borowski, dekor. S. Śliwiński, Teatr Polski 1926], "Kur. Warsz." 1926, nr 97; Po polskiej premierze w Teatrze Polskim, "Kur. Warsz." 1926, nr 108; Przed "Nie-Boska Komedią" w Teatrze im. W. Bogusławskiego, "Kur. Warsz."1926, nr 151; "Sen srebrny Salomei" Słowackiego [układ i reż. T. Trzciński, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 16. IX 1926, "Kurier Warszawski" 1926, nr 256; "Dzieje grzechu Żeromskiego [insc. L. Schiller, dekor. K. Frycz, muz. J. Maklakiewicz, Teatr Polski 20 X 1926], "Kurier Warszawski" 1926, nr 289; O granice krytyki teatralnej, "Kurier Warszawski" 1926, nr 294; Świętoszki i Trissotiny, "Kurier Warszawski" 1926, nr 295; "Klątwa" Wyspiańskiego [reż. A. Węgierko, dekor. S. Śliwiński, Teatr Mały, 28 X 1926] "Kurier Warszawski" 1926, nr 298; "Uśmiech losu" Perzyńskiego [reż. T.Trzciński, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 17 XII 1926], "Kurier Warszawski" 1926, nr 347; Z wizytą u Dra Siewskiego, "Kurier Warszawski" 1927, nr 20; "Farys" Miłaszewskiego, "Kurier Warszawski" 1927, nr ; "Aktorki" Krzywoszewskiego [reż. L. Solski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 8.VII 1926], "Kurier Warszawski" 1927, nr 186; "Pan Damazy" Blizińskiego [reż. K. Kamiński, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 16 X 1927], "Kurier Warszawski" 1927, nr 283; "Walka" Krzywoszewskiego [reż. E. Chaberski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 9 III 1927], "Kurier Warszawski" 1927, nr 70; "Tamten" Zapolskiej. Przed dzisiejszym wznowieniem w Teatrze Polskim, "Kurier Warszawski" 1927, nr 240; "Tamten" Zapolskiej [reż. K. Borowski, dekor. S. Śliwiński, Teatr Polski, 30 VIII 1927], "Kurier Warszawski" 1927, nr 242; "Dziękuję za służbę" Perzyńskiego [reż. E. Chaberski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 18 IX 1928], "Kurier Warszawski" 1928, nr 260; "Adwokat i róże" Szaniawskiego [reż. A. Zelwerowicz, dekor. W. Drabik, Teatr Nowy, 18 I 1929], "Kurier Warszawski" 1929, nr 19; "Fantazy" Słowackiego [reż. J. Osterwa, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 13 II 1929], "Kurier Warszawski" 1919, nr 45; "Rozum i głupstwo" Perzyńskiego [reż. K. Borowski, dekor. S. Śliwiński, Teatr Polski, 17 V 1929], "Kurier Warszawski" 1929, nr 137; "Śluby panieńskie" Fredry [reż. S. Stanisławski, dekor. K. Frycz, Teatr Mały, 27 VI 1929], "Kurier Warszawski" 1929, nr 179; "Bolesław Śmiały" Wyspiańskiego [reż. i inscen. L. Schiller, dekor. K. Frycz, widowisko odtworzone podług inscen. S. Wyspiańskiego w ramach Festiwalu ku czci setnej rocznicy śmierci W. Bogusławskiego, Teatr Polski, 13 VII 1929], "Kurier Warszawski" 1929, nr 191; "Krakowiacy i górale, "Kurier Warszawski" 1929, nr 196; "niespodzianka" Rostworowskiego [reż. L. Solski, dekor.W. Drabik, Teatr Narodowy, 18 X 1929], "Kurier Warszawski" 1929, nr 290; "Wilki w nocy" Rittnera przed dzisiejszą premierą [reż. S. Stanisławski, dekor. S. Śliwiński, Teatr Mały, 18 I 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 17; "Don Juan" Rittnera [ reż. J. Osterwa, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 6 III 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 65; "Kochankowie z Werony" Iwaszkiewicza [reż. J. Warnecki, dekor. W. Drabik, Teatr Nowy, 28 III 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 87; "Legion" Wyspiańskiego [reż. E. Chaberski, dekor. W. Drabik, ilustr. muz. L. Marczewski, Teatr Wielki, 14 IV 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 104; Kilka słów o repertuarze Teatru Narodowego, "Kurier Warszawski" 1930, nr 147; Odpowiedź na odpowiedź, "Kurier Warszawski" 1930, nr 160; "Odprawa posłów greckich" Kochanowskiego [uroczyste przedstawienie w związku z czterechsetną rocznicą urodzin Jana Kochanowskiego, reż. J. Warnecki, Teatr Narodowy, 14 VI 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 162; "Dzieje Józefa" Perzyńskiego [reż. J. Śliwicki, Teatr Narodowy, 20 VIII 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 228; "Noc listopadowa" Wyspiańskiego [inscen. i reż. S. Wysocka, dekor. i kostiumy K. Frycz, muz. L. Marczewski, Teatr Polski, 29 XI 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 328; Rocznica listopadowa w teatrach [J. Słowacki, "Spisek koronacyjny ( akt III "Kordiana"), inscen. i reż. J. Osterwa, dekor. W. Drabik, muz. A. Dołżycki, Teatr Narodowy, 28 XI 1930, S. Wyspiański, "Noc listopadowa", inscen. i reż. S. Wysocka, S. Wyspiański, "Warszawianka", reż. E. Chaberski, dekor. W. Drabik, Teatr Nowy, 29 XI 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 330; "Lekkomyślna siostra" Perzyńskiego [reż. S. Stanisławski, dekor. K. Frycz, Teatr Mały, 2 XII 1930], "Kurier Warszawski" 1930, nr 311; Jerzy Szaniawski laureatem Państwowej Nagrody Literackiej, "Kurier Warszawski" 1930, nr 333; "O żonach złych i dobrych" Nowaczyńskiego [reż. L. Solski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 24 II 1931], "Kurier Warszawski" 1931, nr 56; "Dzień jego powrotu" Nałkowskiej [reż. E. Chaberski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 11 IV 1931], "Kurier Warszawski" 1931, nr 100; "Pod falami" Hertza [reż. W. Biegański, dekor. W. Drabik, Teatr Nowy, 24 IV 1931], "Kurier Warszawski" 1931, nr 114; "Przeprowadzka" Rostworowskiego [reż. L. Solski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 8 V 1931], "Kurier Warszawski" 1931, nr 128; Zamiast recenzji teatralnej, "Kurier Warszawski" 1931, nr 246; "Drugie imię miłości" Miłaszewskiego [ reż. W. Biegański, dekor. K. Frycz, Teatr Nowy, 21 XII 1931], "Kurier Warszawski" 1931, nr 350; "Fortepian" Szaniawskiego [reż. E. Chaberski, dekor. K. Frycz, Teatr Narodowy, 12 I 1932] "Kurier Warszawski" 1932, nr 12; "Damy i Huzary" Fredry [ reż. S. Jaracz i S. Perzanowska, dekor. i kostiumy J. Zaruba, Teatr Ateneum, 8 I 1932], "Kurier Warszawski" 1932, nr 14; "Szczęście od jutra" Kiedrzyńskiego [reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Śliwiński, Teatr Mały, 22 I 1932], "Kurier Warszawski" 1932, nr 23; "Damy i Huzary", "Kurier Warszawski" 1932, nr 98; "komedia amerykańska" Nowaczyńskiego [reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Śliwiński, Teatr Polski, 6 V 1932], "Kurier Warszawski" 1932, nr 125; "Miłość panieńska" Kuncewiczowej [reż. A. Węgierko, dekor. S. Śliwiński, Teatr Mały, 4 V 1932], "Kurier Warszawski" 1932, nr 126; "Dzika pszczoła" Morstina [reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Śliwiński, Teatr Mały, 28 V 1932], "Kurier Warszawski" 1932, nr 149; "Wesele" Wyspiańskiego [reż. L. Solski, dekor. i kostiumy K. Frycz, Teatr Narodowy, 28 XI 1932], "Kurier Warszawski" 1932, nr 330; "Most" Szaniawskiego [reż. K. Borowski, dekor. K. Frycz, Teatr Narodowy, 31 I 1933], "Kurier Warszawski" 1933, nr 31; "Dramat Kaliny" Kaweckiego [reż. E. Chaberski, dekor. K. Frycz, Teatr Letni 10 III 1933], "Kurier Warszawski" 1933, nr 70; "Pan Jowialski" Fredry [reż. E. Chaberski, dekor. W. Drabik, Teatr Narodowy, 19 IV 1933], "Kurier Warszawski" 1933, nr 108; "Sprawa Dantona" Przybyszewskiej [inscen. i reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Śliwiński, Teatr Polski, 30 IX 1933], "Kurier Warszawski" 1933, nr 273; Kilka słów o tegorocznym repertuarze. Niesporne zyski repertuaru reprezentacyjnego, jubileuszowa inscenizacja "Zemsty" [reż. K. Borowski, dekor. S. Jarocki, Teatr Narodowy, 19 X 1933. Dla uczczenia stulecia komedii i trzydziestolecia pracy scenicznej Jerzego Leszczyńskiego], "Kurier Warszawski" 1933, nr 310; "Milcząca siła" Morozowicz - Szczepkowskiej. "Murzynek" Szaniawskiego ["Milcząca siła, reż. Z. Modrzewska, "Murzynek" reż. Instytut Reduty, 3 XII 1933], "Kurier Warszawski" 1933, nr 335; "W małym domku" Rittnera [reż. K. Benda, dekor. M. Różański, Teatr Kameralny, 28 II 1934], "Kurier Warszawski" 1934, nr 60; "Kajus Cezar Kaligula" Rostworowskiego [reż. L. Schiller, dekor. S. Śliwiński, muz. J. Maklakiewicz, tańce T. Wysocka, Teatr Polski, 16 V], "Kurier Warszawski" 1934, nr 138; "Egipska pszenica" Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej [reż. J. Warnecki, dekor. S. Jarocki, Teatr Nowy, 28 IX 1934], "Kurier Warszawski" 1934, nr 271 a.; "Dziady" Mickiewicza [inscen. i reż. L. Schiller, dekor. A. Pronaszko, kier. muz. R. Palestra, tańce T. Wysocka, Teatr Polski, 15 XII 1934], "Kurier Warszawski" 1934, nr 347; "Teoria Einsteina" Cwojdzińskiego [reż. J. Osterwa, Instytut Reduty, 23 XII 1934], "Kurier Warszawski" 1934, nr 354; "Herod" Młodożeńca [reż. E. Poreda, Teatr Comoedia, 29 XII 1934], "Kurier Warszawski" 1935, nr 5; "Krysia" Szaniawskiego [reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Jarocki, Teatr Narodowy, 14 III 1935], "Kurier Warszawski" 1935, nr 76; "Uciekła mi przepióreczka" Żeromskiego [reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Jarocki, Teatr Narodowy, 14 III 1935], "Kurier Warszawski" 1935, nr 76; "Uciekła mi przepióreczka" Żeromskiego [reż. J. Osterwa, Teatr Narodowy, 9 XI 1935], "Kurier Warszawski" 1935, nr 310; "Cyd" Corneille'a- Wyspiańskiego [reż. K. Borowski, dekor. W. Daszewski, Teatr Narodowy, 27 XI 1935], "Kurier Warszawski" 1935, nr 327; "Wielki Fryderyk" Nowaczyńskiego [reż. L. Solski, dekor. i kostiumy S. Jarocki, Teatr Narodowy, 31 XII 1935], "Kurier Warszawski" 1936, nr 3; "Niedobra miłość Nałkowskiej [reż. R. Ordyński, dekor. S. Śliwiński, Teatr Narodowy, 29 I 1936], "Kurier Warszawski" 1936, nr 29; "Pierścień wielkiej damy" [reż. J. Osterwa, dekor. S. Rzecki, Instytut Reduty, 22 III 1936], "Kurier Warszawski" 1936, nr 96; "Głupi Jakub" Rittnera [reż. E. Wierciński, dekor. S. Jarocki, Teatr Narodowy, 23 V 1936], "Kurier Warszawski" 1936, nr 144; "Dowód osobisty" Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej [reż. K. Borowski, dekor. S. Jarocki, Teatr Nowy, 2 X 1936], "Kurier Warszawski" 1936, nr 271; "Cyganeria warszawska" Nowaczyńskiego [reż. L. Solski, dekor. S. Jarocki, Teatr Narodowy, 1 XII 1936], "Kurier Warszawski" 1936, nr 332; Najlepszy utwór dramatyczny [O "Lecie w Nohant" J. Iwaszkiewicza], "Kurier Warszawski" 1937, nr 102; "Freuda teoria snów" Cwojdzińskiego [reż. E. Wierciński, dekor. S. Śliwiński, Teatr Mały, 27 IV 1937], "Kurier Warszawski" 1937, nr 118; "Cezar i człowiek" Nowaczyńskiego [reż. A. Węgierko, dekor. i kostiumy Z. Węgierkowa, układ muz. K. Stromenger, tańce w układzie J. Hryniewieckiej, Teatr Polski, 5 VI, 10 VI 1937], "Kurier Warszawski" 1937, nr 157; "Skiz Zapolskiej [reż. A. Zelwerowicz, dekor. S. Jarocki, Teatr Nowy, 16 X 1937], "Kurier Warszawski" 1937, nr 289; Balladyna" Słowackiego [inscen. F. Ruszczyc, reż. J. Osterwa, dekor. wg planów Ruszczyca, wykonano pod kierunkiem S. Jarockiego, ilustr. muz. H. Opieńskiego, Teatr Narodowy, 28 I 1938], "Kurier Warszawski" 1938, nr 30; Karol Hubert Rostworowski, "Kurier Warszawski" 1938, nr 35; Norwid a teatr. Z powodu wydania pełnego zbioru dzieł dramatycznych Norwida, "Kurier Warszawski" 1938, nr 52; "Bunt Absalona" Miłaszewskiego [reż. K. Borowski, dekor. i kostiumy S. Jarocki, muz. J. Maklakiewicz, Teatr Narodowy, 9 III 1938, nr 67; "Noc listopadowa" Wyspiańskiego [inscen. i reż. A. Węgierko, dekor. S. Śliwiński, kostiumy Z. Węgierkowa, muz. L. Marczewski, Teatr Polski, 31 III 1938], "Kurier Warszawski" 1938, nr 91; "Dziewczyna z lasu" Szaniawskiego [reż. S. Perzanowska, dekor. W. Daszewski, Teatr Ateneum, 19 I 1939], "Kurier Warszawski" 1939, nr 21; "Miłość czysta u kąpieli morskich" Norwida. "Odwiedziny o zmroku" Rittnera. "Czasu jutrzennego" Czechowicza [inscen. W. Horzyca, reż. A. Zelwerowicz, dekor. A. Pronaszko, Teatr Nowy, 4 II 1939], "Kurier Warszawski" 1939, nr 38; "Obrona Ksantypy" Morstina [ rez. E. Wierciński, dekor. i kostiumy T. Roszkowska, Teatr Polski, 10 II 1939], "Kurier Warszawski" 1939, nr 45; "Wesele Fonsia" Ruszkowskiego [reż. K. Borowski, dekor. W. Daszewski, Teatr Narodowy, 11 VIII 1939], "Kurier Warszawski" 1939, nr 223; O cnotę duchową, "Kronika Polski i Świata" 1938, nr 14; Wynarodowiony repertuar w polskich teatrach, "Kronika Polski i Świata" 1938, nr 21; Przed sezonem teatralnym. Koszty handlowe niekompetencji, "Kronika Polski i Świata" 1938, nr 33.
3/ Świat aktorski moich czasów, Warszawa 1973;
4/ Rozmowy z samym sobą, Kraków 1972.
Recenzje teatralne w czasopismach:
"Marcin Łuba" [dramat w 4 aktach Sewera, współpraca T. Miciński. Teatr Letni w Ogrodzie Saskim, 1897], "Dziennik dla Wszystkich", 1897, nr 136,137; Sdl., Z teatru: "Parodie miłości": szkic sceniczny [Bolesława Gorczyńskiego], "Głos" 1900, nr 42; Sardou V: "Księżna Marta" , "Głos" 1900, nr 44; Benefis Grzywińskiego. "Towarzyszka" Schnitzlera, "Świadek" Vrchlichlego, "Głos" 1900, nr 50; Aktualności bieżące: "Królowa Bajki" pastel księżycowy Mariana Tatarkiewicza, "Jak liście" sztuka w 4 aktach Józefa Giocosy, "Głos" 1900, nr 52; Sdl., Występ p. Modrzejewskiej w "Gnieździe rodzinnem" [Sudermana], T. Krakowski, "Głos Narodu" 1903, nr 19; Sdl., Teatr Miejski Maskoffa: "Jesiennym wieczorem", "Warszawianka" Wyspiańskiego - Modrzejewska, "Głos Narodu" 1903, nr 22; "Syn królewski": dramat w 3 aktach Adama Krechowieckiego, "Czas" 1908, nr 250; Q, S. Rzewuski, "Kobiety, gra i wino" , reż. M. Wasiutyński, Teatr Miejski w Krakowie, "Głos" 1912, nr 398; Q, , L. Nikorowicz, "W gołębniku" Teatr Miejski w Krakowie , "Czas" 1912, nr 410; L. Rydel, "Zygmunt August" Trylogia, cz. II. "Złote więzy", reż. S. Stanisławski, Teatr Miejski w Krakowie , "Czas" 1912, nr 531; L. Rydel, "Zygmunt August" Trylogia, cz. II, "Ostatni", reż. M. Jednowski, Teatr Miejski w Krakowie "Czas" 1912, nr 543; Q, G. Drgely, Dobrze skrojony frak, reż. E. Rygier, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1912, nr 555; Q, S. Kozłowski, "jeniec Napoleona". Szt. hist. w 3 aktach, reż. S. Stanisławski Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1912, nr 567; Q, H. Histemaeckers, "Szpieg". Szt. w 3 akt. , reż. T. Pawlikowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1912, nr 579; Q:W. Szekspir, "Makbet" trag. w 5 akt,10 obrazach, M. , reż. Jednowski , Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 7; Quis: W. Somerset-Maugham, "Posażna wdowa", kom. w 3 akt., reż. B. Gorczyński, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 18; A. Grzymała-Siedlecki: Fredro "Dożywocie" kom. w 3 akt. wierszem, reż. M. Jednowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 16; Quis., T. Konczyński, "Pani Bella" kom. w 4 akt., reż. S. Stanisławski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 52; Q, L. H. Morstin, "Szlakiem Legionów", dram. w 4 akt. wierszem, reż. T. Pawlikowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 66, 67; Q, D. Niccodemi, "Wet za wet" , szt. w 3 akt., reż. S. Stanisławski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 78; Sdl: K. H .Rostworowski, "Judasz z Kariothu" , dr. w 5 akt, 6 odsłonach, reż. H. Jednowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 90, 91, 93; Q., Molier, "Szkoła mężów". kom w 3 akt. tłum. T. Żeleński, reż. M. Jednowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 102; Q., Molier , "Pocieszne wykwintnisie", kom. w 1 akcie, tłum. T. Żeleński, reż. M. Jednowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 102; Q., L. Biriński, "Taniec czynowników" kom. w 4 akt., tłum. J. Pieniążek, reż. S. Stanisławski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 114; Quis.: H. Kucharski-Korab, "Lawina", szt. w 3 akt., Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 127; Q., W. Szekspir, "Wiele hałasu o nic" kom. w 5 akt., tłum. S. Koźmian, reż. M. Jednowski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 146; Q., L.Vojnović, "Pani ze słonecznikiem" [Sen nocy weneckiej]. Tryptyk, tł. H. Abancourt de Franqueville, reż. S. Stanisławski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr 159; Q., Lengyel, L. Biro, "Caryca". Szt. w 3 akt., reż. M. Jednowski, "Czas" 1913, nr170; Quis., Y. Mirande, H. Géroule, "Tajemniczy Dżems". Sztuka w 3 akt., Reż. S. Stanisławski, Teatr Miejski w Krakowie, "Czas" 1913, nr182; Auis., Le Kampf, "Bocian", 3 akt. odwiecznej komedii. Reż. Jednowski, "Czas" 1913, nr 195; Q., B. Winawer, "Losy Europy. Burleska w 3 akt.,. Reż. M. Jednowski, "Czas" 1913, nr 215; Q., W. Szekspir, "Jak wam się podoba. Kom. w 5 akt., Tłum. L. Urlicha. Ułożona na scenę przez H. Modrzejewską, reż. S. Stanisławski, "Czas" 1913, nr 225; Q., A.Schmieden, "Mój najdostojniejszy przodek". Kom. w 3 akt., reż. S. Stanisławski, "Czas 1913, nr 235; Chata w lesie - dziwactwo dramatyczne ["Chatka w lesie" Władysława Syrokomli], "Czas" 1913, nr 410; W. L. Anczyc: "Kościuszko pod Racławicami", "Tygodnik Ilustrowany" 1915, nr 42; "Cyd" Wyspiańskiego , "Rzeczpospolita" 1922, nr 308; ["Hetman Stanisław Żółkiewski": dramat w 3 częściach K. Brończyka], "Kurier Poranny" 1925, nr 283; "Bajka" kom. w 3 aktach Aleksandra Czaplickiego, "Kurier Warszawski" 1925, nr 264; Teatr Polski: "Król" kom. w 4 aktach G. de Caillaveta, R. de Fleurse'a i R. Avne'a ( czy ie Rey'a?). Reżyseria Karola Borowskiego. Dekoracje St. Śliwińskiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 18; Przed premierą "Rewizora", "Kurier Warszawski" 1926, nr 22; Teatr Narodowy: "Faust", tragedia w 21 odsłonach z prologiem. Przekład E. Zegadłowicza. Reż. K. Kamińskiego. Dekor. W. Drabik, ilustr. muz. L. Różyckiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 28; Teatr Mały: "Orzeł czy reszka", om. w 5 akt. L. Verneuilla, tłum. Z. Kleszczyńskiego, reż. d-ra Z. Nowakowskiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 33; "Dama kameliowa". (Przed premierą w Teatrze Polskim), "Kurier Warszawski" 1926, nr 50; Teatr Narodowy: "W cichym dworze", dr. w 3 akt L.H.Morstina, reż. P. Osterwy, "Kurier Warszawski" 1926, nr 51; Teatr Mały: "Tak jest jak wam sie wydało".- parodia w 3 akt. L. Pirandello, przekł. Z. Norblin-Chrzanowskiej, reż. Z. Nowakowskiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 78; Teatr Narodowy: "Księżniczka żydowska: tragedia w 3 aktach W. Grubińskiego, reż. P. Owerłły i autora, dekor. W. Drabika, "Kurier Warszawski" 1926, nr 79; Teatr Narodowy: "Ludzie tymczasowi", komedia w 3 aktach Z. Kaweckiego, reż. Józefa Węgrzyna, dekor. W. Drabika), "Kurier Warszawski" 1926, nr 119; Beaumarchais. (Przed premierą "Cyrulika Sewilskiego" w teatrze im. Bogusławskiego), "Kurier Warszawski" 1926, nr 124; Teatr Polski: "Król Dagobert", kom. w 4 akt. wierszem A. Rivoire'a, przekł. Z. Kleszczyńskiego, reż. St. Stanisławskiego, dekor. St. Śliwińskiego, muz. L. Marczewskiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 127; Teatr Narodowy: "Wróg ludu", dramat. w 5 aktach Henryka Ibsena [rez. L. Solski], "Kurier Warszawski" 1926, nr 145; A.G.S., Teatr Mały: "Osiołkowi w żłobie dano". Kom. w 3 akt. G. de Caillaveta i R. de Flersa. Reż. Al. Węgierki, "Kurier Warszawski" 1926, nr 160; Teatr Reduta: "Książę Niezłomny", odegrany na dziedzińcu szkoły podchorążych, "Kurier Warszawski" 1926, nr 226; Teatr Mały: "Simona", kom. w 3 akt. Jakuba Devala, przekład Z. Kleszczyńskiego, reż. St. Stanisławskiego, dekor. K. Frycza; "Kurier Warszawski" 1926, nr 1926, nr 231; Teatr Letni: "Córka króla czekolady", kom. w 4 akt. P. Gavaulta. Tłum. - reż.? E. Chabaerskiego. Dekor. Sz. Kamińskiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 241; Otwarcie sezonu w Teatrze Narodowym. "Śluby panieńskie" Fredry, "Kurier Warszawski" 1926, nr 243; Teatr Polski: "nadzieja", dr. w 4 akt. Hermana Heijmannsa. Przekł. J. Kasprowicza. Reż. K. Borowskiego. Dekor. K. Frycza, "Kurier Warszawski" 1926, nr 250; Teatr Narodowy: "Świecznik", kom. Alfreda de Musseta. Przekład Boya-Żeleńskiego. Reż. T. Trzcińskiego. Dekor. Wincentego Drabika, "Kurier Warszawski" 1926, nr 275; Wykonanie "Świecznika, "Kurier Warszawski" 1926, nr 277; Teatr Narodowy: "W miłosnym labiryncie", kom. w 3 akt. K. Wroczyńskiego. Reż. Kazimierza Kamińskiego, "Kurier Warszawski" 1926, nr 317; Teatr Polski: "Zaczarowana królewna", baśń w 4 akt. Or-Ota. Reż. Konst. Tatarkiewicza, "Kurier Warszawski" 1926, nr 349; Zagadnienia i spory. Obecny repertuaru teatrów warszawskich, "Kurier Warszawski" 1927, nr 15; Z Teatru: Teatr Mały: "Powrót do grzechu", komedia w 3 akt. Stefana Kiedrzyńskiego. Reż. p. Karola Borowskiego. Dekor. S. Śliwińskiego), "Kurier Warszawski" 1927, nr 32; ["Walka" St. Krzywoszewskiego], "Kurier Warszawski" 1928, nr 70; "Nie trzeba się niczemu dziwić!": komedia w 3 aktach . Kiedrzyńskiego], ], "Kurier Warszawski" 1927, nr 88; ["Miłość bez grosza": komedia w 3 aktach St. Kiedrzyńskiego], ], "Kurier Warszawski" 1929, nr 54; ["Powrót do grzechu": komedia w 3 aktach St. Kiedrzyńskiego], "Kurier Warszawski" 1928, nr 32; ["Para nie para": komedia w 3 aktach Z. Kaweckiego], "Kurier Warszawski" 1929, nr 209, 211; ["Pod falami": sztuka w 4 aktach J.A. Hertza], "Kurier Warszawski" 1931, nr 114; ["Szczęście od jutra": komedia w 3 aktach St. Kiedrzyńskiego], "Kurier Warszawski" 1932, nr 23; ["Miłość panieńska: sztuka w 4 aktach M. Kuncewiczowej], "Kurier Warszawski" 1932, nr 126; ;["Dramat Kaliny": trzy sceny z prozy życia Z. Kaweckiego], ], "Kurier Warszawski" 1933, nr 70; ["Cudnik i S-ka": sztuka w 3 aktach St. Kiedrzyńskiego], "Kurier Warszawski" 1935, nr 49; ["Raz się tylko żyje": komedia w 3 aktach St. Kiedrzyńskiego], "Kurier Warszawski" 1936, nr 48; ["Gałązka rozmarynu": widowisko w 5 obrazach Z. Nowakowskiego], "Kurier Warszawski" 1937, nr 311; ["Pensjonat we dworze" komedia St. Kiedrzyńskiego], "Kurier Warszawski" 1939, nr 106; ["Koleżanki": komedia w 3 aktach St. Krzywoszewskiego], "Kurier Warszawski" 1939, nr 143; Korzeniowski - Europejczyk ( Po premierze "Imienia albo majątku", [Warszawa, Teatr Polski], "Odnowa" 1946, nr 6; G.B. Shaw: "Uczeń diabła" w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, "Ilustrowany Kurier Polski" 1947, nr 47; "Wilki w nocy" [Toruń Teatr Ziemi Pomorskiej], Ilustrowany Kurier Polski" 1947, nr 316; A Tokajew: "Konkurenci". [T. Polski w Bydgoszczy], "Ilustrowany Kurier Polski"1951, nr 307; Recenzja teatralna utworów Stanisława Moniuszki, "Od A do Z" 1952, nr 44; Magazyn mód" I. Kryłowa w Państwowym Teatrze Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy, "Ilustrowany Kurier Polski" 1953, nr 199; ["Balladyna" J. Słowackiego , Teatr Studio PWST w Warszawie], "Teatr" 1954, nr 9; Recenzja "Aszantki" W. Perzyńskiego [Teatr Narodowy w Warszawie], "Teatr i Film" 1957, nr 4; ["Dzika kaczka" H. Ibsena, Teatr Poezji w Krakowie], "Teatr i Film" 1957, nr 6;
Artykuły
O Słowackim i o nas, "Młodość" 1898; Jan August Kisielewski- portret piórem [o dramaturgu], "Młodość" 1900, nr 8; Wrażenia literackie: "Wesele" Wyspiańskiego", "Głos" 1900, nr 14; O idealnym i nieidealnym teatrze. I., "Głos" 1900, nr 40; Aktorzy i publiczność warszawska. II., "Głos" 1900 nr 41; Dramat Konczyńskiego "Otchłań". O sztuce plotkarskiej. III., "Głos" 1900, nr 45; I idealnym i nieidealnym teatrze IV, "Głos" 1900, nr 52; Publiczność krakowska i publiczność artystyczna, "Słowo Polskie" 1901, nr 279;
Zapowiedź wystawienia "Syna Królewskiego" - analiza dramatu, "Czas" 1905, nr 250; Reforma krytyki, "Świat" 1907, nr 40; Teatr angielski [cykl artykułów], "Czas" 1907, nr 126, 127, 128; Teatr Nowrwida, "Czas" 1908, nr 127-129; Metamorfozy "Cyda", "Sfinks"1908, t.1; Dialog o upadku sztuki aktorskiej, "Museion" 1911, z.1; Estetyka Zygmunta Krasińskiego, "Museion" 1912, z. 2, 3Jan z Marnowa, Dwudziestolecie teatru lwowskiego, "Tygodnik Ilustrowany" 1913, nr 44; Z pola krytyki, "Czas" 1913, nr 559; Recenzje teatralne Boy'a, "Rzeczpospolita" 1920, nr 2; Pod ostrym kątem. Teatry na Pomorzu, "Rzeczpospolita" 1922, nr 265; 266; Mieczysław Frenkiel. (W przeddzień jego pracy na scenie), "Kurier Warszawski" 1927, nr 17; Kotarbiński jako dyrektor teatru, "Kurier Warszawski" 1928, nr 295; [Jan z Marnowa], Amatorzy i ochotnicy, "Ilustrowany Kurier Polski" 1946, nr 96; Ludwik Solski, "Ilustrowany Kurier Polski" 1946, nr 12; Od teatralizacji do treści wewnętrznej, "Ilustrowany Kurier Polski" 1946, nr 1; Witold Noskowski, "Życie Literackie" 1947, nr 7/8; Karol Adwentowicz, "Łódź Teatralna" 1946/1947, nr 8; Aleksander Rodziewicz, "Arkana" 1947, nr 1/2; Nie z jednego pieca [o Stefanie Krzywoszewskim], Ilustrowany Kurier Polski" 1948, nr 32; Teatry pomorskie w sezonie 1947/1948, "Teatr" 1948, nr 3-5; Don Kichot w kontuszu, "Ilustrowany Kurier Polski" 1950, nr 355; O inscenizacji "Powrotu posła", "Ilustrowany Kurier Polski" 1951, nr 16; O Aleksandrze Rodziewiczu - jubileusz 35-lecia pracy artystycznej, "Ilustrowany Kurier Polski" 1951, nr 14; U kolebki "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego, [dzieje prapremiery], "Pamiętnik Teatralny" 1953, nr 4; Leszczyński Jerzy o aktorstwie, "Teatr" 1952, nr 11; [Trzciński Teofil], "Teatr" 1953, nr 4; [Szurmiej Szymon - charakterystyka gry aktorskiej], "Teatr" 1953, nr 20; O kostiumologię żywą, "Teatr" 1954, nr 20; Aura teatrów poznańskich, "Teatr" 1954, nr 7;
Z zagadnień magazynu mód, "Teatr" 1953, nr 24; Świat aktorskich moich czasów (fragm.) Setne rocznice aktorskie [ A. Gostyńska, S. Nowicki, W Wojdałowicz, R. Żelazowski], "Teatr" 1955, nr 9; Jubileusz 80-lecia pracy, [L. Solski], Ilustrowany Kurier Polski" 1954, nr 68; Jakubowska Zofia wspomnienie pośmiertne, "Teatr" 1955, nr 14;; Świat aktorskich moich czasów (fragm.), Szkic o Modrzejewskiej Helenie, "Pomorze" 1955, z.2;Pamiętniki (fragm.), "Teatr" 1956, nr 7; Zapolska wyśniona i Zapolska z krwi i kości, "Teatr" 1956, nr 19; Ibsen i ibsenizm, "Teatr" 1956, nr 23, 24, [Życie i dzieła; Dzieła i człowiek]; Józef Karbowski, "Teatr" 1956, nr 13;Następca Żółkowskiego [Frenkiel Mieczysław], "Teatr" 1956, nr 15/16; Ojciec realizmu scenicznego [Rapacki Wincenty], "Pomorze" 1956, nr 1; Dwaj legendarni aktorzy polscy (fragm. drukującego się dzieła "Świat aktorski moich czasów"), "Pomorze" 1956, z.6; Wyspiański w dniu swoim powszednim, "Teatr i Film" 1957, nr 12, 13; Moje najstarsze wspomnienia teatralne, "Pomorze" 1957, nr 2; [Adwentowicz], wspomnienie, "Teatr i Film" 1957, nr 10; Świat aktorski moich czasów (fragm.). Indywidualność twórcza Wojciecha Brydzińskiego, "Teatr" 1957, nr 2; Emigracyjne Modrzejewsiana, "Pamiętnik Teatralny" 1957, nr 1; Wiosna Osterwy, "Teatr i Film" 1957, nr 2, O Romanie Władysławie [sprostowanie do art. J. Leszczyńskiego: Wł. Roman aktor z bożej łaski], "Teatr" 1957, nr 2; Zofia Wierzejewska, "Teatr i Film" 1957, nr 8; [Lubowski Edward], "Teatr" 1958, nr 22; W temperaturze swych dzieł [o Wyspiańskim], "Teatr i Film" 1958, nr 6; Dwaj komediopisarze jako dwie figury komiczne [o Kazimierzu Zalewskim], "Teatr i Film" 1958, nr 22; Świat aktorski moich czasów (fragm.), [o Dobrzańskich], "Teatr i Film" 1958, nr 7, "Teatr" 1958, nr 13; [Jaroszyński Leon], "Ilustrowany Kurier Polski" 1958, nr 70; [Pawlikowski Tadeusz], "Teatr" 1958, nr 19; [Irena Solska], "Teatr" 1958, nr 9; Reymonta kariera w teatrze i cyrku, "Teatr" 1959, nr 18; Jaroszyński Leon, "Teatr" 1959, nr 24; [O mianowaniu teatru krakowskiego im. J. Słowackiego], "Teatr" 1961, nr 5;[O Ćwiklińskiej], "Listy Teatru Polskiego" 1960, nr 27-40; 1961, nr 41-54; Legenda S [Ludwika Solskiego], "Pamiętnik Teatralny" 1960, nr 16, 29; Mały pan z laseczką [o Tadeuszu Pawlikowskim], "Teatr" 1961, nr 23; "Tygodnik Powszechny" 1961, nr 50; I uczciwie i nic nie kosztowało (kartki z pamiętnika, [Z przeszłości teatru], "Teatr" 1961, nr 25; ;O sobie i teatrze, "Gazeta Pomorska" 1961, nr 155W stulecie urodzin Tadeusza Pawlikowskiego, "Teatr" 1962, nr 3; Wspomnienie pośmiertne [Karol Frycz], "Teatr" 1963, nr 20; Walewski czy Wyspiański (1), ( w związku z premierą "Wesela" w Teatrze Powszechnym w reż. Hanuszkiewicza), "Teatr" 1964, nr 1; Walewski czy Wyspiański (2), "Teatr" 1964, nr 2; [oddziaływanie na siebie teatru i widowni], "Dialog" 1964, nr 3; Atutowy as Pawlikowskiego, [o Władysławie Romanie]"Teatr" 1964, nr 18;
Varia:
Mechanizm legendy/ praca T. Frenkla pt. "Ostatni kawał Bolesława Leszczyńskiego", "Kronika Polski i Świata" 1938, nr 43; Dramat Lwa Tołstoja " Władca mroku", "Młodość" 1900, z. IV-V; Dramaty Gorkiego, "Słowo" 1903, nr 124
Bibliografia przedmiotowa
Adama Grzymała-Siedlecki. W 70-lecie pracy twórczej, Kraków 1966; L. Choromański: A.G.-S. (Z cyklu: Sylwetki krytyków), "Prawda" 1913, nr 28/29; E. Csató: Świat aktorski G-S, "Dialog" 1966, nr 1; Z. Dębicki: A.G-S., (w:) tegoż, Portrety, seria II, Warszawa 1928; L. Eustachiewicz: Dziewięćdziesiąt lat G-S., "Dialog" 1965, nr 1; B. Frankowska: Wstęp . Recenzent "Kuriera Warszawskiego"(w:) Adama Grzymała Siedlecki: Z teatrów warszawskich 1926 - 1939, Warszawa 1972; J. Iwaszkiewicz: Grzymała, "Twórczość" 1967, nr 4 ; S. Józefowicz: A.G.-S. jako krytyk międzywojenny, "Życie i Myśl" 1969, nr 4: J. Konieczny: Adam Grzymała-Siedlecki. Życie i twórczość, Bydgoszcz 1981; A. Kruk: Adam Grzymała-Siedlecki - człowiek teatru, praca doktorska, maszynopis BUŁ; J.Mierz: Kraków teatralny i muzyczny, "Tygodnik Ilustrowany "Nasz Kraj" 1906, z. 10, s.21-23; R. Nowak: "Świat aktorski moich czasów" G.-S., "Notatnik Teatralny" 1991, nr1; M. Rusinek: W hołdzie Artyście i Pisarzowi, "Kultura" 1967, nr 7; J. Szymkiewicz: Adam Grzymała-Siedlecki o sobie i teatrze, "Gazeta Pomorska", "Spojrzenia", 1961, nr 155; Z. Żabicki: O krytyce G.-S. - impresje, "Dialog" 1967, nr 4.
Oprac. Dorota Fox
