Autorzy

PIRANDELLO Luigi
(ur. 28 czerwca 1867, Agrygent na Sycylii, Włochy - zm. 10 grudnia 1936, Rzym, Włochy)
Dramaturg, powieściopisarz i nowelista. Przyszedł na świat na Sycylii, w domu zwanym "Villa del Caso" (Willa Przypadku), w którym jego rodzina schroniła się w czasie epidemii cholery. W przyszłości przemianuje nazwę domu, przestawiając zaledwie jedną literę, na "Villa del Caos" (Willa Chaosu), co bardziej odpowiadać będzie jego poglądom. Jego ojciec był właścicielem kopalni siarki. W młodości Luigi pomagał mu w zarządzaniu przedsiębiorstwem.
Pierwszy tomik wierszy Pirandella ukazał się w 1889 roku. Nosił tytuł "Radosny ból" i zawierał utwory pisane od szesnastego roku życia. Była to poezja przesycona pesymizmem, wynikającym głównie z zerwanego narzeczeństwa z kuzynką Liną. W tym samym czasie Pirandello przeniósł się z uniwersytetu w Rzymie na uniwersytet w Bonn, gdzie zyskał tytuł doktora za rozprawę o dialekcie okolic Agrygentu.
W czasie studiów w Niemczech zafascynował się filozofią Schopenhauera. Tłumaczył "Elegie rzymskie" Goethego i wzorując się na nich, napisał własne "Elegie nadreńskie". Wydał też drugi tomik poezji, zadedykowany niemieckiej studentce Jenny Schultz-Lander, w której się wówczas zakochał. Ponieważ klimat Nadrenii mu nie służył, wrócił do Rzymu, gdzie szybko przyjęty został przez środowisko literackie i zadebiutował jako prozaik powieścią "Wykluczona" (1893). Rok później ożenił się z córką wspólnika swego ojca, Marią Antoniettą Portulano oraz opublikował zbiór nowel "Romanse bez miłości" i poemat "Pier Gudro". W 1897 roku Pirandello rozpoczął pracę jako nauczyciel języka i literatury w żeńskiej szkole pedagogicznej. Rok później założył wspólnie z przyjaciółmi czasopismo literackie "Ariel", w którym zamieścił swoją pierwszą sztukę zatytułowaną "Epilog", wystawioną dopiero po dwunastu latach jako "Kleszcze".
W 1903 roku osunięcie się ziemi zniszczyło kopalnię siarki, która stanowiła cały kapitał rodzinny. Wiadomość ta wpędziła żonę Pirandella w chorobę nerwową, która z czasem będzie się pogłębiać. Pozbawiony środków do życia pisarz musiał utrzymać żonę i trójkę dzieci, udzielając prywatnych lekcji i pisząc teksty dla czasopism. W tym czasie rozpoczął pracę nad powieścią "Nieboszczyk Maciej Pascal", której niemiecki przekład w 1905 roku przyniósł mu międzynarodową sławę. To ironiczna opowieść o człowieku, który upozorował własną śmierć, aby wyrwać się społecznym konwencjom. Powieść ta była pierwszym utworem, w którym ujawniły się cechy "pirandellizmu". Naczelnym jego problemem była sprawa osobowości. Człowiek nie zna sam siebie i nie znają go inni - twierdził Pirandello. Każdy z nas jest inny w różnych momentach swojego życia i każdy widzi go inaczej. Wszystkie te obrazy nie dają się zespolić w jedną całość, czyli w ludzką tożsamość. Próby zdarcia masek, które przylegają do naszych twarzy, kończą się zawsze niepowodzeniem, gdyż człowiek nie może być sobą - osiąga ten cel tylko wtedy, gdy popada w szaleństwo.
W roku 1909 Pirandello wydał powieść "Starzy i młodzi", a rok później, za namową dyrektora "Teatro minimo" Nino Martoglio, zabrał się poważnie za działalność dramatopisarską i 9 grudnia 1910 roku zadebiutował w rzymskim Teatro Metastatio jednoaktówką "Lumie di Sicilia" oraz dramatem "Kleszcze". W latach następnych publikował sporo nowel, powieści i dramatów. Kiedy te ostatnie nie odniosły spodziewanych sukcesów, postanowił w 1916 roku zrezygnować z pracy dla teatru, ale za namową dyrektora Martoglio zmienił zdanie. Rok później spektakle Pirandella otrzymały wiele pozytywnych recenzji i pisarz ze zdwojoną energią zabrał się do pracy, często przerabiając swoje utwory prozaiczne na sceniczne. Nie było roku, by nie odbywała się kolejna premiera jego sztuki. W 1920 roku ogromnym powodzeniem cieszyła się jego komedia "Żeby wszystko było jak należy" oraz dramat "Jak przedtem, lepiej niż przedtem". 10 maja 1921 roku w Rzymie odbyła się prapremiera "Sześciu postaci scenicznych w poszukiwaniu autora". Przedstawienie skończyło się kompletną klęską: widzowie tupali, gwizdali i krzyczeli "Bolszewik!". W roku następnym ten sam spektakl wystawiony w Londynie zapoczątkował międzynarodową karierę Pirandella-dramaturga. Ten programowy dla twórczości autora utwór opowiadał o niemożności wyrażenia w dziele sztuki istotnej treści przeżycia.
W 1922 roku odbyła się w Mediolanie prapremiera dramatu "Henryk IV", którą wielu krytyków uznało za najwybitniejsze dzieło sceniczne Pirandella. Z dnia na dzień dramaturg stał się coraz bardziej popularny i grywany niemal na całym świecie: w Brazylii, USA, Polsce, Japonii. Powstały adaptacje filmowe jego sztuk. W 1924 roku napisał swoją ostatnią powieść "Jeden, nikt i sto tysięcy". Rok później objął kierownictwo artystyczne nowopowstałego Teatro d'Arte di Roma, założonego między innymi przez jego syna Stefana. Zespół, wystawiając sztuki Ramuza, Jewreinowa, De Stefaniego, a przede wszystkim samego Pirandella, odniósł szereg głośnych sukcesów w Anglii, Francji, Niemczech, Argentynie i Brazylii. Szczególną popularnością cieszyły się dramaty Pirandella: "Tak jest, jak się państwu zdaje" (1917), "Każdy na swój sposób" (1924) i "Dziś wieczorem improwizujemy" (1929). W 1930 roku pisarz został zaproszony do Hollywood w związku z ekranizacją jego sztuki "Jaką mnie pragniesz" z Gretą Garbo w roli głównej.
Pasmo sukcesów uwieńczyła w 1934 roku literacka Nagroda Nobla przyznana dramaturgowi za "twórczą śmiałość i wynalazczość w odrodzeniu sztuki dramaturgicznej i scenicznej". Pirandello zmarł dwa lata później na zapalenie płuc. Był wówczas u szczytu sławy. Zawsze apolityczny, w swoim testamencie - co wzbudziło wściekłość Mussoliniego - zakazał urządzania podczas pogrzebu jakichkolwiek manifestacji politycznych.
Wybitny krytyk teatralny Martin Esslin porównywał rolę Pirandella w historii teatru do tej, którą w fizyce odegrał Albert Einstein. Inny krytyk, Giusseppe Padellaro pisał: "Słowem, gdy pełni przerażenia odnosimy wrażenie, że nie istnieje ani prawda, fałsz, ani cnota, ani grzech, mamy na ustach przymiotnik "pirandellowski"; jest dowód, iż odkrywcą tego posępnego świata, przez którego mglistą gęstwinę nie przedrze się nigdy promień słońca, był Pirandello".