Artykuły

Rzeczą teatru jest nie tylko skłaniać widza do poważnej refleksji, wzruszać, ale także bawić. Pamiętając o tej ostatniej powinności, opolska scena dramatyczna przygotowała jako swoją czwartą już w bieżącym sezonie premierą propozycję repertuarową w najlżejszym gatunku. Jest nią starofrancuska farsa "Mistrz Piotr Pathelin" napisana około 1470 r. przez anonimowe go autora.

O właściwościach famy pomieszczono w Wielkiej Encyklopedii PWN taką oto informację: Jest to odmiana komedii oparta na błahych konfliktach, posługująca się środkami komizmu sytuacyjnego, elementami błazenady. karykatury i groteski. W odróżnieniu od komedii charakterów i komedii obyczajów - farsa opiera się całkowicie na żywej akcji pozbawionej intelektualnego pogłębienia, obfitującej w sytuacje komiczno-pantomimiczne, mające na celu wyłącznie wywołanie żywiołowego śmiechu na widowni.

No tak, ale humor się starzeje. Czy ten sprzed ponad pięciuset lat trafi do dzisiejszej publiczności? Czy "Mistrz Piotr Pathelin" nie stał się już jedynie szacownym zabytkiem literatury. Zwracam się z tym pytaniem do reżyserki spektaklu - EWY GILEWSKIEJ.

- Ludzie w średniowieczu, mimo ciężkich warunków życia, umieli się bawić. Nam także potrzebny jest te raz taki humor - prosty, jędrny, relaksujący. Wszystkie postaci tej farsy są negatywne. Istna parada oszustów i złodziei. Nie ma tu więc pouczania, mentorstwa. Tak utwór, jak i spektakl zostały pomyślane - zgodnie z prawidłami gatunku - jako czysta rozrywka.

"Mistrz Piotr Pathelin" to jedno z arcydzieł średniowiecznej literatury dramatycznej. Jakie się przechowały do naszych czasów, a arcydzieła się nie starzeją. Farsie francuskiego Anonima świeżych barw przydał wspaniały przekład Adama Polewki z 1938 r. Autor sławnego, wystawianego w krakowskim Barbakanie widowiska "Igrce w gród walą" przeniósł akcję sztuki do Krakowa, dla języka oryginału znalazł odpowiednik w stylizowanej staropolszczyźnie z autentycznym średniowiecznym słownictwem. W znakomicie spolszczonym tekście nie utraciły wartości zwarte dialogi, dowcip sytuacyjny.

- Czy dopiero przekład Polewki utorował temu dziełu drogę na polskie sceny?

- Prawdopodobnie "Mistrz Piotr Pathelin" grany był w Polsce przez jarmarczne teatry w okresie renesansu. W ciągu późniejszych wieków sztuka średniowiecznego Anonima ewoluowała, rozbudowywano jej wątki, dopisywano sceny, aktualizując fabułą i treść.

- Jakie było założenie opolskiej inscenizacji?

- Posłużyłam się konwencją teatru w teatrze. Przedstawienie odgrywa podczas hucznie obchodzonego "świata błaznów" jarmarczna trupa komediantów. Publiczność jest ulokowana, celem jej możliwie najbliższego kontaktu z aktorami, na scenie. Stwarza to warunki odbioru spektaklu sprzyjające wciągnięciu widza w zabawę. Muzyką wykonuje na żywo kapela, do której pozyskaliśmy jednego zawodowego instrumentalistą, grającego na oboju i rożku angielskim. Towarzyszący mu aktorzy grają na prostych instrumentach - dzwonkach, bębnie, flecie, lutni.

Pierwszy raz reżyserująca w Opolu Ewa Gilewska jest absolwentką wydziału reżyserii krakowskiej PWST. Po ukończonych w 1982 r. studiach współpracowała z teatrami Łodzi, Białegostoku, Wałbrzycha, Krakowa, Rzeszowa i Bielska-Białej, realizując m.in. "Ożenek" Gogola, "Chorego z urojenia" Moliera, "Smoka" Szwarca i bajki dla dziecięcej widowni. Z Opola jedzie do Łodzi, gdzie w prowadzonym przez Bogdana Huasakowskiego Teatrze im. S. Jaracza ma reżyserować "Mężczyznę" Zapolskiej.

Współrealizatorami "Mistrza Piotra Pathelin" są Paweł Vogler - scenografia, Krzysztof Kuplowski - muzyka i Jacek Tomasik - ruch sceniczny. Obsadę aktorską spektaklu tworzą; Grzegorz Minkiewicz (Pathelia), Andrzej Czernik (Wilhelmina), Jerzy Senator (Sukiennik), Bohdan Gierszanin (Sędzia), Jan Kocem (Pasterz), oraz Dolores Rajzer, Ewa Batycka, Jerzy Batycki, Adam Kowalski i Bogdan Michalewski (Błazny).

P.S. W tekście mojej zamieszczonej tydzień temu w Magazynie "TO", rozmowy z bułgarskim reżyserem Michaiłem Sabewem znalazł się błąd. Miało być: Dni dramaturgii Bułgarskiej, a byto: Radzieckiej. Za przeoczenie w maszynopisie tego oczywistego błędu przepraszam.