Janosiki czasów Tarantino
"Jánošík Janosik Jánošík" w reż. Łukasza Kosa, Jakuba Krofty i Ondreja Spiśaka Teatru Lalka w Warszawie, Divadlo Drak z Czech i Starego Divadla ze Słowacji na VII Warszawskim Pałacu Teatralnym. Pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej Stołecznej.
Na tegorocznym siódmym już Warszawskim Pałacu Teatralnym najbardziej elektryzującym wydarzeniem był niewątpliwie polsko-czesko-słowacki spektakl " Jánošík Janosik Jánošík".
Właśnie zakończył się najważniejszy warszawski przegląd teatralny dla dzieci i młodzieży. Grand Prix - nagrodę publiczności - zdobył spektakl Opolskiego Teatru Lalki i Aktora inu Alojzego Smolki "O mniejszych braciszkach św. Franciszka" [na zdjęciu]. Ale tegoroczna, siódma edycja Warszawskiego Pałacu Teatralnego przejdzie do historii teatrów lalkowych zapewne z innego powodu. Gospodarze - warszawski Teatr Lalka - wspólnie z zaprzyjaźnionymi teatrami z Czech i Słowacji pokazali poza konkursem oryginalny teatralny projekt poświęcony postaci słynnego zbója z tatrzańskiego pogranicza.
Montaż trzech przedstawień (koprodukcja warszawskiego Teatru Lalka, Divadlo Drak - Hradec Kralovć i Starego Divadla z Nitry) przygotowanych niezależnie przez Łukasza Kosa, Jakuba Kroftę i Ondreja Spiśaka dał szansę na konfronatację naszych narodowych słabości, sentymentów i przywar.
Przedstawienie opowiada o tym, skąd biorą się bohaterowie i do czego właściwie są nam potrzebni. Wszystko to przy dźwiękach ostrej muzyki gitarowej (Adam Świtała), tradycyjnego śpiewu ludowego, znanych motywów filmowych, rapu i hip-hopu, wśród bud jarmarcznych i drewnianych kukieł, z elementami śledztwa reporterskiego i "Mad Maxa". Potrójne, ponadgraniczne szaleństwo. Czesi, bawiąc się konwencją "wycieczka szkolna w muzeum pamięci Janosika", rozprawili się z własnym kompleksem narodu sympatycznego, słynącego z komedii, za to pozbawionego heroicznych kart w historii. Nie mają swojego Muzeum Powstania Warszawskiego, mogą za to postawić bukiet chryzantem przed upozowanym na ikonę portretem Janosika. Krążąc wokół sceny w amerykańskich dresach, robią zdjęcia komórkami, podglądają, jak pozostałe zespoły realizują swoje awanturnicze, pełne akcji scenariusze. Gdy tylko wpakują się w kłopoty - zawsze znajdzie się ktoś, kto ich osłoni i odciągnie na właściwą odległość odjądra wydarzeń. Słowakom śnią się romantyczne szekspirowskie wizje z piorunami, wiedźmami i zmysłową aurą tajemnicy. Tradycyjne stroje i instrumenty
zostają zaprzęgnięte do magicznych rytuałów pokazujących źródła odwagi i pożądania, walki dobra ze złem oraz uniwersalnej, archetypicznej mądrości ludu. Nie zabrakło nawet teatru politycznego " Janosikowych czasów". W budzie z kukiełkami słowacka trupa odgrywa ostrą, przaśną farsę przeciw wyzyskowi. "Pacynkowi dysydenci" płacą za to autentycznymi represjami ze strony pachołków Murgrabiego.
Równie autentyczne jest męczeństwo polskiego Janosika (Łukasz Kos). Zaczyna się od parodii filmów detektywistycznych z elementami kryminałów Chandlera, scenami z "Łowcy androidów" czy "Kill BiU". Płatny morderca (Mariusz Laskowski) mający schwytać zbójnika między jednym a drugim wymachem rzeźnickiego haka sporządza portret psychologiczny ściganego. W wizji lokalnej pomogą mu barany. Odstawiając jarmarczny show, doniosą o społecznym i ekonomicznym podłożu bohatera. Kos połączył komiksowy, popkulturowy rys z tradycyjną stylistyką ar-chaiczno-ekspresjonistyczną. Jego "słowiański Robin Hood" mógłby równie dobrze pojawić się w komiksie co na rycinach Zofii Stryjeńskiej. Gdy na końcu zawiśnie na haku jak świątek nie będzie już kliszą z kryminału, ale kolejnym z polskich bohaterów męczenników. Słowacki kuzyn zaśpiewa mu balladę, Czesi zrobią zdjęcie. Narodowe części przenikają się i komentują. Muzyka porywa. Różnice językowe nie mają znaczenia. Zabawa, śmiech i powaga wzajemnie się napędzają. Etno, retro, Tarantino. Każdy ma takiego bohatera, jaki mu się śni
