Sztuka zginania karku
Jan Klata przeniósł akcję komedii Gogola do Polski czasów gierkowskiej propagandy sukcesu
"Śmieszno i straszno na tym świecie" - pisał Nikołaj Gogol w listach. Taką też wymowę ma jego gorzka komedia, ukazująca skorumpowanych urzędników z prowincji, drżących przed przyjezdnym, który wyda im się ważniejszy w służbowej hierarchii. Zasady postępowania tej minispołeczności są dawno ustalone. Tego, kto "nie podług rangi bierze", trzeba mocniej chwycić za twarz. O sukcesie przedstawienia Klaty zadecydowała odwaga w doborze środków. Umieszczenie akcji w PRL czasów gierkowskich - z jej rachitycznymi meblościankami, zdobycznym papierem w rolkach i nostalgicznymi przebojami Gotta czy Laskowskiego - w niczym nie umniejszyło ducha sztuki, gdzie śmiech i groza idą pospołu. Przeciwnie, Klata pokazał, że pod warstwą obyczajowej komedii jest to dramat zniewolenia i upodlenia przez system - obojętne carski czy socjalistyczny - sprzyjający indolencji, zakłamaniu, donosicielstwu, korupcji. Impulsywnego Horodniczego gra Wiesław Cichy, groźny i arogancki wobec podwładnych, spętany strachem i uległy w obliczu wyższej szarży. Chlestakowa, niefrasobliwego utracjusza, doskonale uosabia Hubert Zduniak. Warto obserwować intrygujący pojedynek obu mężczyzn, jednostek równie chytrych, co zastraszonych. Ewelina Paszke-Lowitsch okazała się znakomitą żoną Horodniczego. Szczególnie, gdy prawi morały córce Karolinie Adamczyk, która przyłapała rodzicielkę na niedwuznacznym sam na sam z Chlestakowem.
Przedstawienie, którego premiera odbyła się w wałbrzyskim Teatrze Dramatycznym w 2003 r., okazało się jednym z najciekawszych debiutów reżyserskich ostatnich lat. Teraz doczekało się telewizyjnej wersji. Tego widowiska nie wolno przegapić.
