Artykuły

Ponad 400 polskich artystów i animatorów kultury w liście do premiera Donalda Tuska protestuje przeciw cięciom budżetu na kulturę; apeluje o umożliwienie wszystkim - zgodnie z art. 73 Konstytucji - korzystania z dóbr kultury i uczestnictwa w kulturze współczesnej.

List nadesłała do PAP w czwartek Beata Chmiel z Rady Programowej Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, reprezentująca też Obywatelskie Forum Dostępu do Książki.

Twórcy protestują przeciwko cięciom nakładów na kulturę i edukację w Ustawie budżetowej na rok 2010 i deklarują, że w nadchodzących wyborach będą domagać się "od kandydatów na prezydenta, posłów i radnych przedstawienia programu działań w sprawie kultury i edukacji w Polsce".

"Polski nie stać na ignorowanie kwestii dostępu do kultury - czytamy w liście twórców do premiera. - Po 20 latach należy wreszcie wstrzymać procesy grożące społeczną zapaścią, a do tego prowadzą zaniechania klasy politycznej i drastyczne oszczędności na edukacji i kulturze wbrew modelowi nowoczesnego państwa. Jesteśmy szóstą unijną gospodarką (PKB liczone według parytetu siły nabywczej), ale nakłady Państwa na kulturę per capita sytuują nas na przedostatnim miejscu. Mamy prawo oczekiwać, by zlikwidowanie tej dysproporcji stało się ambicją Pańskiego gabinetu".

Twórcy apelują do premiera o jak najszybszą zmianę w zasadach finansowania kultury i edukacji kulturalnej w Polsce. Chodzi im m.in. o przeznaczenie 1 proc. budżetu na kulturę do dyspozycji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; zmianę przepisów skarbowych, tak by 1 proc. z odpisów CIT (podatek dochodowy od osób prawnych - przyp. PAP) i PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych - przyp. PAP) mógł być przekazywany na cele kulturalne i edukacyjne oraz o utrzymanie stałego, zapisanego w ustawie procentu na kulturę z podatku od gier losowych i zakładów wzajemnych.

Sygnatariusze listu domagają się też powołania komitetu składającego się z przedstawicieli rządu - w tym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Nauki, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Pracy, Kancelarii Premiera oraz reprezentantów instytucji kultury, organizacji pozarządowych i porozumienia Obywatele Kultury - który "natychmiast podejmie prace zmierzające do powstrzymania regresu cywilizacyjnego i działania na rzecz rozwoju kapitału intelektualnego w Polsce w perspektywie najbliższych 20 lat".

W swym apelu twórcy zwracają uwagę na konieczność zwiększenia przejrzystości procedur i procesu stanowienia prawa, a zwłaszcza o prowadzenie otwartych konsultacji społecznych; przejrzyste zasady dysponowania środkami publicznymi oraz obsadzania stanowisk dyrektorskich w instytucjach publicznych.

Ich zdaniem, przywrócenie kultury do życia publicznego w Polsce wymaga wprowadzenia do systemu szkolnictwa edukacji medialnej i kulturowej, będącej "fundamentem, na którym można budować twórcze, aktywne i obywatelskie postawy nowoczesnego społeczeństwa".

Ponadto sygnatariusze listu domagają się "przeprowadzenia badań na temat stanu kultury i roli tego sektora w gospodarce. Badania takie nie były prowadzone w Polsce od 20 lat, a wedle szacunków kultura generuje ok. 4-5 proc PKB".

Wśród podpisanych są znani artyści i animatorzy kultury, m.in. rzeźbiarka Magdalena Abakanowicz, pisarz Jacek Bocheński, poetka Julia Hartwig, aktorka Krystyna Janda, historyk literatury Maria Janion, reżyser teatralny Krystian Lupa, reżyser filmowy Marcel Łoziński, poetka Wisława Szymborska, reżyser teatralny Krzysztof Warlikowski, poeta i dramaturg Tadeusz Różewicz, reżyser Wojciech Marczewski, kompozytor i dyrygent Krzysztof Penderecki, malarz, rysownik Wilhelm Sasnal, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Piotr Piotrowski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Zofia Gołubiew, reżyser Borys Lankosz.

Pod listem swoje podpisy złożyli też przedstawiciele organizacji, stowarzyszeń twórczych i powstałych po Kongresie Kultury w 2009 r. forów obywatelskich.