Manekiny z lamusa
"Bal manekinów" w reż. Ryszarda Majora w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Pisze Mirosław Baran w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.
"Bal manekinów" w reżyserii Ryszarda Majora - najnowsza premiera Teatru Wybrzeże - to spektakl przeraźliwie i irytująco archaiczny. Paradoksalnie jego najciekawszym i najbardziej ożywczym elementem jest tekst Brunona Jasieńskiego sprzed 80 lat.
Raz w roku, nocą, manekiny uciekają z witryn wystaw i urządzają wspólny bal. Na jedną z takich imprez trafia przypadkiem Paul Ribandel, socjalistyczny poseł. Manekiny, bojąc się odkrycia ich tajemnicy, obcinają człowiekowi głowę. Jeden z nich nakłada ją na barki i tak "przebrany" wyrusza na toczący się równolegle bal śmietanki finansowej kraju...
Brzmi interesująco? Niestety - to, co widzimy na dużej scenie Wybrzeża, interesujące już nie jest. Spektakl w reżyserii Ryszarda Majora całkowicie pogrąża przeraźliwie archaiczna i nieciekawa inscenizacja. Kuleje tu praktycznie wszystko: od mało zajmującej scenografii Jakuba Krechowicza (otwarte szafy z ubraniami lub klubowe bary), poprzez wyjęty żywcem rodem z innej epoki ruch sceniczny (aktorzy wygłaszając kwestie kręcą się wokół własnej osi lub kreślą trójkąty; drobią dwa kroki w prawo, by wypowiedzieć zdanie i dwa w lewo, aby wygłosić następne), po niezamierzenie komiczne efekty dźwiękowe (puszczone z taśmy, głośne uderzenia szpicruty lub spoliczkowania bohatera).
Spektakl otwiera popis niczym z "Tańca z gwiazdami" - występ czterech zawodowych par tanecznych. Ich obecność szkodzi tylko spektaklowi: bez sensu wirują przez całe widowisko pomiędzy aktorami, co tylko podkreśla mniejsze umiejętności taneczne tych ostatnich. Poza tym prawie cały "Bal manekinów" to utrzymane w jednostajnym rytmie, zupełnie niepotrzebne wejścia i zejścia aktorów, ogrywane niczym kilkadziesiąt lat temu. Na dodatek reżyser uparł się być szalenie dokładnym; co - przy jednoczesnym braku fantazji - niepotrzebnie komplikuje sytuacje sceniczne. (...)
Gdy do tego dodamy piosenki, na dodatek puszczone z playbacku - mamy spektakl, który prawdopodobnie nie zrobiłby furory pół wieku temu. (...)
Szkoda aktorów męczących się w tym spektaklu. Bo, biorąc pod uwagę możliwe pole do popisu, dali z siebie w "Balu manekinów" sporo. Całe widowisko - pomimo obecności na scenie aż dwudziestu trzech aktorów Wybrzeża, statystów i tancerzy - ciągnie jednak Mirosław Baka. Jako Paul Ribandel jest on pewny siebie, efektowny i lekko autoironiczny.
Najbardziej jednak w inscenizacji sztuki Jasieńskiego szkoda potencjału tkwiącego w samym tekście. Bo - pomimo nieudolności twórców oraz blisko ośmiu dekad, które minęły od jego powstania - zabrzmiał on niezwykle świeżo; może stanowić podstawę teatru jak najbardziej aktualnego, dotykającego współczesnych problemów. Jednak reżyser nie dołożył do tej kąśliwej satyry na "błędy i wypaczenia" demokracji nic od siebie, nie próbował nawet odnieść tekstu do dzisiejszej sytuacji. Co więcej - sceny przepełnione komizmem ledwo wywołują tu lekki uśmiech.
(...) Bezlitosna, swojsko brzmiąca satyra na kulejącą i skorumpowaną demokrację; wołanie o obronę praw pracowników i pytania o intencje osób, które chęć ich obrony deklarują - te pomysły fabularne i idee, silnie obecne w sztuce Jasieńskiego, powinny wcisnąć widza w fotel. Jednak niemożliwe jest to przy takim spektaklu, jakim jest realizacja Majora - widowisku szalenie archaicznym, letnim, bezbarwnym, granym w jednostajnym tempie, pozbawionym autorskiej interpretacji i jakichkolwiek prób odniesienia do dnia dzisiejszego.
Twórcy, zamiast krzyczeć do publiczności, leciutko się uśmiechają; zamiast widza poruszyć, pokazują mu aktorów drepczących w kółko i liczących kroki. Taki teatr szkodzi wszystkim jego twórcom i widzom. Bo ci ostatni następnym razem pewnie wybiorą się do muzeum archeologicznego (z całym szacunkiem dla tego typu instytucji), a nie do teatru.
Całość w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto
