Wariacje na temat "Hamleta"
"Hamlet maszyna" HEINERA MULLERA nigdy jeszcze nie była wystawiona na polskiej scenie w rodzimym wykonaniu. A przecież jej autor jest uznawany za najwybitniejszego po Brechcie współczesnego dramaturga niemieckiego. Jako pierwszy zaczął się zajmować jego twórczością w Polsce warszawski Teatr "Studio". W sobotę zaś odbyła się polska prapremiera "Hamleta maszyny" w Gdańsku, wystawiona przez Teatr "Atelier" - jeden z pierwszych na Wybrzeżu prywatnych zespołów, teatr "offu", który działa poza oficjalnym, instytucjonalnym "obiegiem".
"Die Hamletmaschine" przetłumaczył JACEK S. BURAS, autor wystawianej poprzednio przez "Atelier" "Gwiazdy za murem". Ostatnio poważnie zajął się twórczością Heinera Mullera przygotowując do druku przekład zbioru dramatów tegoż autora. "Hamlet maszyna" nie jest właściwie dramatem, ale antydramatem. Powstała w 1979 roku i .natychmiast odniosła ogromny sukces w Niemczech i nie tylko. Autor dwukrotnie sam ją reżyserował i jak twierdził, żadna z tych, ani żadna inna realizacja, którą oglądał nie jest właściwą interpretacją tej sztuki.
ANDRE HUBNER pomysłodawca, dyrektor i reżyser Studia Dramatycznego "Atelier" potraktował przygotowanie tej sztuki jako rodzaj warsztatów dla młodego zespołu, korzystając z pomocy SUSANNE SCHULTZ i OTTOMARA WAGNERA z RFN - asystentów samego Heinera Mullera. Dramat składa się z pięciu aktów, zapisanych na sześciu stronach maszynopisu. Jest wariacją nieco groteskową i ironiczną na temat "Hamleta". W zamyśle Mullera ma to być komedia. Happening Andre Hubnera na pewno nią nie jest.
Sobotni spektakl odbył się w Komputer Studio Kajkowski w Sopocie, czyli w pomieszczeniach biurowych, a nie stricte teatralnych, co nie było zapewne celowym zamierzeniem artystycznym, ale smutną koniecznością (brak lokalu). Niestety nie pomogło to sztuce ani aktorom w sensie artystycznym, ale za to - finansowym. Oglądali go bowiem juniorzy gospodarki z Kilonii, zaproszeni przez sponsora "Atelier" - polskiego juniora gospodarki Ryszarda Kajkowskiego. Jest on założycielem Fundacji Art 2000, która w bardzo szerokim programie działalności ma między innymi opieką sponsorską nad Teatrem "Atelier". Kilku sponsorów pozyskał również zespół wśród widzów sobotniego spektaklu.
Reżyser pragnął poszerzyć, czy raczej otworzyć przestrzeń teatralną przez użycie projekcji wideo. Niestety posługując się techniką u nas dostępną uzyskuje efekt odwrotny: rozbicie jeszcze nie osiągniętego nastroju. Scenografia składa się z wanny - tam głównie przesiaduje aktor grający Hamleta (IRENEUSZ ROSIŃSKI). Palą się znicze. Na kupce dzieł Lenina stoi emaliowany nocnik. Na ścianie portret kobiety oświetlony kolorowymi żarówkami. Postaci spektaklu to aktorzy grający role: Ofelii (CELINA MUZA - gościnnie), matki Hamleta (IZABELA GULBIERZ), suflerki (KAMILA PLATTA), Horacego (MAREK RICHTER) i Widmo-Claudiusza (JAROSŁAW DĄBROWSKI - gościnnie). Od strony aktorskiej poziom przedstawienia był bardzo wyrównany, poprawny. Andre Hubner podjął się niezwykle trudnego zadania - przedstawienia swojej wizji "Hamleta maszyny". To co obejrzeliśmy w sobotę jest zapewne jedną z wielu możliwych, wynikających z tekstu interpretacji. Trudno jednak traktować to jako pełny i skończony spektakl teatralny. Ten młody reżyser i aktor niemieckiego pochodzenia dokonał próby przedstawienia buntu przeciw kulturze mieszczańskiej, tabu i konsumpcji w sposób trochę obrazoburczy, ale nie bardzo szokujący (znamy podobną konwencję w teatrze Wiśniewskiego). Niemniej spektakl wywołał na dwóch pokazach przedpremierowych w klubie "Żak" bardzo kontrowersyjne opinie i wyzwolił spontaniczne reakcje widowni.
Prapremiera polska "Hamleta maszyny" Heinera Mullera, która odbyła się W sobotę, była zarazem ostatnim przedstawieniem. Teatr "Atelier" nie ma bowiem siedziby.
