Kotlety swiętego Franciszka
Tytuł wystawianej w Teatrze Dramatycznym opery Stefana Themersona "Święty Franciszek i wilk Gubbio" przywołuje na pamięć cudowne nawrócenie żarłocznego wilka. Podtytuł "kotlety świętego Franciszka" dopowiada, że autor miast tworzyć panegiryk poddaje surowej ocenie postulat świętości w świecie, w którym rozgrywa się niezmiennie biologiczny dramat mięsożerności.
Te arcypoważne treści znalazły swój wyraz w stworzonym przez Themersona, gatunku opery semantycznej. W teorii "zbudowana ze słów i ich znaczeń", w praktyce jest wyśpiewaną parodią naukowego wywodu i przypomina powiastkę filozoficzną. Nie wyczerpuje to oczywiście bogactwa utworu Themerosona i reżyser przedstawienia Jarosław Ostaszkiewicz, by nadać mu kształt, korzysta z wielu teatralnych konwencji. Stąd częsta gra "przeciw" tekstowi ujęta w poetyce teatru absurdu, a osadzona w "pudle" a la Janusz Wiśniewski, sekwencja o potrzebie synowskiej wdzięczności dla ojca. Niestety, bogactwo pomysłów inscenizatorskich w niezamierzony sposób prowadzi do chaosu i zamiast wspomagać wokalne popisy aktorów, obnaża ich przeciętny poziom. Autor wspaniałej muzyki, Maciej Błażewicz, dyryguje z orkiestrowego kanału właściwie tylko półplaybackiem.
Akt drugi przynosi zmianę dekoracji i postaci. Ojciec przeistacza się w wilka - właściciela rzeźni, Franciszek w świętego, a mocno nadwątlone ściany domu w rynek zamknięty podkową renesansowej kolumnady. Klasycznie zrytmizowana przestrzeń przywraca harmonię świata, ale ten porządek jest tylko pozorny. Finałowa scena rozgrywa się w białej jak trup, wyłożonej kaflami rzeźni. Czytelna atmosfera świata stanowi jednocześnie komentarz operowej przypowieści. Świętość nie może być alternatywą dla pustego żołądka, a jeśli tak, to nie istnieje zawarty w tytule wybór. "Bo ktoś musi być zabity, aby zmazać grzech głodu" śpiewa nad pokonanym Franciszkiem sceptyczny chór.
Stefan Themerson "Święty Franciszek i wilk z Gubbio albo kotlety świętego Franciszka", reż. J. Ostaszkiewicz, scen. G. Małecki, muz. M. Błażewicz, Teatr Dramatyczny w Warszawie.
