Artykuły

18 września minęła 70 rocznica śmierci Stanisława Ignacego Witkiewicza. Z tej okazji TVP Kultura w październikowe wtorki przypomni spektakle Teatru TV oparte na twórczości i biografii tego awangardowego artysty.

6.10 godz. 20

"Staś" Jerzego Jarockiego. Reż. Gustaw Holoubek 94'

Sztuka Jerzego Jarockiego, wykorzystuje listy Stanisława Witkiewicza do syna i autobiograficzną powieść Witkacego "622 upadki Bunga". Dialogi, występujące postaci oraz przedstawione sytuacje są prawdziwe. Autor ukazuje skomplikowane związki ojca z synem, ich konflikty - inne rozumienie sztuki, inne poglądy polityczne i mimo różnic silne związki Witkacego z ojcem. Centralną postacią i narratorem opowieści o młodym Witkacym, o latach, w których kształtowała się jego osobowość, jest jego ojciec. Osobowość syna kształtowała się w wyniku eksperymentu wychowawczego, jakiemu został poddany - nauka w domu bez szkolnego rygoru, lekcje udzielane przez najwybitniejszych uniwersyteckich profesorów, swobodny rozwój talentów, atmosfera wypełnionego sławami i ciekawymi gośćmi domu. Stanisław Witkiewicz uznaje za główne w życiu i w sztuce dążenie do zbudowania własnej, odrębnej indywidualności. Ociec i syn toczą spór właśnie o drogi do indywidualności. W roli Witkiewicza-ojca: Gustaw Holoubek, Stasia Witkacego zagrał Marek Kondrat.

13.10 godz. 20

"Sonata B" Witkacego. Reż. Andrzej Dziuk 65'

Premiera "Sonaty b" miała miejsce w Teatrze im. St. I. Witkiewicza w Zakopanem w styczniu 1989 roku Realizacja telewizyjna to powrót do spektaklu, który z pewnością należał do najważniejszych przedstawień Andrzeja Dziuka. "Sonata b" dzieje się w Mordowarze u stóp góry Czikla, w salonie Babci Julii, w "metafizycznej dziurze", będącej schronieniem dla ludzi wierzących w sztukę, filozofię, tradycję. Sztuka w fabularnej warstwie opowiada historię Nowego Fausta, którym jest kompozytor Istvan, szukający natchnienia dla swojej muzyki. Zawiera on pakt z diabłem w nadziei na twórcze spełnienie, ale diabeł może tylko niszczyć, a nie tworzyć. Witkacy pisał, że "piekielne pomysły działają na zmysły, a dusza gdzieś skryta nikt o nią nie pyta". "Sonata b", jak twierdzi jej reżyser, pyta właśnie o duszę. To fascynujący dramat wyboru pomiędzy życiem a sztuką.

20.10 godz.20

"Tak zwana ludzkość w obłędzie" wg Witkacego. Reż. Jerzy Grzegorzewski 61'

Telewizyjna wersja sztuki, której premiera odbyła się w Starym Teatrze im. H. Modrzejewskiej w Krakowie w 1992 r. "Tak zwana ludzkość w obłędzie" to tytuł ostatniej zaginionej sztuki Witkiewicza. Przedstawienie jest próbą rekonstrukcji sztuki poprzez Witkiewiczowskie postaci, motywy, obsesje, fragmenty powieści oraz manifesty. W spektaklu Jerzego Grzegorzewskiego wystąpiła plejada krakowskich aktorów, m.in. Jan Nowicki, Jerzy Trela, Jerzy Bińczycki, Anna Dymna, Dorota Segda.

27.10 godz. 20

"Pożegnanie jesieni" wg Witkacego. Reż. Mariusz Treliński 98'

Filmowa adaptacja powieści Witkacego. Debiutancki utwór Mariusza Trelińskiego do dziś uchodzi za najlepszą ekranizację prozy autora "Szewców". Reżyserowi udało się dzięki ogromnej wrażliwości plastycznej zakląć w ruchome obrazy obsesyjne motywy twórczości Witkacego. Jest więc w jego filmie katastroficzno-dekadencki klimat; jest orgiastyczny i perwersyjny erotyzm, jest także lęk przed duchowym upadkiem cywilizacji, objawiającym się zanikiem wolności jednostki i potrzeb metafizycznych. Groteska i surrealistyczny humor mieszają się z nieco błazeńskim, lecz autentycznym tragizmem, przy czym im dłużej trwa film, tym częściej dochodzi do głosu ten drugi. Poczynaniom bohaterów towarzyszy, tak znamienna dla Witkacego, aura niesamowitości. Duża w tym zasługa aktorów, odtwarzających pierwszoplanowe role, zwłaszcza Marii Pakulnis (demoniczna Hela Bertz), Jana Frycza (Bazakbal) i Jana Peszka (Łohoyski). Dzieło Trelińskiego uhonorowano Nagrodą im. Andrzeja Munka za najlepszy debiut roku w kategorii reżyserskiej i operatorskiej, dodatkowo przyznano też wyróżnienia za najlepszą scenografię i kostiumy.