Ukontentowanie intelektem
W "Arii na tysiąc głosów" Henryka Bardijewskiego znajdziemy szesnaście jednoaktówek z ostatnich 20 lat, nierzadko nagradzanych. Wszystkie doczekały się premier w Teatrze Polskiego Radia, niektóre również na scenach oraz na antenach zagranicznych radiofonii - o zbiorze dramatów Henryka Bardijewskiego pisze Janusz R. Kowalczyk w Rzeczpospolitej.
Aż dziw bierze, że polskie teatry, poszukujące dramaturgii odzwierciedlającej ducha naszych czasów, tak rzadko sięgają po te przekorne teksty. Przyczyna, podejrzewam, leży w ich niedużym rozmiarze, przez co nie wytrzymują konkurencji z pełnospektaklowymi utworami Mrożka, Różewicza czy Głowackiego. Z kolei czyni je to niezastąpionymi dla zespołów nieprofesjonalnych, zwłaszcza młodzieżowych. Sztuki Bardijewskiego to świetnie zakomponowane współczesne "powiastki moralne", w których nie brak gorzkiej refleksji nad przywarami ludzkiej natury, czyniącej nasz świat tak trudnym do zniesienia. Autor ma wspaniałe, groteskowe poczucie humoru, co pozwala mu przyglądać się naszej rzeczywistości z właściwego, satyrycznego dystansu. Jego inteligenccy bohaterowie bronią się ironicznym stosunkiem do trudnych do zaakceptowania, choć coraz powszechniejszych zjawisk, praktyk, obyczajów i zachowań. Kunsztownie zakomponowane dialogi toczą się gładko, z wdziękiem: "mój dowcip potęguje się w łożu, a ukontentowanie intelektem dobrze jest utrwalić ukontentowaniem ciała" ("Przyzwolenie"). Albo: "Rodzaj męski, jestem o to spokojny, przetrwa nie tylko w gramatyce" ("Tercet") czy: "W naszych czasach prawda ma naturę posępną. To raczej kłamstwa bywają wesołe". I riposta partnera: "Widzę, że pan lubi tak mówić, żeby słowa miały znaczenie. Nie każdy może sobie na to pozwolić. Większość mówi, żeby mówić, a nie żeby coś powiedzieć. Dobrze mówię?" ("Skrzyżowanie"). Dobrze.
Henryk Bardijewski "Aria na tysiąc głosów", seria: Polska Dramaturgia Współczesna. Agencja Edytorska Ezop, Warszawa 2004.
