Teatry są pełne
- Umacniają się nowe ośrodki, jak Wałbrzych Piotra Kruszczyńskiego, Gdańsk Macieja Nowaka, Radom Odważny. Inne teatry odzyskują dawną parę: Teatr Współczesny we Wrocławiu Krystyny Meissner, Polski w Poznaniu prowadzony przez Pawła Szkotaka, słychać o Opolu, Legnicy, w Toruniu powstaje znakomity "Ślub". Pospolite teatralne ruszenie - o polskim teatrze roku 2004 pisze Piotr Gruszczyński.
Najważniejsze przeżycia teatralne minionego roku? Na pewno "Niedokończony utwór na aktora" według "Mewy" Czechowa połączony ze "Sztuką hiszpańską" Rezy w reżyserii Krystiana Lupy w Teatrze Dramatycznym w Warszawie i "Makbet" Warlikowskiego wystawiony w Hanowerze. Do tego "Wolf" Alain Platela z Brukseli, "Nora" i "Woyzeck" Ostermeiera pokazane w Awinionie. Jeszcze , ,Niewina" Pawła Miśkiewicza ze Starego Teatru w Krakowie i ,,H." Jana Klaty wystawiony w Stoczni Gdańskiej przez Teatr Wybrzeże. Oniryczny "Tlen" Aleksandry Koniecznej, pokazany w ramach Terenu Warszawa. I gdyby jeszcze rok trochę rozciągnąć, to "Gry" Redbada Klynstry z Teatru Współczesnego we Wrocławiu. Pomieszały się polskie i niepolskie, ale wszystkie europejskie.
O każdym z tych przedstawień pisałem w "TP", nie będę się więc powtarzał. Pora na wnioski natury ogólnej. Myślę, że był to rok dla polskiego teatru w dużej mierze przełomowy. Dlaczego? Teatr w Polsce przeszedł już etap gwałtownej przemiany i w tej chwili zaczyna tworzyć nowy kanon. Znamienne są dwa spektakle starych mistrzów: ,Błądzenie" Jerzego Jarockiego i "Makbet" Andrzeja Wajdy. Zakorzenione w dawnym warsztacie i języku, stanowią odrębną kategorię, mimo wspaniałych pomysłów nie do końca współgrają z dzisiejszą wrażliwością widzów, nie zagrzewają do gorącej dyskusji, którą twórcy ci do niedawna wywoływali każdym spektaklem. Z drugiej strony "młodsi zdolniejsi" powoli zajmują pozycję mistrzów. Nowy język teatralny oparty o krytyczny dyskurs z rzeczywistością rozpowszechnia się. Warszawa traci swą teatralną niepowtarzalność. Umacniają się nowe ośrodki, jak Wałbrzych Piotra Kruszczyńskiego, Gdańsk Macieja Nowaka, Radom Odważny. Inne teatry odzyskują dawną parę: Teatr Współczesny we Wrocławiu Krystyny Meissner, Polski w Poznaniu prowadzony przez Pawła Szkotaka, słychać o Opolu, Legnicy, w Toruniu powstaje znakomity "Ślub". Pospolite teatralne ruszenie. Teatr Narodowy uruchamia Laboratorium, w którym bada możliwości nowej dramaturgii. Narodowy jeszcze ciągle miota się, ale wytrwale pracuje nad nowym- obliczem. Nawet najbardziej konserwatywne sceny odpalają swoje offy.
Polski teatr odnosi sukcesy za granicą. Najbardziej spektakularny to podróż"Dybuka" Warlikowskiego na szacowny festiwal Brooklyńskiej Akademii Muzycznej w Nowym Jorku. Rozmaitości, przechrzczone na TR, grają zresztą więcej na świecie niż w Warszawie. Nowe premiery dopiero za kilka miesięcy. Krytycy walczą na śmierć i życie, spektaklem ogniskującym spór był w tym sezonie "Ryszard II" Andrzeja Seweryna. Powstaje nowe teatralne pismo "Foyer", które ma być popularnym magazynem teatralnym. Pierwsze numery próbują zanegować dorobek nowego polskiego teatru. Na szczęście jesienią zmienia się naczelny. Wojna toczy się o teatr tradycyjny. Jego orędownicy domagają się szacunku dla przedstawień realizowanych "po bożemu". Probierzem jakości jest nagość. Jeśli ktoś się w spektaklu rozbiera, przedstawienie jest złe. Cała ta argumentacja stanowi złośliwe symulakrum. Przedmiot walki właściwie nie istnieje. Nowy teatr umacnia swoją podmiotowość. Znamienna jest ankieta wśród piętnastu krytyków na piętnastolecie odzyskania wolności w miesięczniku "Teatr"; trudno znaleźć bardziej skrajne opinie. "Notatnik Teatralny" publikuje zeszyt poświęcony najmłodszej fali reżyserów teatralnych.
Można się nudzić na pojedynczych spektaklach, jak zawsze powstaje więcej przedstawień złych niż udanych. Ale nie można nudzić się w polskim teatrze. Jest żywy i dyskursywny, co zdaje się doceniać publiczność. Teatry są pełne.
Na zdjęciu: "... córka Fizdejki" w reż. Jana Klaty w Teatrze im. Szaniawskiego w Wałbrzychu.
