Artykuły

Jerzy Grotowski przywiązywał znaczenie do tego, by człowiek był istotą działającą, poszukującą wspólnoty z innymi oraz zespoloną ze światem przyrody. Pragnął, byśmy na nowo nawiązali kontakt z naturalnym środowiskiem zerwany przez cywilizację. Niepokoiły go ludzka hałaśliwość, niezdolność do wewnętrznej ciszy wobec potęgi drzew, czy gwiazd - przypomina Maria Szyszkowska w Trybunie.

W nadmiarze telewizyjnego chaosu informacyjnego znika wiele wiadomości o istotnym znaczeniu. Otóż okazuje się, że ten rok organizacja UNESCO, zrzeszająca 193 państwa, ogłosiła Rokiem Jerzego Grotowskiego. Wiąże się to z 10. rocznicą śmierci tego wielkiego reformatora teatru. Stworzony przez niego w czasach PRL teatr Laboratorium miał światową renomę. Naruszał utrwalone konwencje teatralne oraz miał głęboki sens psychoterapeutyczny. W latach siedemdziesiątych Grotowski organizował we Wrocławiu spektakle parateatralne wyprzedzając swoje czasy. Pragnął wyrywać ludzi z izolacji. Niepokoiło go, że mieszkamy w mieszkaniach niczym w klatkach, zamknięci w małych kręgach rodzinnych z włączonym telewizorem, nieczuli na los sąsiadów, a także osób nieznanych nam bliżej z imienia i nazwiska. Wtedy nie mówiło się jeszcze o globalizacji. Odczucie Grotowskiego, że każdy z nas jest zespolony z całą ludzkością, było czymś prekursorskim. Miała na niego wpływ myśl Dalekiego Wschodu.

W Starej Prochowni, teatrze Wojciecha Siemiona - zamkniętym, niestety, po 1989 r. - w dwóch salkach zagnieździło się Laboratorium Higieny Psychicznej. Kierował nim prof. Kazimierz Dąbrowski, zaś inicjatorem tej instytucji był właśnie Jerzy Grotowski. Udzielaliśmy tam porad ludziom zdrowym, ale zagubionym. Dziś jest ich znacznie więcej. Na przykład, przychodzili malarze i poeci zaniepokojeni własną niemocą twórczą. Pojawiały się panie pogrążone w stanie depresji z powodu rozpadu małżeństwa, lub częściej z racji tego, że ich dorosłe dzieci opuściły dom rodzinny. Odczuwając pustkę przychodziły z prośbą o pomoc w odnalezieniu utraconego sensu życia.

Jerzy Grotowski przywiązywał znaczenie do tego, by człowiek był istotą działającą, poszukującą wspólnoty z innymi oraz zespoloną ze światem przyrody. Pragnął, byśmy na nowo nawiązali kontakt z naturalnym środowiskiem zerwany przez cywilizację. Niepokoiły go ludzka hałaśliwość, niezdolność do wewnętrznej ciszy wobec potęgi drzew, czy gwiazd. Głęboko filozoficzne było jego pragnienie, by człowiek nauczył się trwać w teraźniejszości zamiast rozpamiętywać przeszłość i wyrywać się ku przyszłości. Zwracał słusznie uwagę na to, że w codziennym życiu mamy wykształcone pewne automatyzmy postępowania. One często przeszkadzają w dotarciu do tego, co w człowieku autentyczne.

Słynne " Przedsięwzięcie Góra" z 1977 r., które zorganizował Jerzy Grotowski, jak i inne spektakle z lat wcześniejszych i późniejszych, nie straciło nic na swojej aktualności. Byłoby jeszcze bardziej potrzebne dziś niż wtedy, bowiem dotkliwie brakuje nam obecnie spotkań człowieka z człowiekiem, spotkań w których dochodziłyby do głosu wewnętrzny autentyzm i bezinteresowność. Zakłamanie, sztuczność, które dziś dominują w relacjach międzyjednostkowych i relacjach międzypartyjnych, stanowią rezultat ustroju opartego o rywalizację i dążenie do sukcesu za wszelką cenę.

Na zakończenie dodam, że w przedświąteczny piątek obserwowałam w niewielkim miasteczku procesję. W tym obrzędzie wielkanocnym uczestniczyło wielu mieszkańców. Na ich twarzach malowały się znudzenie, brak uduchowienia i charakterystyczne były niechętne spojrzenia, jakimi obrzucali tych, którzy nie uczestniczyli w obrzędzie. Nie takiej wspólnoty domagał się Jerzy Grotowski. Pragnął, by czerpać radość z zespolenia z innymi.

Mówi się dużo w dniach Wielkanocy o miłości. Stwarza to czasem pozór, że takowa istnieje. Tymczasem brakuje zwykłej życzliwości w kontaktach człowiek - człowiek. Biurokracja i formalne podejście pracowników instytucji mających pomagać człowiekowi stają się źródłem poczucia niesprawiedliwości i bezradności, a nawet tragedii.