Spływ Styksem
Tom Stoppard ma w sobie coś z prymusa. Uwielbia popisywać się wiedzą z rozmaitych dziedzin: "Arkadia", jego przedostatnia sztuka (grana z powodzeniem w gdańskim Wybrzeżu i warszawskim Ateneum) była quasi kryminalną zagadką łączącą zagadkę historyczno-literacką z dyskusją wokół ostatniego twierdzenia Fermata i teorii chaosu. Przynajmniej jednak polski widz z grubsza wiedział, kim był niejaki Byron. Czy ktoś (poza anglistami) będzie wiedział cokolwiek o Alfredzie Edwardzie Housmanie, filologu klasycznym i poecie z przełomu wieków, bohaterze "Wynalazku miłości"? Sztuka zaczyna się świetną sceną: Charonowa łódź uwożąca zakochanego w antyku Housmana spotyka na środku nurtu "trzech panów w łódce nie licząc psa" z powiastki Jerome K. Jerome'a. W inscenizacji przygotowanej przez gdański Teatr Wybrzeże scenograf Paweł Dobrzycki pięknie i mądrze przepuścił ów Styks-Tamizę przez obrys zaśniedziałego greckiego amfiteatru. Cóż, kiedy obiecująco rozpoczęta akcja sztuki rychło grzęźnie w niekończących się wykładach na temat erotyków Propercjusza, a także wikła się w szczegóły życia nic nas nie obchodzącej postaci. Życie Housmana homoseksualisty nie było lekkie pod purytańskimi rządami królowej Wiktorii, ale na ten temat napisano już więcej i ciekawiej, biorąc za temat choćby życie Wilde'a, który zresztą pojawia się epizodycznie i tu. Jego monolog, w wykonaniu Igora Michalskiego, skrywanym dramatyzmem wyłamuje się na chwilę spod naruszonej nudy uczonych wywodów i drętwych dialogów - zapewne scenicznie nie do obrony, choć słabość zespołu aktorskiego liczącej się niegdyś sceny jest zatrważająca. Stoppard to, owszem, ktoś ważny we współczesnej dramaturgii, niemniej nie każdy wytwór jego pióra wart jest wysiłku tłumaczenia i inscenizacji.
