"Rodzina" Antoniego Słonimskiego
Tytuł niewinny, ale sztuką zezwolono zagrać po wojnie dopiero w czasie "solidarnościowej" odwilży. Najsprawniejsza dramaturgicznie z trzech napisanych przez Słonimskiego komedii odniosła w 1933 olbrzymi sukces artystyczny - grali Stefan Jaracz i Stanisława Perzanowska - i kasowy: 108 przedstawień przy kompletach na widowni.
Rzecz dzieje się w podupadłym szlacheckim dworku, do którego niespodziewanie zjeżdżają przedziwne indywidua: goszczony przez rząd polski sowiecki komisarz, hitlerowiec poszukujący świadectwa czystości rasowej swego ojca, prostacki właściciel pralni chemicznej w Warszawie. Na początku sztuki wydaje się, że tytułowa rodzina to właściciele dworku w Lekcicach - lekko zwariowany hrabia Tomasz, jego siostra Lucysia i zarządzająca majątkiem córka Marysia. Wraz z rozwojem wypadków okazuje się jednak, że pojęcie to ulega ciągłemu rozszerzaniu, aż do końcowej konstatacji hrabiego: "W końcu wszyscy jesteśmy jakoś ze sobą spokrewnieni". Cóż się bowiem okazuje: komisarz chlubiący się swym ludowym pochodzeniem, jest nieślubnym synem hrabiego; hitlerowiec, przekonany o swym arystokratycznym pochodzeniu dowiaduje się, że jego ojcem był Żyd Rosenberg i tak dalej. W tej rodzinie nikt nie jest tym, za kogo się uważa.
Słonimski śmieje się ze wszystkiego i wszystkich: z pustoty politycznych frazesów, mętnych postaw filozoficznych rasizmu i komunizmu, wszelkiej maści maniactwa i szowinistycznej schizofrenii. Dowcipny dialog bohaterów zaliczyć można do najcelniejszych w polskiej literaturze. Komu to przeszkadzało? Tym wszystkim, którzy boją się śmiechu z siebie samych. Przedstawienie zostało zarejestrowane ma scenie Teatru Kwadrat w Warszawie niedługo po premierze, w roku 1982. Nie zobaczyli go jednak wtedy telewidzowie. Antenowa prezentacja miała miejsce dopiero pięć lat później, gdy już wolno było uśmiechać się półgębkiem.
Z archiwum Teatru Telewizji:
Antoni Słonimski - "Rodzina". Reżyseria: Edward Dziewoński. Scenografia: Marian Lekoicki. Obsada: EDWARD DZIEWOŃSKI (Tomasz Lekoicki), Aleksandra Karzyńska (Lucysia), Ewa Borowik (Marysia), Włodzimierz Nowak (Hans), Janusz Bylczyński (Rosenberg), Jan Kobuszewski (Wojewoda), Paweł Wawrzecki (Starosta), Włodzimierz Press (Lebenbaum), Alfreda Sarnawska (Lebenbaumowa), Edmund Fidler (Michał), Andrzej Fedorowicz (Kaczulski), Halina Kowalska (Kaczulska) i inni (TV 1, sobota 5 października, godz. 15.15).
