"Popiół i diament"
Sezon teatralny w telewizji inauguruje 23 września (program I, godz. 20.20) "Popiół i diament" - Jerzego Andrzejewskiego. Powieść o trudnych, nieraz zroszonych krwią dniach powstania Polski Ludowej, o zbłąkanej młodzieży, której chęć walki i zapał usiłował wykorzystać dla swych celów wróg- przetrwała próbę czasu dzięki Andrzejewskiemu - mistrzowi obserwacji psychologicznej. Tajemnica popularności tej powieści polega chyba na tym, że mówiła ona odważnie i uczciwie całą prawdę o ludziach z jednej i drugiej strony barykady, nie upraszczała problemów, nie ukrywała klęsk i trudności. Powieść frapuje również dramatopisarzy. W tym roku np. wystawiono "Popiół i diament" w teatrach Poznania, Łodzi i Wrocławia. Sięgnął do niej także Teatr Poniedziałkowy TV, prosząc o dokonanie adaptacji córkę pisarza - Agnieszkę Andrzejewską. Dokonała jej, bez udziału autora, wspólnie z Antonim Liberą. Reżyserii podjął się Zygmunt Hübner.
Adaptacja telewizyjna trzyma się najbardziej oryginału powieści. Pierwszoplanowo eksponuje wątek Maćka Chełmickiego, czyli kompleks praw moralnych i społecznych, w których działali, na przeciwstawnych sobie, wrogich pozycjach: Maciek i Szczuka. Jednocześnie jednak sugestywnie obrazuje szerokie tło społeczne i polityczne wartkich i burzliwych przemian, zachodzących w pierwszych powojennych miesiącach.
Zygmunt Hübner podjął się trudnego zadania. Każdy bowiem czytelnik ma własny obraz powieści. Dochodzi do tego jeszcze film Wajdy, który stanowi przecież pewien wzorzec odczytywania "Popiołu i diamentu". Starano się zrobić przede wszystkim spektakl typowo telewizyjny, a to - siłą rzeczy - zmuszało do poszukiwań innego typu, wyboru i decyzji. W konstrukcji dramaturgicznej i fabularnej świadomie dążono do uniknięcia dyskusji i porównań z filmem, uwydatniając klimat psychologiczno-polityczny utworu, zgodnie z intencjami pisarza. O ile w ekranizacji Wajdy decydującym elementem jest obraz, o tyle w spektaklu telewizyjnym obraz jest raczej skromny, przeważa dialog, który w niektórych partiach byłby nie do pomyślenia w filmie.
Inny jest też telewizyjny Maciek Chełmicki, tak jak inny jest Szczuka, znacznie bardziej wyeksponowany niż w filmie, co jest wierniejsze, bliższe literackiemu pierwowzorowi.
Wykonawstwo trudnych ról powierzono doborowym aktorom: T. Łomnickiemu, K. Kolbergerowi, E. Fettingowi, P. Cieślakowi, E. Żukowskiej, K. Chamiecowi, J. Bukowskiemu, S. Butrymowi, J. Zakrzeńskiemu, M. Kociniakowi, B. Pawlikowi, K. Łubieńskiej, M. Dubrawskiej i innym.
