Bez łatwego pocieszenia
Można powiedzieć, że jest to portret kobiety w chwili największej katastrofy życiowej. Jest to próba uchwycenia przełomowego momentu w życiu człowieka, kiedy od powiedzenia jednego zdania, od uczynienia jednego kroku zależy dalsze nasze życie - mówi Iwona Kempa o reżyserowanych przez siebie w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie "Rozmowach poufnych" Bergmana.
O "Rozmowach poufnych" opowiada Iwona Kempa [na zdjęciu]
Zranieni ludzie, popękane życie - to główne problemy realizowanych przez Panią w Teatrze im. Słowackiego "Rozmów poufnych" Ingmara Bergmana. Czy to są tematy, które najbardziej interesują Parną w teatrze?
- Bardzo, od dłuższego czasu szukam tekstów, które właśnie o tym mówią. I znajduję je
A nie prościej było sięgnąć po fascynujące "Sceny z życia małżeńskiego" Bergmana?
- Niee, właśnie celowo chciałam znaleźć tekst nieznany, a "Rozmowy poufne" to niemal nieznana w Polsce powieść Bergmana, napisana przez niego w 1994 roku. Kiedy przeczytałam ją będąc jeszcze studentką reżyserii, do głowy mi nie przyszło, że zajmę się adaptowaniem tej powieści i realizowaniem światowej prapremiery - wcześniej powstał jedynie film "Zwierzenia intymne" zrealizowany przez Liv Ullmann. Muszę przyznać, że Bergman był jednym z naj ważniejsżych moich reżyserów, jego filmy i scenariusze zawsze mnie poruszały. Równie ważne było dla mnie oglądanie, jak i czytanie Bergmana. Kiedyś bardzo chciałam zrealizować jego "Szepty i krzyki" - niestety, nic z tego nie wyszło.
Wolność, zdrada, przyjaźń, wiara i niejednoznaczność rozstrzygnięć życiowych dylematów...
- Jak to zwykle u Bergmana bywa, jest to zapis rozmów, a więc tekst bardziej do sbchania niż oglądania. W teatrze niewie będzie się działo, widz musi być przygotowany na to, że będzie słuchał. Że obejrzy główną bohaterkę w sześciu sytuacjach z bliskimi jej osobami. Można powiedzieć, że jest to portret kobiety w chwili największej katastrofy życiowej. Jest to próba uchwycenia przełomowego momentu w życiu człowieka, kiedy od powiedzenia jednego zdania, od uczynienia jednego kroku zależy dalsze nasze życie.
Bzy możemy zdradzić ów moment?
- To jest historia wzięta z życia Bergmana, który - podejrzewam - miał obsesję własnej przeszłości i wpływu, jaki na niego wywarł ojciec i matka. Powieść jest próbą rekonstrukcji przez autora fragmentu życia jego rodziców. Tym momentem zwrotnym w powieści jest ujawnienie przez bohaterkę, a - tym samym matkę Bergmana, faktu zdradzania przez nią jego ojca. Powiedzenie prawdy i tego konsekwencje - to temat naszego spektaklu. Sytuacja duchowa, emocjonalna i uczuciowa tej kobiety interesuje autora najbardziej. Bardzo ważne w "Rozmowach poufnych" jest to, że historia niespełnionej miłości i nieudanego małżeństwa, które dla dwojga ludzi staje się piekłem, obnaża katastrofę na wszelkich możliwych płaszczyznach. Dotyka również płaszczyzny duchowej. Nasza bohaterka traci wiarę, zadaje sobie pytania o istnienie Boga, sens ludzkiego życia. Okoliczności, w jakich rozgrywa się ta historia, są także bardzo ważne: Anna, podobnie jak matka Bergmana, jest żoną pastora i zdradza go również z przyszłym pastorem. Tak więc ta perspektywa duchowości i obracania się w kręgu osób zaangażowanych religijnie, wplątanie w romans Pana Boga - to bardzo ważne okoliczności.
Z pozoru ta historia wydaje się opowieścią o banalnym romansie, jakich w literaturze setki...
- A jednak, jak to u Bergmana, wielość perspektyw w ujęciu nawet dobrze znanego problemu nadaje temu tekstowi najwyższy wymiar. "Rozmowy" pokazują rozpad człowieka, zawalenie życia we wszystkich jego wymiarach, również w tym najważniejszym - duchowym.
Obejrzymy spektakl o roztrzaskanej miłości?
- Tak, choć miłości właściwie w nim nie ma. Jest tęsknota do niej, jest próba przeżycia jej, ale tak naprawdę miłość okazuje się nieporozumieniem, a powrotu do małżeństwa już nie ma. Ono pozornie trwa, ale jest wypalone i martwe.
Jak sądzę nie wyjdziemy z tego przedstawienia w najlepszych nastrojach?
- Tak to już bywa u Bergmana. On nie daje łatwego pocieszenia.
