Artykuły

W Teatrze Rampa dziś premiera komedii z Elżbietą Jodłowską w roli głównej.

Żydowska matka po pierwsze bardzo kocha swoje dzieci. Po drugie jest zaborcza, nadopiekuńcza i stanowcza. Po trzecie łatwo się denerwuje, gdy coś się dzieje wbrew jej pomysłom. Żydowska matka dla syna widzi wyłącznie karierę lekarza lub prawnika. I nie akceptuje żadnego partnera córki - chyba że jest bajecznie bogaty...

Stereotyp nadopiekuńczej matki, która najchętniej kierowałaby życiem swojej rodziny i dzieci aż do śmierci, jest niezwykle popularny w kulturze żydowskiej i amerykańskiej, co najmniej od lat 20. ubiegłego stulecia.

Napisana w latach 60. książka "How to Be a Jewish Mother" Dana Greenberga stała się bestsellerem, podobnie jak słynny "Kompleks Portnoya" Philipa Rotha, gdzie jedną z głównych postaci jest właśnie żydowska matka. Francuski psychoanalityk Paul Fuks sięgnął właśnie po powieść Greenberga i na jej podstawie napisał sztukę "Jak stać się żydowską matką w dziesięć praktycznych lekcji". Decyzja okazała się strzałem w dziesiątkę: grały ją teatry na całym świecie - od Brazylii przez Francję i Wielką Brytanię aż do Izraela. Wszędzie cieszyła się wielką popularnością. - We Francji grało ją kilkanaście teatrów! - mówi Jan Prochyra, dyrektor teatru Rampa i reżyser, który jako pierwszy w Polsce postanowił wziąć na warsztat ten tekst.

- To świetnie napisana komedia. Jest w niej wiele mądrości i trochę sentymentu - uważa reżyser. Oto bowiem Daniel, młody mężczyzna (Leszek Abrahamowicz), ma wygłosić na uniwersytecie inauguracyjny wykład. Na sali spostrzegą jednak swoją matkę. W jednej chwili zmienia zdanie i zamierza zebranej publiczności dać dziesięć praktycznych lekcji, jak stać się żydowską matką. Od tego momentu śledzić będziemy powszednie dni pewnej zwyczajnej rodziny, w której prym wiedzie zaborcza matka.

Wiele sytuacji podobnych do przedstawio-nychw sztuce odnajdziemy w naszym życiu. - Wszyscy uczą się rodzicielstwa dopiero na własnych błędach - mówi aktorka. Tak więc przedstawienie będzie bawić, ale może też mieć pewne walory edukacyjne. - Może ktoś po wyjściu z teatru pomyśli, że można inaczej podchodzić do dzieci, nie tylko nakazami, zakazami i wścibstwem - zastanawia się Jan Prochyra.

Jednak natychmiast zapewnia, że spektakl ma jednak charakter rozrywkowy. - Rzecz poświęcona jest przede wszystkim temu, żeby człowiek przyszedł, odsapnął, szczerze się pośmiał i pomyślał od czasu do czasu. To nie jest głupia komedia.

Ten spektakl to także zabawa konwencją: reżyser akcję umieścił w kolorowych latach 60., a więc czasach Marilyn Monroe i Elvisa Presleya. Nie zabraknie takich odniesień w scenografii, kostiumach, fryzurach.

Paul Fuks "Jak stać się żydowską matką w dziesięć praktycznych lekcji" teatr Rampa, reż. Jan Prochyra, wyst. Elżbieta Jodłowską. Agnieszka Fajhauer, Leszek Abrahamowicz premiera: 8.02 bilety: 25-40 zł www.teatr-rampa.pl

Macierzyństwo to trudna sztuka

Z Elżbietą Jodłowską rozmawia Paulina Sygnatowicz

Kim jest żydowska matka?

- To matka zaborcza i nadopiekuńcza, która czasami wpada w szał z niewiedzy, jak ma postąpić. W swoim mniemaniu zachowuje się racjonalnie, choć w rzeczywistości tak nie jest, zabrania dzieciom wielu rzeczy albo robi wszystko, aby je chronić, choć one tej ochrony wcale nie potrzebują, bo tak naprawdę nic im nie grozi. Tak naprawdę każdy odnajdzie tu kawałek swojego życia, swoją matkę, babcię, ale także i siebie samego...

Pani odnalazła w sobie te cechy?

- Jestem matką syna i córki. Córka ma już 32 lata, syn 20 i faktycznie zauważyłam u siebie ten syndrom. Popełniałam wiele błędów, wpadałam w panikę. Ale staram się nie ingerować w ich życie prywatne.

W naukę owszem, bo zależało mi, aby wyrosły na porządnych ludzi. I to się udało.

Jak się zatem przed tymi negatywnymi zachowaniami uchronić?

- Nikt z nas wcześniej nie uczy się rodzicielstwa, a to bardzo trudna sztuka. Każdy ma w rezultacie różne problemy z tego wynikające, którym chyba nie jesteśmy w stanie wcześniej zapobiec.

Czy sztuka w Teatrze Rampa w takim razie może być chociaż przestrogą?

- Przedstawienie pokazuje konkretne przykłady, mamy nadzieję, że skłaniające do myślenia. Nie daje jednak konkretnych recept, jak rozwiązywać takie problemy. Jeszcze się taki nie urodził, który by tych wszystkich błędów wychowawczych nie popełniał.

Elżbieta Jodłowską (ur. 1947 r.) Karierę rozpoczynała w studenckim kabarecie w warszawskim klubie Stodoła. Tam też ujawnił się jej talent komediowy. Występowała z Bogdanem Smoleniem, grała u Krzysztofa Jaślara, aż w końcu zdecydowała się wyjechać za ocean. Do kraju wróciła w roku 1996 i wraz z Bożeną Dykiel oraz KrystynąSienkiewicz stworzyła "Babski kabaret". Jest autorką spektaklu "Klimakterium i... już", który stał się przebojem teatru Rampa.