TVP. "Słowo honoru" - premiera Sceny Faktu TVP
"Słowo honoru" to kolejna po "Ince" i "Górze Góry" propozycja Sceny Faktu Teatru Telewizji. Podobnie jak "Inka" rozgrywa się w pierwszych latach po zakończenie II wojny światowej, w okresie, kiedy polscy komuniści pod nadzorem NKWD bezlitośnie rozprawiali się z podziemiem.
W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej przysięgam, że będę wiernie i nieugięcie stała na straży honoru Polski... Scena przysięgi, składanej w 1940 roku przez kobiety zaangażowane w działalność konspiracyjną na wierność Państwu Podziemnemu, powtarza się w spektaklu kilkakrotnie, jak refren. Znajdują się w niej również słowa: "...zwycięstwo będzie Twoją nagrodą, zdrada karana jest śmiercią". Składała ją także Emilia Malessa, bohaterka dokumentalnego dramatu Krzysztofa Zaleskiego i Pawła Wieczorkiewicza. Przypomina je sobie w najbardziej dramatycznych momentach swojego życia, w chwilach kiedy musiała dokonywać niełatwych wyborów. W samotności, zdana tylko na siebie. W poczuciu odpowiedzialności za swoich współtowarzyszy z poakowskiej konspiracji.
Powojenny dramat AK
Emilia Malessa w czasie niemieckiej okupacji pełniła niezwykle ważną funkcję w Armii Krajowej. Była organizatorką i dowódcą Komórki Łączności Zagranicznej AK i przez całą wojnę stała na jej czele. To dzięki niej i pracy jej łączników mnóstwo cennych materiałów wywiadowczych trafiało do aliantów z okupowanej przez hitlerowców Polski. Klęska nazistów nie przyniosła wolności, bo władzę z pomocą Sowietów przejęli komuniści. To dla wielu żołnierzy AK oznaczało katastrofę. Pomoc z Zachodu nie nadchodziła, gasło oczekiwanie na III wojnę światową. Rosło przekonanie, że alianci sprzedali Polskę Stalinowi. Wielu zwątpiło w sens zbrojnego oporu,
Przedstawienie Krzysztofa Zaleskiego, podobnie jak wcześniejsze premiery Sceny Faktu Teatru TV, w niemal sensacyjnej formie przybliża ważne i mało znane epizody z dziejów antykomunistycznego ruchu oporu. Scenariusz oparty wyłącznie na faktach został starannie udokumentowany. Spektakl rozpoczyna się w momencie, kiedy trwają aresztowania ludzi podziemia, a służby bezpieczeństwa rozpracowują struktury antykomunistycznego zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Wielu z tych, którzy chcą uniknąć więzienia, nadal pozostaje w konspiracji. Emilia Malessa po rozwiązaniu AK kontynuuje działalność w WiN-ie. Usiłuje odbudować nowe drogi przerzutowe na Zachód, co staje się zadaniem coraz trudniejszym. Nie ukrywa jednak przed swoim szefem, płk. Rzepeckim, że wkrótce chce wycofać się z konspiracji. Zanim do tego dojdzie, "Marysia", bo taki nosi konspiracyjny pseudonim, zostaje aresztowana. Trafia do więzienia przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie, gdzie przesłuchuje ją sam Józef Różański, wysoki funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. To od jego nazwiska wziął się termin "różańszczyzna", oznaczający system stalinowskich metod śledczych, preparowania dowodów i fingowania procesów sądowych.
Honor ubeka
Malessa oczywiście nie mogła wiedzieć, kim naprawdę był przesłuchujący ją oficer. W jej wypadku nie stosował tortur i bicia. Dla niego była zbyt cennym nabytkiem, by nie spróbował wykorzystać pozycji, jaką zajmowała w organizacji, w próbie ujawnienia pozostających w konspiracji członków podziemia. Mówi o dobru Polski, które wymaga współpracy wszystkich, którzy walczyli z faszyzmem, zapewnia, że ujawniający się szeregowi członkowie podziemia nie zostaną aresztowani, że będą mogli się włączyć w odbudowę Polski. Jako gwarancję daje jej na to oficerskie słowo honoru.
Dla Emilii Malessy takie pojęcia jak "honor" i "wierność" nie były czczymi frazesami. Dla Różańskiego i aparatu bezpieczeństwa stanowiły tylko instrumenty w grze operacyjnej, mającej na celu fizyczne zniszczenie i wyeliminowanie przeciwnika.
Argumenty Różańskiego wydały się Malessie na tyle przekonywające, że za zgodą Rzepeckiego, który również został aresztowany, podejmuje tragiczną w konsekwencjach decyzję. Dla współtowarzyszy walki i dla niej samej. I bierze za nią pełną odpowiedzialność. Do końca.
