Czy słyszy to ktoś jeszcze?
Twórczością płacę za swoją wolność, a sensem mojego życia jest pojednanie i pokój - mówił w Berlinie profesor Józef Szajna, były więzień obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald.
Otwarta w Berlinie wystawa jego prac - instalacji, grafik, malarstwa, kolaży, scenografii, postaci teatralnych - to nie tylko ekspozycja. Jest ona reminiscencją jego przeżyć za drutami. Apele, trud ponad siły, bestialstwo i śmierć... - To moralny obrachunek dla przyszłości - wyznał twórca.
"Był nie tylko ofiarą, ale i świadkiem. Daje dowód prawdy. Pokazuje ofiary i wskazuje sprawców. Jego twórczość jest hołdem dla pomordowanych w niemieckich obozach koncentracyjnych. To, co stworzył jako artysta, jest protestem, a zarazem przestrogą na przyszłość. Dobrze, że jego dzieło można zobaczyć właśnie tu, w Niemczech - powiedział dyrektor miejsca pamięci w Buchenwaldzie, profesor Volkhard Knigge.
Skrzypienie toczącej się taczki wypełnionej cegłą był melodią towarzyszącą dramatom niewolników obozów. Ten dźwięk przypomniał syn Józefa Szajny, pchając taczkę po salach wystawowych. Nic dziwnego, że tytuł ekspozycji brzmi: "Czy słyszy to ktoś jeszcze?"
Dzień wcześniej, z okazji dnia międzynarodowej pamięci ofiar zagłady, w rocznicę wyzwolenia obozu w Auschwitz, profesor spotkał się z młodzieżą Niemiec, Francji i Polski. Wspominał reakcje słuchaczy na jego słowa - siedzieli na krzesłach, parapetach, na podłodze. Trudno było im zrozumieć, że w tamtych latach człowiek mógł być niczym i jego życie nie miało żadnej wartości. - Trzeba o tym mówić, skoro nadal toczą się wojny, panuje nienawiść, a prawa człowieka są brutalnie deptane - mówił Józef Szajna.
Twórczość Szajny jest znana w Niemczech - wystawiano tu jego sztuki, organizowano monograficzne wystawy. I to w Niemczech otrzymał tytuł doktora honoris causa. Jak sam mówi - "szkoda, że nie w Polsce".
Wystawa czynna będzie do końca marca w byłym budynku polskiej ambasady przy Unter den Linden. Szkoda, że nie odwiedzi innych miast nad Renem. Byłaby mocnym protestem przeciwko odradzającemu się niemieckiemu nacjonalizmowi.
