Przez śmiech i mur
X Międzynarodowy Festiwal Teatralny Maski w Poznaniu. Pisze Marta Kaźmierska w Gazecie Wyborczej - Poznań.
Długo wyczekiwaną premierą "Teczek" Teatru Ósmego Dnia zakończył się w niedzielę X Międzynarodowy Festiwal Teatralny Maski - pierwszy, któremu organizatorzy nadali wspólny mianownik: politykę.
Głównym wątkiem tegorocznej edycji imprezy była polityka i zagadnienia społeczne. Po raz pierwszy festiwal określono tematycznie. Czy to dobrze? Wielu artystów, w tym aktorzy Ósemek czy palestyńskiego teatru Al 'Kasaba, nie chcieliby, by ich spektakle czytano wyłącznie w tym kontek-
Mam wrażenie, że ciężar tematu przyćmił kryteria artystyczne spektakli, zwłaszcza w wypadku produkcji zagranicznych. Festiwal otworzył w czwartek spektakl "CHERNOBYL TM", opowiadający o skutkach katastrofy jądrowej w Czarnobylu. Projekt w reżyserii Ukrainki Switłany Oleszko miał na "Maskach" swoją premierę. Powstał przy współpracy Teatru Arabesky z Ukrainy, grupy EcodomArt z Białorusi oraz Teatru Biuro Podróży z Poznania. Pracę nad nim poprzedziła podróż międzynarodowej ekipy aktorów do najbardziej skażonych miejsc na Białorusi i Ukrainie, w tym do samego reaktora w Czarnobylu. Film z wyprawy wykorzystano w spektaklu, podobnie jak fragmenty dokumentów kręconych podczas katastrofy, a także teksty rozkazów i instrukcji sprzed 20 lat. Powstało poruszające świadectwo, dowód rzeczowy ludzkiej bezsilności wobec bezprecedensowego kataklizmu. Przed jego twórcami jednak jeszcze na pewno sporo pracy. Warto: ze spektaklem pojadą wkrótce na Białoruś. Maski miały być dla nich tubą. I były.
Podobnie jak dla Teatru Al Kasaba z Palestyny. Spektakl "The Wall" [na zdjęciu] w reżyserii George'a Ibrahima, według pomysłu całego zespołu, składa się z autentycznych relacji zebranych wśród ich ziomków. Mieszkają za murem zbudowanym przez izraelskich najeźdźców - tak widzą swoich sąsiadów palestyńscy aktorzy. Opowiadają jednak głównie o sobie. O szlabanach, które oddzielają od siebie całe rodziny, o dokumentach, bez których nie wolno im się poruszać na terytoriach okupowanych. O poczuciu życia w getcie. Podczas wieczornej dyskusji, ostatniej, która odbyła się w ramach tegorocznych Masek, zadano im pytanie, czy chcieliby pokazać swój spektakl mieszkańcom Izraela. Odpowiedzieli, że próbowali z innym przedstawieniem. Ale pozwolenie na wjazd do Izraela dostało jedynie pięcioro z dziewięciorga aktorów.
Na tematyce konfliktu izraelsko-palestyńskiego skupiła się również Brytyjka Jane Frere. Jej wideoperformance "AlNakbah" (Wielka Katastrofa) dotyczy masowych wysiedleń Palestyńczyków, do których doszło w latach 1947-48. Artystka wystąpiła z protestem jako przedstawicielka zachodniej cywilizacji, która do konfliktu doprowadziła.
W czasie Masek poznańscy widzowie mieli okazję obejrzeć sześć polskich spektakli: "Cesarza" Teatru Wiczy, "Baala" Teatru im. Jana Kochanowskiego z Opola, "Wlotkę.pl" Teatru im. Heleny Modrzejewskiej z Legnicy, "Mojo Mickybo" Teatru Krypta ze Szczecina, świetnie, choć prostymi środkami (koszt całkowity: 3,5 tys. zł...) zrealizowaną opowieść o przyjaźni dwóch chłopców w realiach ogarniętego zamieszkami Belfastu oraz "Przyszłość świata" Komuny Otwock, czyli historię niemieckiej organizacji terrorystycznej RAF, osadzoną w stylistyce futurystycznego pastiszu a la Machulski i współczesnej parady techno.
Mocnym akcentem na koniec była premiera spektaklu "Teczki" Teatru Ósmego Dnia. Znakomita historia, pełna niewymuszonego humoru prosto z esbeckich akt i groteskowo brzmiących pseudonimów. Historia - we właściwym znaczeniu tego słowa. Oczyszczająca, bo przypomniana przez śmiech.
Twórcy Masek najprawdopodobniej pociągną konwencję tematyczną w przyszłości. Twierdzą, że pomaga ona widzom porządkować sceniczną rzeczywistość. Czy także tę pozasceniczną - pozostaje pytaniem otwartym.
